Tevfik Fikret
| Tevfik Fikret | |
|---|---|
 | |
| Asl ismi | Tevfik Fikret |
| Tavalludi |
24-dekabr 1867-yil |
| Vafoti |
19-avgust 1915-yil (47 yoshda) Istanbul, Usmonli imperiyasi |
| Ijod qilgan tillari | Turk tili |
| Fuqaroligi | Usmonli imperiyasi |
Tevfik Fikret—zamonaviy turk sheʼriyat maktabining asoschisi[1] deb hisoblangan Usmonli maʼrifatchisi va shoiri[2].
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Mehmed Tevfik 1867-yil 24-dekabr kuni Usmonli imperiyasining poytaxti Istanbul shahrida tavallud topdi[3]. Uning otasi (Huseyin afandi) dastlab Chankiri sanjakidagi[3] Cherkesh tumanidan boʻlgan, u hukmron rejimning siyosiy dushmani boʻlgani uchun quvgʻin qilingan; uning onasi (Xitice Refia Hanim), yunon musulmoni boʻlib, Xios orolidan kelgan[3][4], uning onasi juda yoshligida vafot etgan.
U oʻz taʼlimini nufuzli Galatasaroy oʻrta maktabida oldi va 1888-yilda valedictorian sifatida eng yuqori baholarni oldi. Keyinchalik u oʻzi oʻqigan maktab direktori boʻldi. Uning singlisi ham boʻlgan, ammo singlisi yosh vafot etgan. 1890-yilda u oʻzining amakivachchasi Nazime bilan turmush qurdi va juftlikdan 1895-yilda Haluk ismli oʻgʻil tugʻildi. U 1894-yilda Galatasaroyni tark etib, 1896-yilda u Boforsdagi boshqa nufuzli muassasada, Robert kollejida dars berishni boshlagan va oʻsha yerda vafotigacha ishlagan. 1906-yilda u xotini va oʻgʻli uchun Robert kolleji yotoqxonasida uy qurdi. Aşiyan deb ataladigan uy hozir muzeyga aylandi[5].
U Usmonli politsiyasi tomonidan koʻp marotaba siyosiy qarashlari va yozuvlari, shuningdek Sulton Abdulhamid II ning taniqli siyosiy muxoliflari, masalan yozuvchi Halid Ziya Ushakligil bilan aloqasi tufayli tergov qilingan.
Fikrret ilohiy ilhom ustidagi adabiy mahorat va bilimlarni taʼkidlab, zamonaviy turk sheʼriyatining otasi hisoblanadi. Koʻplab mumtoz turk shoirlari singari, u sheʼr yozishda turk musiqasi toʻgʻrisidagi juda koʻp maʼlumotlardan foydalangan[6][7][8].
Asarlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]sheʼrlari
- „Rubab-ı Şikeste“ (1900)
- „Tarih-i Kadim“ (1905)
- „Haluk’un Defteri“ (1911)
- „Rubabın Cevabı“ (1911)
- „Şermin“ (1914)
- „Son Şiirler“ (1952)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ "Tevfik Fikret", The New Encyclopædia Britannica, Volume 11, Encyclopædia Britannica, 1994, ISBN 978-0-85229-591-5, p. 662.
- ↑ Charles Kurzman, Democracy Denied, 1905-1915: Intellectuals and the Fate of Democracy, Harvard University Press, 2008, ISBN 978-0-674-03092-3, p. 246.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Ayşegül Yaraman-Başbuğu, Biyografya: Tevfik Fikret, Bağlam, 2006, ISBN 978-975-8803-60-6, p. 17., „Kökleri, baba tarafından Çankırı 'sancağı'nın Çerkeş kazasına, anne tarafından ise Sakız adalı, Islâmiyeti benimseyen Rum asıllı bir aileye uzanan Mehmet Tevfik (sonradan Tevfik Fikret) 24 Aralık 1867 tarihinde İstanbul’da doğmuş…“
- ↑ Mehmet Kaplan, Tevfik Fikret: Devir- Şahsiyet- Eser, Dergâh Yayınları, 1987, p. 63., „Ana tarafına gelince: Fikretʼin annesi Hatice Refia Hanım, annesi ve babası ihtida etmiş bir Sakızlı Rum ailesinden“
- ↑ arxiv nusxasi, 2019-01-13da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2020-06-01
- ↑ Akyüz, Kenan. Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri, İnkılâp Yayınevi, 1995
- ↑ Yeşim Gökçe (Bilkent University)/Turkish Cultural Foundation
- ↑ http://www.turkishculture.org/literature/literature/turkish-authors/tevfik-fikret-424.htm