Tabaqoti Nosiriy

Tabaqoti Nosiriy (forscha: طبقات ناصری) — Sulton Nosiruddin sharafiga fors tilida Minxojiddin Sirojiddin Juzjoniy^[1] tomonidan yozilgan islom olami tarixi haqidagi asar bo'lib, 1260-yilda yozib tugallangan^[2]. 23 tabaqadan iborat boʻlib, oddiy va tushunarli uslubda yozilgan, bu asar ustida Juzjoniy koʻp yillar davomida ishlagan va oʻz maʼlumotlariga havolalar ham keltirgan^[3]. Kitobning katta qismi G‘uriylarga bagʻishlangan boʻlsa-da, unda G‘aznaviylar sulolasi asoschisi Sabukteginning Gʻaznada hokimiyat tepasiga kelgunga qadar boʻlgan tarixi ham mavjud^[1]. Juzjoniy „Tabaqoti Nosiriy“ni tuzishda hozirda saqlanib qolmagan boshqa kitoblardan, masalan, Bayhaqiyning Sabuktegin hukmronligi davri haqidagi asarlari, Abulqosim Imadiyning „Tarixi mujadval“ va ehtimol Ibn Haysamning „Qissasi soniy“ asarlaridan foydalangan^[1]. Juzjoniyning „Tabaqot“ asari keyingi asrlarda sulolaviy tarixni yozish shakliga asos soladi^[2].

Mundarija

Tabaqoti Nosiriyning maqsadi Eron va Markaziy Osiyodan chiqqan musulmon sulolalarini tasvirlash edi^[2]. U paygʻambarlar bilan boshlanib, ularning taqvosi va axloqini tushuntiradi. Bu hikoya Muhammadning otasi Abdullohgacha davom etadi, soʻngra Muhammad hayoti tarixi bayon etiladi^[2]. „Tabaqoti Nosiriy“da Juzjoniy oʻzining diniy qarashlari va islom hamda musulmon hukmdorlariga nisbatan tarixiy yondashuvini bayon qiladi^[2].

„Tabaqoti Nosiriy“ Bengalda 1229—1230-yillarda Dehli sultoniga qarshi Xaljiylar qoʻzgʻoloni haqidagi yagona manbadir^[2].

Tabaqalar

XI tabaqa: Sabuktegindan Xusrav Malikkacha boʻlgan Gʻaznaviylar tarixi^[3]. XVII tabaqa: 1215-yilda hokimiyatga kelgan Gʻuriylar va ularning Sulton Alouddin bilan yakunlangan tarixi^[3]. XIX tabaqa: Gʻuriy sultonlari Sayfiddin Suri va Qutbuddin Oybek haqidagi tarix^[3]. XX tabaqa: Oybek va Laknautining ilk toʻrt hukmdorining 1236-yilda Iltutmish tomonidan magʻlub etilishigacha boʻlgan tarixi^[3]. XXII tabaqa: 1227-yildan boshlab sultonlikdagi saroy amaldorlari, qoʻmondonlar va viloyat hokimlari, shuningdek, vazir Balbanning dastlabki tarixi haqidagi biografik tabaqa^[3]. XXIII tabaqa: Chingizxon va uning 1259-yilgacha boʻlgan vorislari va moʻgʻullar tomonidan musulmonlarga qarshi sodir etilgan vahshiyliklar haqida batafsil maʼlumot beradi.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Bosworth 1963, s. 10-11.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Siddiqi 2010, s. 83.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Mehta 1986, s. 8-9.

Adabiyotlar

Bosworth, C.E.. The Ghaznavids:994-1040. Edinburgh University Press, 1963.
Siddiqi, Iqtidar Husain. Indo-Persian Historiography Up To The Thirteenth Century. Primus Books, 2010.
Mehta, Jaswant Lal. Advanced Study In The History Of Medieval India: (1000-1526). Sterling Publishers, 1986.

Havolalar

Tabaqat-i Nasiri of Juzjani, books on Internet Archive
Minhaj-i-Siraj, Jowzjāni at Iranica online
Tabaqat-i Nasiri at Iranica online
Tabaqat-i-Nasiri at Banglapedia

[FOOTNOTEBosworth196310-11-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Bosworth 1963, s. 10-11.

[FOOTNOTESiddiqi201083-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Siddiqi 2010, s. 83.

[FOOTNOTEMehta19868-9-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Mehta 1986, s. 8-9.

[1]

[2]

[3]