Sultonahmet masjidi

Moviy masjid yoki Sultonahmet masjidi (turkcha Sultanahmet Camii) Istanbuldagi birinchi masjiddir. Uning oltita minorasi bor: toʻrttasi odatdagidek yon tomonlarida va ikkitasi biroz pastroq - tashqi burchaklarida. U islom va jahon meʼmorchiligining ajoyib namunasi sanaladi. Masjid Marmara dengizi qirg'og'ida, Istanbulning tarixiy markazida, Sultonahmet tumanida, Ayasofya roʻparasida joylashgan. Masjid shaharning timsollaridan biridir.

Masjid me'morchiligi ikkita uslubni - klassik Usmonli va Vizantiyani birlashtiradi. Afsonaga koʻra, Sulton standart raqam 4 oltin minoralar qurishni buyurgan, ammo me'mor nimanidir buzib, oltita minora qurgan. Masjid qurilishi yetti yil davom etgan va sulton vafotidan bir yil avval 1616 yilda qurib bitkazilgan. Masjid qurilishida tosh va marmar ishlatilgan. Iznikdagi oq va koʻk rangli qoʻlda ishlangan keramik plitalarning koʻpligi (20 mingdan ortiq) tufayli "Koʻk masjid" nomini oldi, ular ichki bezaklarda ishlatilgan. Keramika oʻzining sifati bilan mashhur boʻlgan Iznik zavodlaridan keltirildi. Ahmad I zavodlarga eng chiroyli namunalarni Istanbulga yuborishni buyurdi va boshqa qurilish maydonchalariga mahsulotlarni olib chiqishni taqiqladi, natijada zavod faoliyati tanazzulga yuz tutdi. Oʻlchami 53x51 metr boʻlgan markaziy zal diametri 23,5 metr, balandligi 43 metr boʻlgan gumbaz bilan qoplangan. Gumbaz va yarim gumbazlar Diyarbakirlik Seyyid Qosim Gubariy tomonidan mohirlik bilan bajarilgan Qur'on suralari va Muhammad payg'ambarning soʻzlari bilan bezatilgan. Gumbaz diametri 5 metr boʻlgan toʻrtta ulkan ustunga tayanadi. Masjid naqshlarida gulli naqshlar – an’anaviy lolalar, zambaklar, chinnigullar va atirgullar, shuningdek, oq fonda turli rangdagi bezaklar ustunlik qiladi. Bundan tashqari, keramik plitkalar naqshlari uchun lolalar tasvirining 50 dan ortiq variantlari ishlatilganligi taxmin qilingan. Masjid pollari gilamlar bilan qoplangan. Masjid ichi yaxshi yoritilgan - yorug'lik 260 ta derazadan tushadi. Dastlab, derazalar uchun ishlatiladigan oynalar Venetsiyadan keltirildi, ammo keyinchalik almashtirildi. Masjidning diqqatga sazovor elementlaridan biri bu mehrob, yakka marmardan oʻyilgan ibodat uyasidir. Unda Makkadan olib kelingan qora tosh bor. Mehrab yonida minbar – imomning ma’ruza o‘qish joyi bor. Masjidning gʻarbiy qismidan maxsus kirish joyi boʻlib, uning ustida zanjir osilgan. Bu kirish joyidan sulton otda masjid hovlisiga kirganida foydalanishi mumkin edi. Zanjir maxsus pastga osilgan edi, shunda sulton har safar engashardi, bu esa sultonning Allohga nisbatan ahamiyatsizligini anglatadi. Masjid ulkan meʼmoriy majmuaning bir qismi sifatida qurilgan boʻlib, uning tarkibiga madrasa, shifoxona, xayriya muassasalari, oshxonalar, karvonsaroy kiradi. 19-asrda kasalxona va karvonsaroy vayron qilingan.