Tozapir masjidi
| Masjid | |||||||
 | |||||||
| Mamlakat |  Ozarbayjon
| ||||||
| Shahar | Boku | ||||||
| Yoʻnalishi | shia | ||||||
| Masjid turi | Jomeʼ-Masjid | ||||||
| Meʼmoriy uslub | Shirvan-Absheron arxitektura maktabi | ||||||
| Meʼmor | Zivərbəy Əhmədbəyov | ||||||
| Binokorlik tashabbuschisi | Nabat Aşurbəyova | ||||||
| Binokorlik | 1905—1914 | ||||||
| Gumbazlar soni | 1 ta | ||||||
| Gumbazlar soni | 1 ta | ||||||
| Minoralar soni | 2 ta | ||||||
| Minoralar soni | 2 ta | ||||||
| Holati | 2006-2009-yillarda restavratsiya qilingan[1] | ||||||
| Tarovih | 
| ||||||
| Saharlik va iftorlik |
| ||||||
| Sayt | [http://www.qafqazislam.com/ www.qafqazislam.com (Ozarbayjoncha) (Inglizcha) {{Country data {{{1}}} | flaglink/core | variant = | size = | name = | altlink = milliy regbi ittifoqi jamoasi | altvar = regbi ittifoqi}} Rasmiy sayt] |
 Tozapir masjidi Vikiomborda
| |||||||
40°22′19″N 49°49′43″E / 40.37194°N 49.82861°E
Tozapir masjidi (ozarbayjoncha: Təzəpir məscidi) — Absheron hududida joylashgan ushbu bino yoshi bir asrdan koʻproq vaqtni tashkil etadi va butun Sharqdagi betakror goʻzalligi bilan eʼtiborni tortadi.
Ushbu yodgorlik nafaqat Ozarbayjonning, balki butun Kavkazning diniy markazi hisoblanadi. Kavkaz musulmonlari idorasi ham shu yerda joylashganligi bejiz emas. Ushbu muhtasham bino ham qiziqarli tarixga ega. Ushbu joy Tozapir ziyoratgohi boʻlgan. Qabr yoʻqolganiga qaramay, maqbara hanuzgacha saqlanib kelinmoqda. Muqaddas qabrga kirish uchun zinapoyadan masjidning pastki qismiga tushish kerak boʻladi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ziyoratgoh tarixi XIV-XV asrlarga borib taqaladi. Tadqiqotchilar chuqur tosh qatlamlari ostida joylashgan masjid maqbarasi oʻz davrining taniqli olimi va avliyosi Abu Sayyid Abdullohga tegishli ekanligini daʼvo qilishmoqda. Ziyoratgoh joylashgan joy oʻtgan asrning o'rtalariga qadar „Xalfadam“ nomi bilan tanilgan[2]. Bugungi kunda bu yerda Tozapir masjidi joylashgan. Vaqt oʻtishi bilan Abu Sayyid Abdullohning qabri vayron boʻldi. Biroq, pirning mo'jizasiga ishongan odamlar uning butunlay yoʻq qilinishiga yoʻl qoʻymadilar.
Ziyoratgoh vaqti-vaqti bilan Boku zodagonlari tomonidan taʼmirlanib kelingan. 1817-yilda oxirgi Boku xoni Husaynguluning kuyovi Qasimbey masjidni qayta tikladi. Masjidning haqiqiy qurilishi yigirmanchi asrning boshlarida boshlangan. Shunday qilib, masjidning katta taʼmiridan 90 yil oʻtgach, eng boy dindorlardan biri Nabat xonim Xoʻjabey qizi Ashurbeyli-Rzayeva bir qavatli masjid binosi oʻrnida yangi ibodat joyini qurishni boshladi. Aytilishicha, Seyid Yahyo Bakuvining avlodi boʻlgan bu ayol bunday masjidni qurishga vaʼda bergan va vaʼdasida turib, uni oʻzining soʻnggi zargarlik buyumini sotgan va binoni qurgan. Maqbarada yangi masjid qurilganligi sababli, u hali ham Tozapir masjidi deb nomlangan.
Masjid 1905-yil 23-iyulda Nabat Ashurbeyli-Rzayeva mablagʻlari hisobidan Ziverbey Ahmadbeyov loyihasi asosida qurilgan.
Arxitektura durdonasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bosh kirish joyi yonidagi Mustafo Subhi koʻchasida bir qator eski binolar buzib tashlandi va namozxonlarga qulaylik yaratish uchun 50 oʻrinli avtoturargoh yaratildi. Taxminan 2000 kvadrat metr devor Aglay toshi bilan oʻralgan va boʻshatilgan joyda zamonaviy elektr tarmoqlari binosi qurilgan. Noqulay Lev Tolstoy koʻchasini rekonstruksiya qilish paytida 4000 kubometrga yaqin tuproq ishlari olib borildi, 1400 kvadrat metr qoʻshni binolar tiklandi, 2500 kvadrat metrga yaqin yoʻlak toshlari yotqizildi. Mustafo Subhi va Bashir Safaroglu koʻchalari kesishgan joyga masjidga kirishi uchun alohida metall darvoza oʻrnatildi. Qisqasi, Tozapir masjidi majmuasi meʼmoriy durdonaga aylandi[3].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Təzəpir məscid-kompleksi açıldı
- ↑ Mədəniyyət obyektləri: Təzəpir. mct.gov.az (Ozarbayjoncha)
- ↑ Bir əsrlik Təzəpir