Umut koʻprigi
Umut koʻprigi (turkcha: Umut Köprüsü, ozarbayjoncha: Ümid Körpüsü), avvaldan Boraltan koʻprigi nomi bilan tanilgan, 286-metr-long (938 ft) uzunlikdagi Ozarbayjon-Turkiya chegarasidan oqib oʻtuvchi Aras daryosini kesib oʻtuvchi arkali koʻprik. Hozirgi koʻprik 1991-yildan 1992-yilgacha boʻlgan davrda qurilgan va 1992-yil 25-mayda Dilucu bojxona nazorat punkti bilan birga rasmiy ravishda ochib berilgan.
Asl koʻprik tarixan 1945-yilda Sovet Ittifoqi va Turkiya oʻrtasidagi Boraltan koʻprigi fojeasi (turkcha: Boraltan Köprüsü faciası) deb nomlanuvchi voqea orqali tanilgan. Unga koʻra, Ikkinchi jahon urushi paytida Germaniya uchun jang qilganlikda ayblangan 195 nafar sovet askari Turkiya hukumati tomonidan Sovet Ittifoqiga qaytarilgan. Undan avvalroq, yaʼni 1944-yilda 146 nafar ozarbayjonlik Stalin taʼqibidan qochib Turkiyadagi Boraltan chegara postlaridan boshpana izlagan[1]. SSSR va Turkiya oʻrtasidagi ziddiyat kuchayganligi sababli, taranglikning yanada kuchayishiga yoʻl qoʻymaslik uchun mahkum askarlar SSSR hukumatiga topshirilgan. Askarlar chegarani kesib oʻtganidan koʻp oʻtmay, ular vatanga xiyonatda ayblanib, qatl qilingan[2].
Turkiya Kars shahrini Igdir viloyati[3][4] orqali Naxichevan bilan bogʻlash rejasining bir qismi sifatida ozmi-koʻpmi xuddi shu joyda temir yoʻl koʻprigi qurish niyatini bildirgan. Armanistonni toʻliq aylanib oʻtuvchi Boku-Naxichevan temir yoʻlini taʼminlash uchun Boku-Tbilisi-Axalkalaki-Kars temir yoʻlini kengaytirish ham rejaga kiritilgan. Ammo Ikkinchi Qorabogʻ urushidan keyin Zangazur yoʻlagi temir yoʻlini (Horadiz-Agband-Ordubad) reabilitatsiya qilish ishlari yoʻlga qoʻyilgan va natijada Boku-Naxichevan temir yoʻl loyihasi amalga oshmay qolgan[5][6].
1990-yillarning boshlarida koʻprik Naxichevan hukumati boshdan kechirgan iqtisodiy qiyinchiliklarni, ayniqsa transport blokadasini bartaraf etishda beqiyos rol oʻynagan.
1992-yil 28-mayda Turkiyaning o‘sha paytdagi Bosh vaziri Sulaymon Demirel 60 nafar deputat va 40 dan ortiq nufuzli ommaviy axborot vositalari vakillari bilan Araz daryosi ustidagi “Umut ko‘prigi”ni ochish uchun Naxichevanga kelgani butun xalqning eʼtiborini tortgan[7].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ sabah. „CHP's latest election promise of sending back Syrian refugees in Turkey comes under criticism“ (en-US). Daily Sabah (2015-yil 23-aprel). Qaraldi: 2021-yil 24-iyul.
- ↑ „Boraltan Köprüsü Olayı – Ağustos 1945 – İnönü Vakfı, İsmet İnönü, İsmet İnönü Kimdir, İsmet İnönü Hayatı, İsmet İnönü Resimleri“.
- ↑ Turkey announces its intention to build a railway to Azerbaijan rbc.ru 12 Nov 2020
- ↑ Kars-Nakhchivan-Iran railway indicative route railturkey.org
- ↑ Nakhchivan rail plans eurasianet 31 Mar 2021
- ↑ South Caucasus railway map Wikimedia
- ↑ Fəridə RƏHİMLİ. „ÜMİD KÖRPÜSÜ“ (az). https://www.adalet.az.+2023-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-mart.
