Tlautskalpantekutli

Tlauitskalpantekutli, shuningdek, Tlauiskalpantekutli va Tlaʼhuiskalpantekutli (nauatl tlāhuizcalpan „pastga“ + tecuhtli „janob, xoʻjayin“) — atstek mifologiyasining asosiy xudolaridan biri, tongi Venera yulduzining timsoli. Tlauitskalpantekutli — 13 Kunning Xoʻjayinlaridan biri Повелители дня, Aztek taqvimidagi 12 kunlik tresen uchun mas’uldir.

Mifologiyasi

Tlauitskalpantekutli kosmogonik mifologiyada Beshinchi Quyosh Tonatiu yaratilishida muhim rol oʻynaydi.

Toribio de Benavente „Memoriales“ da va „Chimalpopoki Kodeksi“da Toltek hukmdori Topiltsin Ketsalkoatl oʻlimidan soʻng tong yulduziga aylandi, deb aytiladi. Ketsalkoatl oʻzini olovga tashlab, oʻzining qiyofasini bezatadi. Uning kuli uchib ketdi, koʻplab goʻzal qushlar qurbon boʻldi, toki Ketsalkoatl ruhi uning qalbini tark etib, nihoyat osmonning bir qismiga aylandi.

„Kuautitlan yilnomalari“ uning vafot etgan sanasini koʻrsatadi — 1 Qamish tugʻilgan kundan boshlab 52-yillik sikldan.

„Chimalpopoki Kodeksi“ (Quyoshlar afsonasi) ning ikkinchi qismida quyosh xudosi Tonatiu yaratilgandan keyin osmon boʻylab suzib oʻtmaganidan Tlauitskalpantekutli gʻazablangan va Tonatuiuni atlatl oʻqi bilan otgan, ammo tekkizolmagan va Tonatiuning oʻqidan oʻzi yaralangan. Shu payt tong yulduzi xudosi Tlauitskalpantekutli tosh va sovuqlik xudosi Itstlakoliukiga aylandi. Keyin qolgan xudolar Teskatlipoka, Uitsilopochtli, Nochpalliikue, Yapallikue, Shochiketsal quyosh yana osmon boʻylab suzib yurishi uchun Teotiuakanga oʻzlarini qurbon qildilar. Bu yangi davrning boshlanishiga sabab boʻldi.

Tlauitskalpantekutli osmonni qoʻllab-quvvatlaydigan toʻrtta xudodan biri boʻlib, sharqiy yoʻnalish bilan bogʻliq.

Eʼtiqod

Tlauitskalpantekutli Kospi Kodeksining 10-betida Кодекс Коспи

Tlauitskalpantekutli nayza otish orqali odamlarga zarar yetkazadi, deb hisoblangan. „Kuautitlan yilnomalari“ga koʻra, oʻlimidan soʻng, Topiltsin Ketsalkoatl Miktlanda 4 kun boʻlib, u yerda ertalab yulduzga aylanishdan oldin nayzalar yasagan.

Annallar uning qurbonlarini Atstek taqvimidagi kunlarga koʻra nomlaydi:

• 1 Alligator — qariyalar;
• 1 Yaguar, 1 Kiyik va 1 Gul — kichik bolalar;
• 1 qamish — olijanob odamlar;
• 1 Oʻlim — hamma;
• 1 Harakat — yoshlar;
• 1 Yomgʻir — yomgʻir yoʻq;
• 1 Suv — qurgʻoqchilik.

Taqvim

Muqaddas Atstek taqvimidagi „Tonalpoualli“ ning 12-kunining xoʻjayini boʻlgan Tlauitskalpantekutli, shuningdek, 1 Ilonda boshlanib, 13 Harakatda tugaydigan tresen uchun javobgardir. Bunda u olov xudosi Shiuhtekutli bilan bogʻlangan.