Upsala
Upsala | |
|---|---|
| Shahar | |
 | |
| 59°50′59.140″N 17°38′20.209″E / 59.84976111°N 17.63894694°E | |
| Mamlakat | Shvetsiya |
| Shahar | Uppland |
| Maydon | 48.77 km2 (18.83 kv mi) |
| Aholisi (2019-yil 31-dekabr[1]) |
177,074 |
| Telefon kodi | +46(0) 18 |
| Pochta indeks(lar)i | 75x xx |
|
| |
Uppsala (shvedcha talaffuzi: [ˈɵ̂pːˌsɑːla], arxaik nomi – Upsala) – Shvetsiyaning Uppsala okrugi markazi boʻlib, mamlakatning toʻrtinchi eng yirik shahri hisoblanadi. Stokgolm, Gyoteborg va Malmö shaharlaridan keyin eng koʻp aholi yashaydigan bu shahar 2019-yilda 177 074 nafar aholiga ega edi[1].
Stokgolm poytaxtidan 71 km shimolda joylashgan boʻlib, shuningdek, Uppsala munitsipalitetining markazi hamdir. 1164-yildan beri Uppsala Shvetsiya cherkovining diniy markazi hisoblanadi va bu yerda Shvetsiya cherkovining arxiyepiskopi joylashgan. Shaharda Skandinaviyadagi eng katta cherkov – Uppsala cherkovi joylashgan boʻlib, u XIX asr oxirigacha Shvetsiya monarxlarining toj kiyish marosimlarini oʻtkazish joyi boʻlgan[2]. Qirol Gustav Vasa tomonidan qurilgan Uppsala qal’asi tarix davomida bir necha bor kengaytirilgan va Shvetsiya monarxlarining qirollik qarorgohlaridan biri sifatida xizmat qilgan. Ushbu qal’a, shuningdek, Upsalani Shvetsiyaning muhim ikkinchi poytaxtiga aylantirgan. Bugungi kunda qal’a Uppsala okrugi gubernatori qarorgohi sifatida ishlatiladi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uppsala dastlab hozirgi shahar joylashgan hududdan bir necha kilometr shimolda joylashgan hududning nomi boʻlib, bugungi kunda Gamla Uppsala (Eski Uppsala) deb ataladi. Hozirgi Uppsala esa oʻsha davrda Östra Aros (Gʻarbiy Arosdan farqlash uchun Sharqiy Aros) deb atalgan. Oʻrta asr yozuvchisi Bremenlik Adamning maʼlumotlariga koʻra, (Eski) Uppsala Shvetsiyaning asosiy butparastlik markazi boʻlib, bu yerdagi maʼbadda Norse xudolarining muhim butlari boʻlgan[3][4].
Uppsalaning janubida, daryo boʻyidagi Kungsängen tekisliklari 980-yillarda Fyrisvellir jangining joyi boʻlgan. Hozirgi Uppsala oʻsha davrda Gamla Uppsalaga qarashli port shahar edi. 1160-yilda qirol Eric Jedvardsson Östra Aros cherkovi tashqarisida hujumga uchrab, halok boʻlgan va keyinchalik katolik cherkovi tomonidan avliyo sifatida eʼzozlangan. 1274-yilda Östra Aros Gamla Uppsalani asosiy mintaqaviy markaz sifatida bosib oldi. Gamla Upsala cherkovi yonib ketgach, arxiyepiskop va Avliyo Ericning qoldiqlari hozirgi Uppsala cherkovi qurilgan Östra Arosga koʻchirildi va bu cherkov 1435-yilda ochilgan. Gotika uslubida qurilgan bu cherkov shimoliy Yevropadagi eng katta cherkovlardan biri boʻlib, uning minoralari 118,70 metr (389,4 fut) balandlikka ega.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 „Statistik om Uppsala kommun 2020“. Uppsala municipality. Qaraldi: 2020-yil 15-iyun.
- ↑ „Uppsala cathedral – DestinationUppsalaWeb“. DestinationUppsala.se. 2019-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 22-mart.
- ↑ Adam of Bremen. „Descriptio Insularum Aquilonis“ (la) (1075-yil 13-noyabr). 2005-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 15-yanvar.
- ↑ P. W. Christensen. „Adam af Bremen om Menigheden i Norden under Erkesædet i Bremen og Hamborg (788–1072)“ (da). Karl Schønbergs Forlag (1862). Qaraldi: 2012-yil 15-yanvar.