Umlaut

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Umlaut (nem. Umlaut — unlini almashtirish) — soʻzdagi unlilarning grammatik shakl yasash vositasi sifatida almashinuvi; oʻzakdagi orqa qator unlining oʻzidan keyingi (asosan, suffiksal) unli taʼsirida old qator unliga aylanishidan iborat fonetik hodisa. Masalan, german tillarida, xususan, nemis tilida a, o, i unlilari oʻzakka qoʻshiladigan qoʻshimchalardagi i tovushi taʼsiri ostida yoki koʻplik qoʻshimchasi qoʻshilganda, koʻplik shaklini hosil qilishda yumsharib, a, b, i tovushlariga aylanadi: Nutz — foyda, niitzlich — foydali; Buch — kitob, Biicher — kitoblar; alt — keksa, alter — keksaroq; Sohn — oʻgʻil, Sohne — oʻgʻillar va boshqa

"U." termini germanistikadan tashqari turkiyshunoslishA ham qoʻllanadi, chunonchi uygʻur pilit va oʻzbek tilining ayrim (Namangan viloyati) shevalarida U. xrdisasi uchraydi. Mas, uygʻur tilida at(uy hayvoni)+i = ati va sh.k.