Su Chje
| Su Chje | |
|---|---|
 | |
| Asl ismi | 苏辙 |
| Tavalludi |
1039[1][2][3] Song imperiyasining Meyshan shahriy okrugi |
| Vafoti |
1112[1][2][3] Yinchuan shahri |
| Kasbi | shoir, tarixchi, faylasuf |
| Fuqaroligi | Song imperiyasi[4] |
Su Chje (xitoycha 苏辙; 1039-yil 20-fevral — 1112) — Xitoy shoiri va Song davrining amaldori.
Tarjimai hol[tahrir | manbasini tahrirlash]
1039-yilda zamonaviy Sichuan provinsiyasi hududidagi Meishan shahrida tugʻilgan; mahalliy amaldor, olim va yozuvchi Su Sun 蘇洵 oʻgʻli, buyuk Xitoy shoiri Su Shining ukasi edi. Yaxshi taʼlim oldi. 1057-yilda u akasi Su Shi bilan birgalikda davlat imtihonlarini topshirishga muvaffaq boʻlib, eng yuqori darajadagi Tzinshini oldi. Uning erishilgan mavqe 1065-yilda otasining vafoti bilan qisqartirildi; 1068-yilda u xizmatga qaytdi. 1070-yilda Su Chje kansler Van Anshiga qarshi chiqdi, uning siyosatini islohotlar oʻtkazganligi uchun tanqid qildi. Buning uchun u hozirgi Shansi provinsiyasi hududidagi hududga surgun qilindi va 1072-yilda Tuyguanga, 1076-yilda Nankinga koʻchirildi. 1079-yilda uning ukasi Su Shi qamoqqa tashlanganida, Su Chje uni ozod qilishga urinib koʻrdi. Shundan so‘ng u turli provinsiya shaharlarida (hozirgi Anxoy va Guandun provinsiyalarida) o‘rta bo‘g‘in lavozimlarida ishlagan. 1104-yilda nafaqaga chiqib, Yingchuan shahriga joylashdi va 1112-yilda vafot etdi.
Ijodi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Su Chje oʻz ishida otasi va akasining izidan bordi, uchalasi ham „Tan va Song sulolasining sakkizta Buyuk yozuvchisi“tarkibiga kiritilgan. Uning siyosiy asarlari orasida „olti qulagan shohlik haqida“ va „uch shohlik“ insholari bor, unda u sobiq hukmdorlar, harbiylarning harakatlarini tahlil qilishga, ularni bir-biri bilan solishtirishga harakat qilgan, pirovardida siyosatning mohiyati haqida fikr bildirgan. Uning tarixiy asarlari ham maʼlum: „Tao Da Ching“ („Jahon tarixi“), Chuntsyu yilnomasiga sharhlar.
Su Chje chi, shi, fu janrlarida ode va sheʼrlar yaratgan. Uning sheʼriy asarlarining aksariyati 96 oʻramdan (juan) iborat Luancheng toʻplamida toʻplangan. „Tong va quyosh botishi“ va „Gʻarbiy koʻl“ odelari maʼlum. Asosiy mavzular — atrofdagi tabiat, hayvonlar, daraxtlarning tavsifi.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Shiba Y.,Franke H. Su Ch’e // Sung Biographies. Vol. 2. Wiesbaden, 1976, p. 882-885.
- Alimov I. A. Su Che // Xitoyning maʼnaviy madaniyati: 5 jildli ensiklopediya /bosh muh. M. L. Titarenko; Uzoq Sharq inst-ti. — M.: Sharq adabiyoti, 2006-yil, [3-jild]
- Adabiyot. Til va yozuv / muh. M. L. Titarenko va boshqalar — 2008-yil. 415-417 bet.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 „Su Zhe“ (Inglizcha). Artnet. Qaraldi: 8-dekabr 2022-yil.
- ↑ 2,0 2,1 „Zhe Su“ (Inglizcha). Worldcat. Qaraldi: 8-dekabr 2022-yil.
- ↑ 3,0 3,1 Zhang, Huizhi „Zhe Su“ (Inglizcha,ruscha). CERL Thesaurus. LCAuth (1997-yil). Qaraldi: 8-dekabr 2022-yil.
- ↑ „Xitoy bibliografik bazasi“. Harvard Univercity. The Faculty of Arts and Sciences. Qaraldi: 8-dekabr 2022-yil.