Kontent qismiga oʻtish

Turkiyalik kanadliklar

Vikipediya, erkin ensiklopediya

Kanadalik turklar-Kanadalik turklarning aksariyati Turkiya Respublikasidan hisoblanadi. Shu bilan birga, Usmonli davridan keyingi boshqa zamonaviy milliy davlatlardan, va boshqa, Bolqon yarim orolidan (ayniqsa, Bolgariya, Gretsiya, Kosovo, Shimoliy Makedoniya va Ruminiyadan), Kipr orolidan ham Kanadaga kelgan etnik turk jamoalaridan ham sezilarli darajada turk migratsiyasi kuzatildi. Shu qatori, Levantning boshqa qismlari (Iroq, Livan va Suriya), Shimoliy Afrika (ayniqsa Misrdan)[1][2].

Turklar Kanadaga eng dastlab Usmonli imperiyasidan oz sonli boʻlib koʻchib kela boshladilar. Biroq, sezilarli darajadagi migratsiya tufayli dastlab, 1950-yillarning oxiri va 1960-yillarning boshlarida Turkiya hukumati talabalarning chet elda taʼlim olishini ragʻbatlantirgan paytda boshlangan[3]. Bolgariya va Kiprdagi tartibsizlik va zulmdan qochib Kanadaga siyosiy va iqtisodiy qochqin sifatida kelgan turklar ham boʻlgan[3].

1901-yilda Kanadada turklar va suriyalik arablar oʻrtasida teng taqsimlangan 300-400 musulmon aholisi bor edi[4]. 1911-yilga kelib musulmonlar jamoasining soni 1500 nafarga koʻpaydi, ulardan 1000 nafari turkiy, qolgani arablar boʻlgan[4]. Birinchi jahon urushidan oldingi davrda turklar Kanada boʻylab kon va yogʻoch kesish lagerlarida topilgan[5]. Biroq, Usmonli imperiyasi va Ittifoqchi davlatlar oʻrtasidagi yomon munosabatlar sabab turklar uchun keyingi koʻchish ancha qiyinlashdi va Kanada hukumati „osiyolik“ immigratsiyani toʻxtatdi[5]. Shunday qilib, Birinchi jahon urushi boshlanishi bilan Kanada oʻsha paytdagi „dushman musofirlari“ sifatida tasniflangan koʻplab turk muhojirlarining qaytishiga guvoh boʻldi[4]. Usmonli turklarining qaytish-migratsiyasining yana bir sababi shundaki, aksariyat turklar uchun 1923-yilda yangi Turkiya respublikasining tashkil etilishi oʻz uylarida qolishga koʻproq turtki boʻlgan[5].

1910-yilgi Kanada Immigratsiya qonuni bilan mamlakatga koʻchib oʻtish taqiqlangan. Bu siyosat 1978-yilgacha oʻzgartirilmadi. Ushbu ksenofobik harakatning sababi hukumatning muhojirlarni assimilyatsiya qilish qiyin, degan daʼvosi bilan bogʻliq edi[6]. 1919-yil 14-martdagi qonunga koʻra nemis, vengriya, bolgar, avstriyalik va turk millatiga mansub odamlarning Kanadaga koʻchib oʻtishini taqiqladi. Agar Immigratsiya vaziri maxsus ruxsatnoma bermagan boʻlsa, bu taqiq qatʼiy irqiy edi va dushman oʻzga sayyoraliklarning taqiqlanishi bilan bogʻliq emas edi[6][7]. Biroq, bu nativizm uzoq davom etmadi. Toʻrt yildan soʻng bu taqiq bekor qilindi, chunki, Kanada iqtisodiyoti arzon ishchi kuchiga muhtoj edi[8].

Daraja Viloyatlar/hududlar Aholi (2001 yil aholini roʻyxatga olish) [9] Aholi (2006 yil aholini roʻyxatga olish) [10] Aholi (2016 yilgi aholi roʻyxati) [11]
1 </img> Ontario 14 580 23 425 34,165
2 </img> Kvebek 5,680 11 390 15 060
3 </img> Britaniya Kolumbiyasi 2395 4250 6355
4 </img> Alberta 1515 2970 5,745
5 </img> Yangi Shotlandiya 190 425 690
6 </img> Saskachevan 105 400 860
7 </img> Manitoba 275 345 655
8 </img> Nyu-Brunsvik 125 275 235
9 </img> Nyufaundlend va Labrador 35 135 100
10 </img> Shimoli-gʻarbiy hududlar 10 65 15
11 </img> Yukon 0 10 30
12 Andoza:Country data Nunavut</img>Andoza:Country data Nunavut 0 (10 ta bir nechta javob) 0 15
13 </img> Shahzoda Edvard oroli 0 0 35
Jami  Kanada</img> Kanada 24 910 43 700 63 955
(Manba: 2001, 2006 va 2016 Kanada aholini roʻyxatga olish)

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Karpat 2004, 632
  2. ↑ Powell 2005, 297
  3. ↑ 3,0 3,1 Aksan 1999, 1277.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Abu-Laban 1983, 76.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Aksan 1999, 1276.
  6. ↑ 6,0 6,1 (en-US) Racism in Canadian Immigration Policy | Refuge: Canadaʼs Journal on Refugees. 2020-06-25. doi:10.25071/1920-7336.21485. https://refuge.journals.yorku.ca/index.php/refuge/article/view/21485. 
  7. ↑ Kealey, Gregory S. (1992-09-01). "State Repression of Labour and the Left in Canada, 1914–20: The Impact of the First World War" (en). Canadian Historical Review 73 (3): 281–314. doi:10.3138/CHR-073-03-01. ISSN 0008-3755. https://utpjournals.press/doi/10.3138/CHR-073-03-01. 
  8. ↑ „Internment (Canada) | International Encyclopedia of the First World War (WW1)“. encyclopedia.1914-1918-online.net. Qaraldi: 2022-yil 5-fevral.
  9. ↑ Statistics Canada. „Selected Ethnic Origins, for Canada, Provinces and Territories - 20% Sample Data“. 2017-yil 10-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 23-fevral.
  10. ↑ Statistics Canada. „2006 Census“. Qaraldi: 2009-yil 25-fevral.[sayt ishlamaydi]
  11. ↑ „Ethnic Origin, both sexes, age (total), Canada, 2019 Census – 25% Sample data“. Statistics Canada (2017-yil 25-oktyabr). Qaraldi: 2017-yil 6-noyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Turkiyalik_kanadliklar&oldid=4835849" dan olindi