Veksillum

Yagona saqlanib qolgan Rim veksillumi, eramizning 3-asri. Pushkin nomidagi tasviriy sanʼat muzeyi, Rossiya.

Veksillum (/vɛkˈsɪləm/; koʻplik veksilla) harbiy shtandarti. Qadimgi Rim armiyasi boʻlinmalar tomonidan harbiy standart sifatida ishlatilgan bayroqqa oʻxshash obyekt.

Rim armiyasida foydalanilishi

 

Rim otliq veksillumining zamonaviy reproduktsiyasi

Veksillum soʻzi lotincha velum soʻzidan hosil boʻlib, yelkan degan ma'noni anglatadi, bu veksillaning tom maʼnoda "kichik yelkanlar" boʻlganligi haqidagi tarixiy dalillarni (tangalar va haykallardan) tasdiqlaydi: bayroqqa oʻxshash standartlar. Veksillumda mato tayogʻiga osilgan gorizontal shpaldan oʻralgan edi. Bu matoning "ko'targichi" toʻgʻridan-toʻgʻri vertikal tayoqqa biriktirilgan zamonaviy bayroqlardan farq qiladi. A veksillumni koʻtarib yuruvchilar vexillariy yoki veksillifer. deb atalgan .

Ilk zamonaviy Gʻarb polklarining polk ranglari yoki bayroqlarida boʻlgani kabi, veksillum ham oʻzi vakili boʻlgan harbiy qismning qimmatbaho ramzi boʻlib, janglarda qattiq himoyalangan. Bu boʻlinmalarning ayrim turlarining, ayniqsa otliqlarning asosiy etalonidir; ammo, u legionning aquila yoki burgutidan kamroq ahamiyatga ega edi. Balkim legionning kichikroq boʻlinmasini ifodalagan boʻlishi mumkin. Biroq, bu bizgacha yetib kelgan manbalardan toʻliq aniq emas (qarang: veksillatio ).

Yagona mavjud Rim harbiy veksillumi eramizning 3-asrning birinchi yarmiga tegishli boʻlib, hozirda Pushkin tasviriy sanʼat muzeyida saqlanadi. Bu Viktoriya maʼbudasi tasvirlangan deyarli kvadrat shaklidagi qoʻpol zigʻir mato boʻlib, oʻlchami 47×50 sm. Pastki chekka burchagida baxrama qoldiqlari bor. Bir vaqtlar veksillum qamish yogʻochiga biriktirilgan edi. Veksillum qaysi harbiy qismga tegishli ekanligi nomaʼlum boʻlib, u Misrda 1911-yildan biroz oldin topilgan, ammo uning aniq kelib chiqishi ham aniq emas.

Tashqi koʻrinish

Baʼzida Qadimgi Rim Respublikasining veksillumi qizil rangda boʻlib, sariq rangda SPQR ("Senat va Rim xalqi" degan maʼnoni anglatadi) harflari borligi haqida xabar beriladi.  ammo "ular armiya tomonidan ko'tarilgan harbiy bayroqlarda bo'lganligi" haqida biron bir dalil topish qiyin. Bu hozirgacha topilgan yagona veksillumning koʻrinishi va u boshqa veksillar bilan mos kelmasligi mumkin.

Umumiy va keyingi foydalanilishi

Rim yorliqlari, standartlari, karnaylari va boshqalar.

Muddatli veksillum (koʻplik veksilla) bunday deb, har qanday obyekt uchun yana odatda ishlatiladi Relic yoki belgini jangda bir standarti sifatida ishlatiladi va yana mudofaa tajovuzkor teng deb hisoblash mumkin paladyumun bu doirada. Veksillum atamasi (veksilla koʻpligi) urushda standart sifatida ishlatiladigan qoldiq yoki belgi kabi har qanday obyekt uchun umumiy maʼnoda ishlatiladi va bu yerda koʻproq mudofaa palladiyasining tajovuzkor ekvivalenti sifatida qaralishi mumkin.

Veksillologiya yoki bayroqlarni oʻrganish oʻz nomini shu soʻzdan olgan va veksilloid anʼanaviy bayroq shaklida boʻlmagan standartdir.

Italiyaning deyarli barcha hududlarida veksilladan foydalanish saqlanib qolgan. Koʻpgina nasroniy marosim bannerlari veksillum shaklida; odatda bu bannerlar labara deb ataladi (grekcha: λάβαρον soʻzidan olingan). Oʻrta asrlarda gorizontal ustundan oʻralgan bayroq turi gonfalon sifatida tanilgan.

Yana qarang

• Veksilla Regis, ilk nasroniy madhiyasi, uning birinchi qatorida standart sifatida xochga ishora qiluvchi ushbu soʻz ishlatilgan.
• Gonfalon

Taksonomiyada

• Vexillum (botanika), papilonali gulning katta yuqori gulbargi
• Vexillum (gastropod), bir xil tashkil salyangoz oilada Costellariidae
• Inquisitor vexillum, dengiz salyangozi turi

 

Havolalar

• Luca's Fabrica