Vedeno tumani
| tuman | |
|---|---|
| Maʼmuriy markazi | Vedeno |
| Yirik shahari | Vedeno |
| Asos solingan sanasi | 1923 |
| Axiyadov Nurdi Validovich | Tuman hokimligi rahbari |
| Xamzatov Valid hamidovich | Tuman Kengashi raisi |
| Rasmiy tillar | rus tili, Chechen tili |
| Aholi (2020) |
40,428 (2,73 % % ) |
| Zichligi | 43,19 kishi./km² |
| Millatlar tarkibi | chechenlar |
| Dinlar tarkibi | musulmonlar |
| Maydoni | 940,24 km² |
| Balandligi dengiz sathidan Baland choʻqqisi |
319 m |
| Kengligi | 42.884393 |
| Uzunligi | 46.053319 |
| Vaqt mintaqasi | UTC+3 |
| Telefon kodi | 87134 |
| Internet domeni | .ru |
| Rasmiy sayti | http://www.adminvedeno.ru |
| Xaritada | |
 | |
| Koordinatalari: 43°5′0″N 46°2′0″E / 43.08333°N 46.03333°E G O | |
Vedenskiy tumani (chechencha: Веданан кlошт[1]) Rossiya Federatsiyasi Checheniston Respublikasi tarkibidagi maʼmuriy-hududiy birlik va munitsipal tuzilish (munitsipal okrug).
Ma’muriy markazi – Vedeno qishlogʻi
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vedeno tumani respublikaning janubi-sharqiy qismida togʻli hududda joylashgan.
Tumanning maydoni 2020-yil 1-yanvar holatiga koʻra 940,24 km²[2].
Vedeno togʻli mintaqadir va shuning uchun iqlim sharoiti vertikal rayonlashtirish bilan ajralib turadi. Mintaqaning shimolida, 1000 metr balandlikka qadar, iqlimi oʻrtacha kontinental, yozi iliq va qishi yumshoq, janubda esa balandligi oshishi bilan iqlim kamroq kontinental boʻladi - yozi salqin va qishi oʻrtacha sovuq.
Aholisi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shahar aholisi yildan yilga oʻsib bormoqda. 2002-yilda shahar aholisi 23,390 kishini tashkil etgan. 2020-yildagi rasmiy maʼlumotga koʻra 40.428 kishiga yetdi. Bugungi kunda har bir kilometrga 42,29 kishi toʻgʻri keladi. 2010-yilgi Rossiyada aholini roʻyxatga olish maʼlumotlarining hisobotiga koʻra, tumanda aholining milliy tarkibi asosan 35,660 kishi yaʼni 90,96 % kishi chechenlardir. 341 kishi yoki 0,93 % ruslar. Qolgan 8 % ini avar, lezgin va boshqa xalqlar tashkil qiladi.
Sogʻliqnni saqlash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tumandagi sogʻliqni saqlash muammolari mintaqadagi tanqidiy ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat bilan oʻzaro bogʻliqdir. 2005-yildan boshlab, mintaqada federal va Chechen huquqni muhofaza qilish organlari va doimiy harbiy harakatlar mavjudligi sababli tuman sogʻliqni saqlash xizmatlaridan foydalanish muammosi mavjud[3]. 1999-yilda, jang boʻlganligi sababli juda koʻplab qochqinlar mavjud boʻlgan va bu yerda aholi soni 30 mingdan 90 minggacha yetgan[4].
Diqqatga sazovor joylari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mintaqaning diqqatga sazovor joyi - Kezenoyam - togʻlardagi eng katta va yagona koʻl, dengiz sathidan 1870 metr balandlikda joylashgan boʻlib, uning chuqurligi 72 metrni tashkil etadi. Dengiz sathidan kattaligi va balandligi boʻyicha ushbu koʻl Abxaziyadagi Kabardin-Balkariyaning Moviy koʻllari va Ritsa koʻli bilan bir qatorda turadi. Oʻz vaqtida baydarka boʻyicha SSSR olimpiya terma jamoasining bazasi ushbu koʻl hududida joylashgan edi.
Xarachoy qishlogʻida „Qizning toʻqishi“ nomli buloq manbai mavjud, uning yonida Abrek Zelimxon Gushmazukaev Xarachoevskiy yodgorligi joylashgan. Xedi Ziyarat Ertan qishlogʻida joylashgan. Shayx Kunta-Xoji Kishievning onasi Ziyorat[5].
Kavkaz parki deyarli 150 yil oldin tashkil etilgan. Tarixchilar va mahalliy tarixchilarning taʼkidlashicha, Lev Tolstoy park xiyobonlari boʻylab yurishni yaxshi koʻrar edi[6].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Бовза хьай Дайхмохк
- ↑ Закон Чеченской Республики от 04 октября 2019 года N 41-РЗ «О преобразовании, изменении границ отдельных муниципальных образований Чеченской Республики и внесении изменений в некоторые законодательные акты Чеченской Республики» — С. 3099
- ↑ World Health Organization, Selected Health Facilities in Nine Districts of the Chechen Republic, 2005
- ↑ Chechnya Crisis — Emergency Relief For Displaced Date Issued: November 3, 1999
- ↑ „Вести республики“ (deadlink). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 25-noyabr. (Wayback Machine saytida 2016-03-04 sanasida arxivlangan)
- ↑ „Вести республики“ (deadlink). 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 25-noyabr. (Wayback Machine saytida 2016-03-04 sanasida arxivlangan)