Turkiya-Ummon munosabatlari
Turkiya-Ummon munosabatlari 1970-yilda Ummon oʻz mustaqilligini eʼlon qilgan va Turkiya Ummonni birinchi boʻlib tan olgan davlatlardan biri boʻlgan paytda boshlangan[1]. Ikki davlat munosabatlari geostrategik pozitsiyalari samarali boʻlgan holda oʻzaro manfaatli hamkorlikka asoslangan[1].
Tashriflar
[tahrir | manbasini tahrirlash]2017-yilning 28-29-oktyabr kunlari Ummon Tashqi ishlar vaziri Yusuf bin Alawi bin Abdullah Turkiya Respublikasi Tashqi ishlar vaziri Mavlud Chavushoʻgʻlini taklif qildi[1]. Bundan tashqari, Alaviy 2018-yil 18-may kuni Istanbulda boʻlib oʻtgan Islom hamkorlik tashkilotining Quddus boʻyicha favqulodda sammitida ishtirok etdi[1]. Ikki davlat tashqi ishlar vazirlari 2017-yil 29-yanvar kuni Maskatda soʻnggi uchrashuv oʻtkazdilar[1].
Ummon Sultoni Qobus bin Said vafoti munosabati bilan vitse-prezident Fuat Oʻqtay 2020-yil 12-yanvar kuni Maskatga tashrif buyurib, hamdardlik bildirdi[1].
Aloqalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Turkiyaning Fors koʻrfazi davlatlari bilan aloqalari yaxshi boʻlmasa-da, Sulton Qobus davrida munosabatlar ijobiy boʻlgan, Sulton Haysam bin Tariq Al Saidning hozirgi hukmronligi davrida ham ijobiy munosabatlar davom etmoqda[2]. Turkiya va Ummon o'rtasidagi mo''tadil munosabatlar tufayli Birlashgan Arab Amirliklari va Saudiya Arabistoni Ummonga nisbatan „yumshoq bosim“ qoʻllamoqda[2]. Ummonning mintaqadagi voqealarda betarafligi Ummon va Turkiya oʻrtasida har qanday muammoning oldini oladi[2].
2006-yil 1-dekabrda Istanbul savdo palatasi, Turkiya palatalar va birjalar ittifoqi va Ummon Savdo-sanoat palatasi rahbarligida Turk-Ummon ishbilarmonlar kengashi tashkil etildi[3]. Kengash soʻnggi yigʻilishini 2018 yil 9-10 aprel kunlari Maskat shahrida oʻtkazdi[3].
2010-yilda Maskatda qoʻshma iqtisodiy komissiya boʻlib oʻtdi va bu yigʻilishda Turkiyadan Berat Albayrak va Ummondan Yahyo Al Jabri ishtirok etdi[3].
2020-yil 17-iyul kuni Ummon muftiysi Ayasofiya ibodatxonasining ochilishi Masjidul-Aqsoning ozod etilishi bilan boshdan kechiriladigan buyuk quvonchlarning xabarchisi boʻlishiga umid qilishini maʼlum qildi[2]. Muftiyning bu lavozimi BAA va Saudiya Arabistoni tomonidan yaxshi qabul qilinmadi[2].
2020-yilning 27-iyul kuni Ummon tashqi ishlar vaziri Turkiya Respublikasi tashqi ishlar vaziri oʻrinbosari Sedat Oʻnal bilan telekonferensiya oʻtkazdi.[2] Uchrashuvda munosabatlarni rivojlantirish va umumiy ahamiyatga ega masalalar muhokama qilindi[2].
2020-yilning Ramazon hayiti kuni Rajab Toyyib Erdoʻgʻan Ummon sultoniga qoʻngʻiroq qilib, uni Ramazon hayiti bilan tabrikladi, ikki tomonlama munosabatlar va mintaqaviy masalalar muhokama qilindi[2].
HAVELSAN Turkiyaning Ummondagi mudofaa eksportini oshirish maqsadida 2020-yil 5-mart kuni Maskat shahridagi Masirah International kompaniyasi bilan hamkorlikda „HAVELSAN Technology Oman“ MChJni tashkil qildi[2].
Antaliyada joylashgan Ares kemasozlik zavodi Turkiyadan Ummonga harbiy kema eksporti loyihasini amalga oshirdi[2].
2024-yilda Saif Rashid Saif Al Jahvariy Ammanning Anqaradagi elchisi etib tayinlandi[4].
Savdo
[tahrir | manbasini tahrirlash]Turkiya va Ummon oʻrtasidagi savdo hajmi 2019-yilda 700 million dollarga yetdi[3]. Eksport 547 million dollar, import 153 million dollar[3]. Turkiya tomonidan eksport qilinadigan mahsulotlar; Temir va poʻlat, mebel, toʻqilgan gilam, avtotransport, turli mashinalar va oziq-ovqat materiallari. U import qiladigan mahsulotlar; Alyuminiy va uning mahsulotlari, neft moylari, plastmassa va undan tayyorlangan mahsulotlar, sintetik va sunʼiy uzilishli tolalar[3].
Turkiyaning Ummondagi elchilari
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Elchi | Missiya boshlanishi | Missiyaning tugashi |
|---|---|---|
| Orxan Kulin | 1985-yil 1-dekabr | 1989-yil 1-yanvar |
| Emin Gunduz | 1989-yil 1-avgust | 1995-yil 30-may |
| Erdal Tumer | 1995-yil 1-iyun | 1998-yil 30-noyabr |
| Nazif Murat Ersavji | 1998-yil 1-dekabr | 2001-yil 30-noyabr |
| Jevat Nezihi Özkaya | 2001-yil 1-dekabr | 2005-yil 30-noyabr |
| Engin Turker | 2005-yil 1-dekabr | 2009-yil 30-oktyabr |
| Mehmet Hayri Erol | 2009-yil 1-noyabr | 2012-yil 30-iyun |
| Kerem Ahmet Kiratli | 2012-yil 30-iyun | 2014-yil 12-noyabr |
| Ugʻur Dogan | 2014 yil 16-noyabr | 2016 yil 13-noyabr |
| Atilay Ersan | 2016-yil 14-noyabr | 2018-yil 1-avgust |
| Ayşe Sözen Usluer | 2018-yil 1-avgust | 2022-yil 10-dekabr[5] |
| Muhammet Hekimoglu | 2022 yil 10 dekabr[6] | hizmatda |
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Türkiye - Umman Siyasi İlişkileri“. T.C. Dışişleri Bakanlığı. 22-martda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 „Umman'daki yeni yönetim Türkiye ile daha fazla yakınlaşmaya yöneliyor“. Anadolu Ajansı. 24 mayıs 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24 mayıs 2021.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 „Türkiye-Umman İkili Ekonomik ve Ticari İlişkileri“. T.C. Dışişleri Bakanlığı. 22-martda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Büyükelçilerden Cumhurbaşkanı Erdoğan'a güven mektubu“. Anadolu Ajansı (30 ocak 2024). 30 ocak 2024da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31 ocak 2024.
- ↑ „16 ülkeye yeni büyükelçi atandı“. Hür Haber (10 aralık 2022). 31 ocak 2024da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31 ocak 2024.
- ↑ „16 ülkeye yeni büyükelçi atandı“. Anadolu Ajansı (10 aralık 2022). 31 ocak 2024da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31 ocak 2024.