Urdu va hind tili farqi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Urdu tili Pokistonning rasmiy tili va Hindistonning 22 rasmiy tillaridan biri. Urdu tilida dunyoda 64 million kishi, Hindistonda 51,5 million kishi soʻzlashadi (2001 yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlari). Suhbat darajasida hind va urdu tillari bir xil, yaʼni hind va urdu tillarida soʻzlashuvchilar oddiy kundalik mavzularda kundalik suhbatda bir-birlarini tushunishlari mumkin. Shu sababli, bir necha o'n yillar davomida hind va urdu nima, urdu nima haqida munozaralar bo'lib kelmoqda. Hindistonda hind va urdu tillari haqidagi munozaralarda nafaqat tilshunoslar, balki jamoat arboblari va keng jamoatchilik ham ishtirok etadi. Hind va urdu tillari haqidagi munozaralarda tez-tez savol tug'iladi: hind va urdu tillari bir tilmi yoki ikki xil tilmi? Nega bunday vaziyat yuzaga keldi? Gap shundaki, bu ikki tilning soʻzlashuv darajasidagi oʻxshashligi hind va urdu tillari musulmonlarning Hindistonni bosib olishi davrida bir xil dialekt asosida shakllana boshlagan ikki adabiy til boʻlganligi sababli rivojlangan. - Shimoliy Hindistonda tarqalgan Khari boli.

Hind va urdu tillarida qanday umumiylik bor? Hind va urdu tillari bir negizdan shakllangan ikkita adabiy til bo'lganligi sababli, ular tabiiy ravishda umumiy va o'ziga xos xususiyatlarga ega. Avvalo, ularning umumiy dialektal asosi (xari bo‘li) va natijada fonetikaning birligi, grammatik tizim asoslari (og‘zaki o‘zaklar, bosh qo‘shimchalar, bosh olmoshlar, ayrim sifatlar) va asosiy lug‘at tarkibi umumiy xususiyatdir.

Urdu va hind tili oʻrtasidagi farq nima:[tahrir | manbasini tahrirlash]

Grafika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Urdu tilida arab alifbosi (bir qancha oʻzgartirishlar bilan), hind tilida esa anʼanaviy hind devanagari alifbosi qoʻllaniladi.

Lug'at[tahrir | manbasini tahrirlash]

Urdu va hind tillari o'rtasidagi farq asosan arbo-eron lug'atini, ikkinchisi esa sanskrit lug'atini qo'llashida yotadi. Darhaqiqat, zamonaviy adabiy hind tilida sanskritizmlar ham, arab-eronizmlar ham qo‘llaniladi, urdu tilida esa arabcha-eroncha lug‘at ustunlik qiladi, sanskritizmlar esa umuman yo‘q yoki juda oz miqdorda kuzatilgan.

Grammatika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Adabiy urdu tili fors yoki arab tillaridan o‘zlashtirilgan kichik grammatik xususiyatlarga ega, masalan, isafet yasalishi, arab grammatikasi qoidalariga ko‘ra otlarning ko‘pligi, taqqoslash darajalarining shakllanishi va hindcha so‘zlar bilan ishlatilmaydigan alohida affikslarning mavjudligi.

Rasmiy maqom[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hind tili Hindistonning rasmiy tili, urdu tili esa Hindiston va Pokistonning rasmiy tilidir. Urdu tili Hindistonning bir qancha shtatlarida rasmiy til hisoblanadi.Bu qanday sodir bo'ldi?

Urdu tili adabiy til sifatida Hindiston musulmon hukmdorlari saroylarida rivojlana boshladi. U musulmon mualliflari tomonidan ishlab chiqilgan va musulmon (fors) adabiyoti taʼsirida bo‘lgan. Mustamlaka davrida urdu tili „musulmon xalqi“ tili, mustaqillikka erishgach, Pokiston Islom Respublikasining rasmiy tili deb eʼlon qilindi. Boʻlingandan soʻng Pokiston urdu tili keyingi forslashuv va arablashuvga uchradi, hind urdu tili esa tobora koʻproq adabiy hind tilining ijtimoiy subtiliga aylandi. O'z navbatida, adabiy hind tili, aksincha, sanskritizatsiyaga uchradi. Va bu ikki til o'rtasidagi tafovut kengaymoqda. Natijada, turli grafika va lug‘atdan foydalanish tufayli maxsus tayyorgarlikdan o‘tmagan hind tilida so‘zlashuvchilar urdu tilida yozilgan matnlarni o‘qib, tushuna olmaydigan va aksincha, urdu tilida so‘zlashuvchilar hind tilidagi matnlarni o‘qiy olmaydigan vaziyat yuzaga keldi. Tushunishdagi qiyinchilik hatto ijtimoiy-siyosiy va ilmiy mavzulardagi radio va televidenie dasturlarini ham keltirib chiqarishi mumkin.