Vampoa shartnomasi
Vampoa shartnomasi (xitoycha: 黄埔条约;) Xitoyning Sin sulolasi va Fransiya Qirolligi o'rtasidagi savdo shartnomasi bo'lib, uni Siyin va Teodor de Lagrene 1844-yil 24-oktabrda L Archimède harbiy kemasida imzolagan. Bu ko'plab manbalar tomonidan teng bo'lmagan shartnoma hisoblanadi.[1]
Shartlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xitoy Nankin shartnomasida va undan keyingi shartnomalarda Angliyaga berilgan imtiyozlarni Fransiya qirolligiga ham berishi kerak edi.[2] Imtiyozlarga fransuz savdogarlari uchun beshta bandargoh ochilishi, Xitoydagi fransuz fuqarolarining ekstraterritorial imtiyozlari, Xitoy-Fransiya savdosiga qat'iy belgilangan tariflar va Fransiyaning Xitoyda konsullarni joylashtirish huquqi kiradi. Fransiya Xitoyda yuqoridagi huquqlarni olish orqali xalqaro savdodagi boshqa raqiblari oldida obroʻsini ham oshirmoqchi edi.
Xristianlikka toqat qilish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Fransiya tomoni avvalgi shartnomalar imzolanganda yetarlicha e'tibor qaratishni ham oʻz oldiga maqsad qilib oladi. Fransiya Bosh vaziri Fransua Gizo Lagrenega faqat Fransiya bilan tijorat shartnomasini muzokara qilish uchun mandat bergan bo'lsa-da, Lagrene 1724-yildan boshlab imperator Yonchjenning Xitoyda nasroniylikni taqiqlashini bekor qilishni ta'minlash orqali Fransiyaning xalqaro obro'sini oshirishni xohlaydi.[3] Shunday qilib, Fransiya Shomdagi kabi Xitoy Fransiya katoliklarning protektoratiga aylanishi mumkin edi. Siyin bilan uzoq davom etgan muzokaralardan so'ng, ularning ko'p qismini Lagrene o'zining tarjimoni Kalleriga ishonib topshirdi., imperator Daoguan 1846-yil fevral oyida Xitoyda nasroniylik amaliyotini qonuniylashtirgan farmon chiqardi. Bu farmon asosida xristion missionerlari Xitoyda bemalol oʻz targʻibotlarini amalga oshirishlari mumkin boʻldi. Bu esa Yevropa mamlakatlari uchun mustamlakachilik gʻoyalarini mahalliy aholi orasida targʻib qilib borish uchun yana bir imkoniyat yaratib bergan edi.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Andreas Steen: Deutsch-chinesische Beziehungen 1911-1927: Vom Kolonialismus zur „Gleichberechtigung“. Eine Quellensammlung. Berlin, Akademie-Verlag 2006, S. 221.
- ↑ Cady, John Frank. The Roots of French Imperialism in Eastern Asia. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 1967.
- ↑ Grosse-Aschhoff, Angelus Francis J. The Negotiations between Ch'i-Ying and Lagrené, 1844-1846. St. Bonaventure, New York: Franciscan Institute, 1950.