Kontent qismiga oʻtish

Wembley

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
(Uemblidan yoʻnaltirildi)
Uembli stadioni
"Futbol uyi"[1]
Fayl:Wembley Stadium EE logo.png

Joyi Uembli, London, Angliya
Asos solingan 2002-yil 30-sentabr[2]
Qachon qurilgan 2003–2007-yillar
Qachon ochilgan 9-mart 2007-yil
Egasi Futbol ittifoqi (FA)
Operator Wembley National Stadium Limited
Yuzasi Desso GrassMaster
Inshoot narxi £789 mln.[3]
Meʼmor HOK Sport (now Populous), Foster and Partners, Nathaniel Lichfield and Partners (planning consultants)[4]
Loyiha menejeri Capita Property and Infrastructure[5]
Tuzuvchi muhandis Mott Stadium Consortium and Jimmy Higham– Mott MacDonald, Sinclair Knight Merz & Aurecon[5]
Hajmi 90,000[6] (Association football, rugby union, rugby league, boxing)
75,000 to 90,000 seated and 15,000 standing (concerts)
86,000 to 87,000 (UEFA capacity)
86,000 (American football)

Uembli stadioni (talaffuzi: Uembli stadionu) „Yangi Uembli“ nomi bilan ham tanilgan (inglizcha: New Wembley) Angliyaning London shahrida joylashgan futbol stadionidir. Stadion 2007-yilda eski „Uembli“ stadioni oʻrnida ochilgan. Eski Uembli, shuningdek, Empire (talaffuzi: Empyer) stadioni nomi bilan ham tanilgan, 2003-yilda buzib tashlanguniga qadar dunyodagi eng mashhur futbol stadionlaridan biri boʻlgan.[7]

Yangi „Uembli“ 90 000 tomoshabin sigʻdira oladi va Yevropadagi Camp Nou stadionidan keyin ikkinchi eng katta stadion hisoblanadi. Bu yerda Angliya milliy terma jamoasi oʻzining uy uchrashuvlarini oʻtkazadi. Ingliz futbolni boshqaruvchi boʻlgan tashkilot, yaʼni Angliya futbol uyushmasi (FA) stadionning egasi hisoblanadi.

Stadion loyihasi mualliflari Foster and Partners va Populous kompaniyalari hisoblanadi. Yangi stadion tomi ochiladigan qilib qurilgan. Oq rangdagi „Egizak minoralar“i boʻlgan eski „Uembli“ bilan taqqoslaganda, yangi stadion 134 m balandlikdagi „Uembli arkasi“ bilan mashhur. Ushbu poʻlat kamar dunyodagi eng uzun bir oraliqli tom inshooti xisoblanadi. Brookfield Multiplex kompaniyasi tomonidan qurilgan; qurilish xarajatlari esa £ 798 mln. boʻlgan. 2000-yil oktabr oyida eski „Uembli“ stadioni yopiladi va oʻsha-yilning dekabr oyida uni buzish boshlanadi. 2003-yilda yangi stadion ochilishi rejalashtirilgan edi. Biroq, bir qator sabablarga koʻra, loyiha qoldirildi va eski Uembli faqat 2003-yil fevral oyida butunlay demontaj qilindi. Yangi Uembli 2007-yil 19-mayda foydalanishga topshirildi va ilk oʻyin Angliya kubogi finali boʻlib oʻtdi.

2012-yilda stadion 2012-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarining futbol finaliga mezbonlik qilgan. Milliy terma jamoa oʻyinlaridan tashqari, „Uembli“da Angliya kubogi yarim finali va finali, Angliya Superkubogi oʻyinlari, Futbol Ligasi kubogi va Futbol Ligasi kubogi finali va Futbol Ligasi pley-off oʻyinlari oʻtkaziladi. 2011-yilda stadion UEFA Chempionlar Ligasi finaliga mezbonlik qilgan. 2013-yilda Wembley yana UEFA Chempionlar Ligasi finaliga mezbonlik qildi. Stadionda futboldan tashqari regbi ligasi va Amerika futboli oʻyinlari oʻtkaziladi. Uemblida konsertlar ham boʻlib oʻtadi.

Stadion

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tashqarida „Wembley“ stadioni

Yangi Uembli Foster and Partners va Populous arxitektura firmalari tomonidan ishlab chiqilgan. Qurilish Avstraliyaning Brookfield Multiplex kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan va investorlar Sport England, WNSL (Wembley National Stadium Limited), Angliya futbol assotsiatsiyasi, Madaniyat, ommaviy axborot vositalari va sport departamenti, shuningdek, London biznesni rivojlantirish agentligi edi. „Uembli “ qurilishi 798 million funt sterling turadigan dunyodagi eng qimmat stadionlardan biriga aylandi.[8][9] Stadion shuningdek, dunyodagi barcha stadionlar orasida eng katta sigʻimli yopiq stadiondir. yangi Uembli uchun loyiha hujjatlarini tayyorlashda Nathaniel Lichfield and Partners kompaniyasi ham ishtirok etishdi.[10]

Ichkarida „Uembli“ stadioni

Yangi 90 000 odamni oʻz bagʻriga sigʻdiruvchi „Uembli “ tomi suriladigan dizayniga asos qilib kosa shakli olingan. Undan atletika stadioni sifatida ham foydalanish mumkin: buning uchun loyiha pastki qavatlarda vaqtinchalik platforma qurish imkoniyatini nazarda tutiladi [11]. Stadionning oʻziga xos xususiyati — diametri 7 metr va uzunligi 315 metr boʻlgan aylana kesmali, 133 metr balandlikda koʻtarilgan panjarali arka xisoblanadi. Arka shimoliy tomning butun ogʻirligini va janub tomonda tortiladigan tomning ogʻirligining 60 % ni koʻtarib turadi [12]. Stadion arkasi dunyodagi eng uzun qotirilmagan tom inshootidir [13] . Eski „Uembli“ning qirollik lojasiga olib boradigan dastlabki 39 ta zinapoya boʻlgan boʻlsa, yangi stadionda 107 zinapoya bor [14].

Stadionda shuningdek, agar stadiondan atletikachilarning chiqishlari uchun foydalanish mumkin boʻlgan platforma tizimi mavjud. Ushbu tizim yordamida stadion sigʻimi 60 000 ta joygacha qisqartiriladi[15]. Yangi „Uembli“da shu kungacha hech qanday atletlarning sport musobaqasi oʻtkazilmagan.

Qurilish

[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Uembli"ni taʼmirlashning dastlabki rejasi 2000-yilgi Rojdestvo oldidan eski stadionni buzib tashlash va 2003-yilgacha yangisini qurish edi. Biroq moliyaviy va huquqiy qiyinchiliklar tufayli ishning boshlanishi kechiktirildi. 2004-yilda London meri „Uembli “ hududini qayta tiklash va qayta qurish jumladan, stadion va uning atrofidagi hududlarni taʼmirlash rejalari kelgusi 20-30 yilga moʻljallanganini eʼlon qildi.

2006-yil 30-martda quruvchilar Uembli 2007-yilgacha tayyor boʻlmasligini eʼlon qilishdi[16] . Rejalashtirilgan sport musobaqalari va konsertlar boshqa joylarga koʻchirildi. 2006-yil 19 iyunda stadionda maysazor yotqizilayotgani maʼlum boʻldi. 19-oktabr kuni esa FA va Multiplex oʻrtasidagi barcha kelishmovchiliklar bartaraf etilgani va stadion 2007-yil boshida foydalanishga topshirilishi maʼlum boʻldi. Stadion qurilishining umumiy qiymati (shu jumladan transport infratuzilmasini rekonstruksiya qilish) 1 milliard funt sterlingni (taxminan $1,97 milliard) tashkil etdi.

Stadion ochilishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Stadionga kiraverishdagi Bobbi Mur haykali.

Yangi stadion 2007-yil 9-martda ochilib, FAga topshirildi. Stadionning rasmiy sayti 3-mart kuni „Uembli “ tashrif buyuruvchilar uchun ochiq boʻlishi haqida xabar bergan boʻlsa, aslida bu hodisa oradan 2 hafta oʻtib, 17-mart kuni sodir boʻldi.

11-may kuni stadionga kirish eshigi oldida oʻrnatilgan Bobbi Mur haykali ochilish marosimi boʻlib oʻtdi. Haykaltarosh Filipp Jeksonning bronza yodgorligi ser Bobbi Charlton tomonidan ochildi. Bobbi Mur 1966-yilgi jahon chempionatida gʻolib chiqqan Angliya terma jamoasi sardori edi [17][18][19] . Stadionning rasmiy ochilish marosimi 2007-yilning 19-mayida boʻlib oʻtdi va yangi „Uembli“da ilk oʻyin Angliya kubogi finali boʻldi.

Tuzilishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Stadionning perimetri 1 km [20] tashkil qiladi.
  • Stadionda 2618 ta hojatxona mavjud [21] .
  • Stadion kosasining hajmi 1 139 100 m³ ga teng Kardiffdagi „Millenium“ stadionidan bir oz kamroq, lekin oʻrindiqlar soni koʻproqdir [22] .
  • Stadion qurilishida bir vaqtning oʻzida 3500 ishchi ishlagan [23] .
  • Stadion poydevoriga 4000 ta izolyatsiyalangan qoziqlar oʻrnatildi [20], ulardan eng chuquri 35 m chuqurlikda joylashgan.[20] .
  • Stadion quvvat manbai kabellarining uzunligi 56 kmga teng[20] .
  • Stadion qurilishi uchun 90  000 m³ beton va 23 000 tonna poʻlat [20] ishlatilgan.
  • Stadiondagi eskalatorlarning umumiy uzunligi 400 m ni tashkil qiladi[20].
  • Uembli arkasining ko!ndalang kesimining diametri La-Mansh ostidan oʻtgan temir yoʻl tunnelining diametriga qaraganda kattaroqdir[24] .

Futbol maydoni

[tahrir | manbasini tahrirlash]
„Wembley“ futbol maydonining yuqoridan koʻrinishi

Yangi futbol maydoni eski stadionga qaraganda 4 metr (13 fut) pastroqdir. Maydonning oʻlchami 105 metrga 69 metr boʻlib eski Uemblinikidan biroz torroqdir [25] . Yangi „Uembli “ ochilganidan beri maydondagi maydon sifati koʻp marta tanqid qilindi [26][27] . 2009-yil aprel oyida Angliya kubogi yarim finalidan soʻng, „Uembli“dagi maydon sifati ser Aleks Fergyuson, Arsen Venger va Devid Moyes tomonidan tanqid qilinganida, FA maydonni yaxshilash kerakligini tan oldi. Stadion ochilganidan beri muhim uchrashuvlar oldidan maydon chimi bir necha marta oʻzgartirildi [28][29] .

2010-yil mart oyida „Uembli “ 2007-yilda ochilganidan beri oʻninchi chim almashtirildi. Oʻsha-yilning aprel oyida Angliya kubogi yarim finalidan keyin maysa sifati yana tanqidga uchradi. Xullas, futbolchilar yogʻingarchilik kam boʻlishiga qaramay, maysazorda oyoqqa turish qiyin boʻlganidan nolidi. „Tottenxem Hotspur“ bosh murabbiyi Garri Rednapp yarim finalda Portsmutdan magʻlub boʻlganidan keyin maydonni „uyatli“(pozorom) deb atadi [30] 2010-yilgi Angliya kubogi finali yakunida "Chelsi" sardori Jon Terri shunday degan edi: "Futbol maydoni finalni vayron qildi. Bu men bu-yil oʻynagan eng yomon maydon boʻlsa kerak. Bu „Uembli“dek stadion uchun mos emas" [31] . Maydon 2010-yilgi Angliya Superkubogi oʻyini oldidan oʻzgartirilgan. Oʻshandan beri va hozirdan beri Wembley tabiiy oʻtlarni sunʼiy tolalar bilan birlashtirgan Desso GrassMaster maysazoridan foydalanadi.

Tom qismi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Wembley arkasining yaqindan koʻrinishi

Stadion tomining maydoni 40 000 м², tashkil etadi, shundan 13 722 м² harakatlanuvchi qismlardir [22]. Ochiladigan tomdan foydalanishning asosiy sababi futbol maydonida soyadan qochish edi, chunki chim samarali oʻsishi uchun toʻgʻridan-toʻgʻri quyosh nurini talab qiladi [32]. Stadion bosh arxitektori Angus Kempbell ham uning maqsadi may oyi boshidan iyun oyi oxirigacha, Angliya kubogi va jahon chempionati oʻyinlari oʻtkaziladigan 15:00 dan 17:00 gacha oʻyinlar uchun maydonni tabiiy quyosh nuri bilan taʼminlash ekanligini aytadi. Ochiladigan tom dizayni futbol maydoniga tushadigan soyalarni kamaytiradi, chunki tom sharqqa, gʻarbga va janubga siljishi mumkin .

Stadionning tomi futbol maydoni sathidan 52 metr balandlikda va tashqi vestibyul dan 133 metr balandlikdagi arka bilan mustahkamlangan. Arkning uzunligi 315 metr boʻlib, u dunyodagi konstruksiyasi eng uzun bir oraliqli tom inshooti xisoblanadi [20] .

Musiqa

[tahrir | manbasini tahrirlash]
2007-yil 7 iyulda Wembleyda Live Earth kontserti

Boʻlib oʻtgan konsertlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
sana Artist(lar)
2007-yil 9, 10 iyun George Michael[33]
2007-yil 16, 17-iyun Muse
2007-yil 1-iyul Diana uchun konsert [34]
2007-yil 7 iyul Jonli Yer[35]
2007-yil 8-iyul Metallica
2008-yil 6, 7-iyun Foo Fighters
2008-yil 11-sentabr Madonna
2009-yil 26-iyun AC / DC
2009-yil 1, 3, 4, 5-iyul Buni oling
2009-yil 9, 11, 12-iyul Oazis
2009-yil 14, 15-avgust U2
2009-yil 18, 19-sentabr Sovuq oʻyin
2010-yil 6-iyun Poytaxt FMning yozgi bali
2010-yil 19-yun Green Day
2010-yil 10, 11-sentabr Muse
30-iyun
2011-yil 1, 2, 4, 5, 6, 8, 9-iyul 		Buni oling
2013-yil 22-iyun The Killers
2013-yil 30-iyun, 2 va 5-iyul Robbi Uilyams
2014-yil 6, 7, 8-iyun One Direction
2014-yil 21-iyun Miley Cyrus
2014-yil 11, 12-iyul Eminem
2015-yil iyul Ed Sheeran
2015-yil 4-iyul AC/DC
2, 3-iyul 2016-yil Beyoncé
2016-yil 10-sentabr Billy Joel
28, 29-iyun 2017-yil Adele[36]
2017-yil 24 iyul Elektr yorugʻlik orkestri
2018-yil 22, 23 iyun Taylor Swift
2019-yil 1, 2 iyun BTS[37]

Futbol oʻyinlari

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Angliya termasi oʻyinidan oldin

Yangi „Uembli“dagi birinchi oʻyin Multiplex jamoalari va stadion xodimlari oʻrtasidagi oʻyin boʻldi va u tomoshabinlarsiz oʻtdi [38] . „Uembli“da professional futbolchilar bilan birinchi rasmiy oʻyin 2007-yil 24 martda boʻlib oʻtdi: bu Angliya yoshlar terma jamoasi va Italiya yoshlar terma jamoasi oʻrtasidagi oʻyin boʻlib u 3:3 [39] hisobida yakunlangan edi.

2007-yil 19-may kuni yangi „Uembli“da Angliya kubogi finali boʻlib oʻtdi, unda „Chelsi“ qoʻshimcha boʻlimlarda „Manchester Yunayted“ni 1:0 hisobida magʻlub etdi. 2007-yil 1 iyunda Angliya terma jamoasi yangi „Uembli“da Braziliyaga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida birinchi oʻyinini oʻtkazdi.

2011-yilning 28-mayida Wembley 2010/2011--yilgi UEFA Chempionlar Ligasi finaliga [40] mezbonlik qildi, unda Ispaniyaning "Barselona"si va Angliyaning „Manchester Yunayted“ klublari oʻynadi. 2013-yilning may oyida Uembli yana UEFA Chempionlar Ligasi finalini[41] qabul qildi, unda ikki nemis klubi Dortmundning „Borussiya“si va "Bavariya" toʻqnash keldi. Bu final Angliya futbol assotsiatsiyasi tashkil etilganligining 150-yilligini nishonlash munosabati bilan boʻlib oʻtdi.

2016-yilning avgustidan buyon „Tottenxem“ UEFA Chempionlar Ligasi doirasidagi uy oʻyinlarini „Uembli“da oʻtkazdi. 2017/18 mavsumi va 2018/19-yilgi mavsumning koʻp qismida „Tottenxem“ barcha uy oʻyinlarini (liga, milliy kuboklar va Yevropa musobaqalari) „Uembli“da oʻtkazdi.

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Horne, John; Manzenreiter, Wolfram. Japan, Korea and the 2002 World Cup, 11-yanvar 2013-yil. ISBN 9781135140212. 
  2. ↑ „Timeline: The new Wembley“. BBC News (21-fevral 2006-yil).
  3. ↑ „Wembley to break even by 2015, says FA chairman“. BBC News (5-oktabr 2011-yil).
  4. ↑ „Projects : Wembley Stadium“. Populous.com. 25-iyun 2009-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-sentabr 2009-yil. {{cite magazine}}: Cite magazine requires |magazine= (yordam); Andozada hech qanday qiymat berilmagan (boʻsh) nomaʼlum parametr mavjud: |seperator= (yordam); More than one of |archivedate= va |archive-date= specified (yordam); More than one of |archiveurl= va |archive-url= specified (yordam)CS1 maint: date format () (Wayback Machine saytida 2012-01-13 sanasida arxivlangan)
  5. ↑ 5,0 5,1 „Wembley Stadium, London“. Design Build Network (19-iyun 2006-yil). Qaraldi: 11-avgust 2010-yil.
  6. ↑ Lyles, Christopher „Wembley: Facts and figures“. The Daily Telegraph (16-may 2007-yil). Qaraldi: 9-yanvar 2020-yil.
  7. ↑ „Gates' Microsoft Becomes Wembley Stadium Backer“ (en). Forbes (2005-yil 20-oktyabr).
  8. ↑ „Wembley kick-off: Stadium is ready and England play first game in fortnight“ (en). Daily Mail (2007-yil 9-mart).
  9. ↑ Belson, Ken „New Stadium, a Football Palace, Opens Saturday With Lacrosse“ (en). The New York Times (2010-yil 8-aprel).
  10. ↑ „Projects : National stadium, Wembley“ (en). Nathaniel Lichfield and Partners. 2007-yil 14-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2007-09-14 sanasida arxivlangan)
  11. ↑ „Wembley Stadium Uses“ (en). Wembley National Stadium Limited. 2010-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2010-09-24 sanasida arxivlangan)
  12. ↑ „Wembley arch due for completion“ (en). BBC News (2004-yil 16-fevral).
  13. ↑ Книга рекордов Гиннесса 2006
  14. ↑ „A beautiful new home for the beautiful game“ (en). Soccernet.espn.go.com (2006-yil 31-may). 2012-yil 24-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-noyabr.
  15. ↑ „London 2012. Football“ (en). InsideTheGames. 2012-yil 20-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  16. ↑ „Stadium delay hits Wembley gigs“ (en). BBC News (2006-yil 31-mart).
  17. ↑ „Footballing legend Bobby Moore returns to Wembley“ (en). Wembley National Stadium. 2008-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2008-03-09 sanasida arxivlangan)
  18. ↑ „Footballing legend Bobby Moore takes his place at Wembley“ (en). Wembley National Stadium. 2007-yil 30-iyunda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2007-06-30 sanasida arxivlangan)
  19. ↑ „Wembley's Moore statue unveiled“ (en). BBC News (2007-yil 11-mart).
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 „Presspack : Facts and Figures“ (en). Wembley National Stadium Limited. 2008-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2008-05-16 sanasida arxivlangan)
  21. ↑ „Doors finally open at new Wembley“ (en). BBC News (2007-yil 17-mart).
  22. ↑ 22,0 22,1 „Building Wembley : Construction facts“ (en). Wembley National Stadium Limited. 2010-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2010-03-28 sanasida arxivlangan)
  23. ↑ „'Steel the key' to extra time“ (en). BBC News (2006-yil 21-fevral).
  24. ↑ „Wembley Stadium Arch Facts and Figures“. WembleyStadium.com. 2007-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2007-02-17 sanasida arxivlangan)
  25. ↑ „Wembley Stadium, London“ (en). Designbuild-network.com.
  26. ↑ „Bilic blasts poor Wembley pitch“ (en). BBC Sport (2007-yil 21-noyabr).
  27. ↑ Winter, Henry „Croatia end woeful England's Euro 2008 dream“ (en). The Daily Telegraph (2007-yil 22-noyabr).
  28. ↑ „FA to address Wembley pitch issue“ (en). BBC Sport (2008-yil 20-aprel).
  29. ↑ „FA promises action now and later over Wembley's problem pitch“ (en). The Guardian (2009-yil 20-aprel).
  30. ↑ „Harry Redknapp seethes at 'disgraceful' Wembley pitch“ (en). BBC Sport (2010-yil 11-aprel).
  31. ↑ „John Terry: Wembley pitch ruined the final“ (en). The Times (2010-yil 15-may). 2010-yil 31-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-noyabr.
  32. ↑ „Presspack: Key features“ (en). Wembley National Stadium Limited. 2010-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. (Wayback Machine saytida 2010-03-01 sanasida arxivlangan)
  33. ↑ Caroline Sullivan. „George Michael review at guardian.co.uk“. Guardian (2007-yil 10-iyun). Qaraldi: 2010-yil 11-avgust.
  34. ↑ Davies, Caroline „Concert for Diana review at“. The Daily Telegraph (2007-yil 1-iyul). Qaraldi: 2010-yil 11-avgust.
  35. ↑ „Live Earth review at timesonline.co.uk“. 2008-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan.
  36. ↑ „Adele, Wembley Stadium, review:  Superstar bids hometown a long goodbye“ (en). The Telegraph. Qaraldi: 2017-yil 27-avgust.
  37. ↑ Pesce, Nicole Lyn „K-Pop band BTS sold out London’s huge Wembley Stadium in just 90 minutes“. MarketWatch (1-mart 2019-yil). Qaraldi: 9-aprel 2019-yil.
  38. ↑ Clench, James „They think it's all open!“ (en). The Sun (2006-yil 2-dekabr). 2011-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  39. ↑ Fletcher, Paul „England U21s draw Wembley cracker“ (en). BBC Sport (2007-yil 24-mart).
  40. ↑ Shea, Julian „FA seeks to avoid Cup final clash“ (en). BBC News (2010-yil 31-avgust).
  41. ↑ „Wembley chosen to host 2013 Champions League final“ (en). BBC Sport (2011-yil 16-iyun).

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Wembley&oldid=5311854" dan olindi