Treacher Collins sindromi
| Treacher Collins sindromi | |
|---|---|
.jpg) | |
| KXK-10 | Q75.4 |
| KXK-9 | 756.0 |
| OMIM | 154500 |
| MedlinePlus | 001659 |
| eMedicine | plastic/183 |
Treacher Collins sindromi (inglizcha: Treacher Collins syndrome (TCS, jagʻ-yuz disostozi, otomandibulyar displazi) — bosh-yuz deformatsiya bilan tavsiflangan autosomal dominant kasallik. 1900-yilda ingliz oftalmologi Edvard Treacher Collins tomonidan tasvirlangan[1].
Treacher Collins sindromi 50 000 chaqaloqdan 1 tasida uchraydi. Tipik klinik belgilari: bosh suyagining yuz qismining qoʻpol nuqsoni, gʻilaylik, koʻz qovoqlari kolobomasi; ogʻiz, iyak va quloqlarning kattaligi odatdagidan sezilarli darajada kamroq. Baʼzi hollarda eshitish qobiliyati yoʻqoladi. Treacher Collins sindromi boʻlgan odamlar koʻpincha normal aqlga ega[2].
Etiologiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kasallikning sababi, koʻpincha, TCOF1 genidagi bemaʼni mutatsiya (toʻxtash kodonining paydo boʻlishi), gaployetishmovchilikga olib keladi. TCOF1 geni 5q32-33 lokusuda , 5-xromosomaning uzun (q) qoʻlida joylashgan boʻlib, 149737202 ta asosiy juftdan boshlanib, 149779871 ta asosiy juft bilan tugaydi[3][4]. TCOF1 gen mahsuloti embrion va postembrional rivojlanish davrida koʻplab toʻqimalarda ifodalangan va DNK transkripsiyasida ishtirok etadigan yadro transport oqsilidir. Treacher Collins sindromi bilan gen mahsulotining yarmi miqdori tananing normal ishlashi uchun etarli boʻlmagan holat rivojlanadi[5].
Sindrom autosom dominant tarzda meros boʻlib, yuqori penetrasyon bilan ajralib turadi. Ekspressivlik oʻrtacha va ogʻir boʻlishi mumkin, shuning uchun turli bemorlarda nuqsonning ogʻirligi har xil — deyarli sezilmaydigan belgilardan oʻta ogʻir shakllargacha. Bemorlarning koʻpchiligida yuz suyaklari kam rivojlangan boʻlib, natijada yuz choʻkib ketgan, katta burun, juda kichik jagʻlar va kichik iyaklar (mikrognatiya). Baʼzi bemorlarda tanglay yoriqlari mavjud. Ogʻir holatlarda mikrognatiya taʼsirlangan yangi tugʻilgan chaqaloqning tilini orofarenkning obstruktsiyasiga va hayot uchun xavfli boʻlgan havo yoʻllari kasalliklariga olib kelishi mumkin. Tugʻma yurak kasalligi kam uchraydigan xususiyatdir[6].
Davolash
[tahrir | manbasini tahrirlash]TCS bilan kasallangan bemorlarni davolashda fanlararo yondashuv qoʻllanadi, yaʼni turli mutaxassislarning aralashuvi talab qilinadi. TCS bilan ogʻrigan bemorlarning asosiy muammolari yutish va havo yoʻllarining oʻtkazuvchanligi bilan bogʻliq muammolardir. Baʼzi bemorlar traxeostomiyaga muhtoj. Etarli oziq-ovqat isteʼmolini taʼminlash va havo yoʻllarini himoya qilish uchun gastrostomiya zarur boʻlishi mumkin. Yuz tuzilishini jarrohlik yoʻli bilan tiklash masalasi individual ravishda hal qilinadi va maʼlum bir yoshga etganida amalga oshiriladi.
Treacher Collins sindromida eshitish halokati tashqi va oʻrta quloqdagi tuzilmalarning deformatsiyasidan kelib chiqadi. Eshitish qobiliyatini yoʻqotish odatda ikki tomonlama boʻladi. Hatto ichki va tashqi eshitish yoʻllari sindromdan taʼsirlanmagan hollarda ham suyakchalar zanjirlari koʻpincha shikastlanadi[7]. TCS boʻlgan bolalarda eshitishni yaxshilash uchun tashqi eshitish yoʻlini jarrohlik yoʻli bilan tuzatishga urinishlar ijobiy natija bermadi[8]. suyak yetishmovchilik eshitish apparatlari (BAHA) yoki anʼanaviy eshitish apparatlari[9] bilan eshitish reabilitatsiyasi afzal deb topildi.
Madaniyatda
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Moʻjiza — 2017-yilda suratga olingan Treacher Collins sindromi bilan kasallangan bola haqidagi film.[10][11]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Treacher Collin E, „Cases with symmetrical congenital notches in the outer part of each lid and defective development of the malar bones“, 1900, Trans Ophthalmol Soc UK, 20, p. 190—192
- ↑ „Treacher Collins syndrome“ (en). Genetics Home Reference (2012-yil iyun). Qaraldi: 2020-yil 22-iyul.
- ↑ Genetic and physical mapping of the Treacher Collins syndrome locus: refinement of the localization to chromosome 5q32-33.2 // Andoza:Нп3. — DOI:10.1093/hmg/1.4.249. — Andoza:PMID.
- ↑ Narrowing the position of the Treacher Collins syndrome locus to a small interval between three new microsatellite markers at 5q32-33.1 // Andoza:Нп3. — Andoza:PMID.
- ↑ Sindrom Tricher Kollinza-Franchesketti (mandibulofatsialniy dizostoz, TCOF) //Tsentr molekulyarnoy genetiki Mediko-geneticheskogo nauchnogo sentra RAMN
- ↑ Elektronniy nauchniy jurnal „Meditsina i obrazovanie v Sibiri“
- ↑ {{{заглавие}}}.
- ↑ {{{заглавие}}}.
- ↑ {{{заглавие}}}.
- ↑ „Julia Roberts' Drama 'Wonder' Pushed to November“. The Hollywood Reporter (2017-yil 13-fevral). 2017-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 13-fevral.
- ↑ O'Conner, Katie. Real Life Reflected on the Silver Screen. Richmond Times-Dispatch (2017-yil 22-dekabr).