Kontent qismiga oʻtish

Vyetnam mafiyasi

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Вьетнамская мафия
Tashkil etilgan hududi

Andoza:Флагификация

i Andoza:Флагификация
Faoliyat yillari s konsa 1970-x godov po nastoyaщee vremya
Hududi: Вьетнам, США, Австралия, Россия, Украина, nekotorie strani Azii
Etnik tarkibi: вьетнамцы
Faoliyat Вымогательство, наркоторговля, сутенёрство, торговля людьми, kraji, ubiystva, v tom chisle zakaznie, грабежi, poxiщenie lyudey, izgotovlenie falshivix deneg i falshivix bankovskix chekov, контрабанда, мошенничество, отмывание денег, nezakonnie азартные игры, nelegalnogo proizvodstva i raspredeleniya tovarov, razboi.

Vyetnam mafiyasi — Vyetnamdagi uyushgan jinoyatchilik va vyetnamliklardan tashkil topgan etnik jinoiy guruhlarning umumiy nomi hisoblanadi.

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubiy Osiyoda uyushgan jinoyatchilik qadim zamonlardan beri mavjuddir. To‘dalar Mekong vodiysida bir necha asrlar mobaynida faol bo‘lib kelgan. Ular daryo savdogarlaridan oʻlpon yigʻishdi, savdogarlardan pul undirishdi va dehqonlarni qoʻrqitishdi. 1870-yillarga kelib, Hindixitoy fransuzlar tomonidan mustamlaka qilinganida, uyushgan jinoyatchilik Vyetnam jamiyatining bir qismiga aylandi. 1941 — yil iyul oyida yapon qoʻshinlari Hindixitoyga kirishdi. Vyetnamlik general Li Van Yong yaponlarni uni Saygon politsiyasining boshligʻi etib tayinlashga ishontirishga muvaffaq boʻldi. Keyinchalik, oʻn yildan ortiq vaqt mobaynida Li Van Yong qimor oʻyinlari, giyohvand moddalar sotuvchisi va sutenyorlarni boshqarib kelgan.

Aksariyat Vyetnam uyushgan jinoiy guruhlari Vyetnam urushidan keyin paydo boʻlgan va rivojlangan. Shimoliy Vyetnam qoʻshinlari Saygonni qoʻlga kiritganlaridan keyin, qochqinlar oqimi mamlakatdan chiqib ketdi. 60 mingdan ortiq odam oʻsha paytning oʻzida iqtisodiy tanazzulni boshdan kechirayotgan Qoʻshma Shtatlarga koʻchib oʻtdi. Oʻn minglab vyetnamliklar boshqa Osiyo mamlakatlariga (ular qochqinlar lagerlarida yashashga majbur boʻlgan), Kanada, Fransiya va Avstraliyaga koʻchib oʻtishdi. Bu qochqinlar orasida Vyetnam uyushgan jinoiy guruhlari paydo boʻla boshlagan.

Tuzilishi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yirik Vyetnam guruhlari ierarxik tuzilishga ega boʻlib, printsipial jihatdan Xitoy triadalariga oʻxshaydi. Vyetnam mafiyasi transmilliy faoliyat printsipi tufayli baʼzan „ilon“ deb ataladi — birinchi navbatda „bosh“ paydo boʻladi — keyin milliy kuch tuzilmalari bilan aloqa oʻrnatuvchi shaxs, keyin „tana“ — uyushgan jinoiy guruhning asosiy kuchlari paydo boʻladi. Guruh ichida qatʼiy ierarxiya, temir intizom va jamiyatning har bir aʼzosi ustidan toʻliq nazorat oʻrnatilgan boʻladi. Kichik Vyetnam toʻdalarida odatda ierarxik tuzilma yoʻq boʻlib, eng tajribali kishi rahbar etib tayinlanadi. Guruhdagi yetakchilik kimning maʼlum bir biznesda koʻproq tajribaga ega boʻlishiga qarab oʻzgaradi. Bu huquq-tartibot idoralari uchun Vetnam mafiyasiga qarshi kurashni qiyinlashtiradi, chunki liderni aniqlash qiyin boʻlishi mumkin va lider hibsga olingandan keyin guruh odatda tarqalib ketmaydi.

Vyetnam mafiyasi AQSHda

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qoʻshma Shtatlarga hijrat qilgandan soʻng, koʻplayb vetnamliklar toʻdalarga birlasha boshladilar. Boshqa etnik guruhlar singari, Vyetnam toʻdalari birinchi navbatda oʻz vatandoshlarini qoʻrqitishdi, qurbonlarni politsiyaga bormasliklari uchun qoʻrqitdilar. Janubiy Kaliforniyada Vyetnam jinoiy guruhlari uylarni talon-toroj qilishdi.

Asta-sekin jinoiy guruhlar bunday jinoyatlarda tajriba orttirishdi va keyinchalik ular boshqa shtatlarda uylarni oʻgʻirlashni boshladilar. Qaroqchilar ayniqsa shafqatsiz edilar, shu jumladan boshqa vyetnamliklarga nisbatan ham. Uyga kirgan bosqinchilar aholidan pul talab qilishgan, baʼzida ayollarni zoʻrlagan va oila boshligʻining oyogʻining ostiga oʻldirib tashlagan. Agar uyda kichkina bola boʻlsa, qaroqchilar uni devorga tik qoyib, uning atrofidagi devorga oʻq otishni boshlaydilar. Baʼzida bosqinchilar oʻz qurbonlarini qattiq qiynoqlarga duchor qilishgan. Keyinchalik Vyetnam jinoiy guruhlari boshqa mamlakatlarda, jumladan, Kanada va Osiyo mamlakatlarida uylarni oʻgʻirlash bilan shugʻullana boshladilar.

Hozirda Vyetnam jinoiy guruhlari AQShning barcha yirik shaharlarida mavjud. Ular 16 shtatda faol boʻlishgan. Vyetnam, Laos va Kambodja jamoalarining kontsentratsiya markazlaridan biri Vensmister shahri hisoblangan. Ushbu shaharda koʻplab vyetnamliklar yashaydi, shuning uchun Vensmisterga Kichik Saygon laqabini berishdi. Kaliforniyada 15 000 ga yaqin osiyolik gangsterlar faoliyat yuritadi, ular orasida Vyetnam Boys (VBZ), Asian Boyz (Vyetnam, Laos va Kambodjadan iborat), Vah Ching, Xitoy va Vyetnamlardan iborat. Anʼanaga koʻra, Amerika Qoʻshma Shtatlarining Gʻarbiy sohilida geroin savdosi uzoq vaqtdan beri ushbu hududlarda mustahkamlangan Xitoy triadalari tomonidan amalga oshirilgan. Baʼzida triadalar geroin tarqatish uchun Vyetnam guruhlari yordamiga murojaat qilishdi. Ammo shu bilan birga, Xitoy va Vyetnam guruhlari orasidagi munosabatlar eng yaxshi darajada emas edi. Keyinchalik vyetnamliklar metamfetamin tarqatish tarmogʻini tashkil qilishdi.

Koʻpincha Vyetnam guruhlari nafaqat daromad olish uchun, balki guruhning obroʻsini oshirish uchun ham jinoyat qilishadi. Koʻpincha bir-biri bilan urushayotgan Vyetnam toʻdalari qoʻshma jinoyatlar sodir etish uchun birlashadilar va oʻljalarni taqsimlab olgandan keyin, ular yana bir-birlari bilan adovatda davom etadilar.

Natoma Boyz toʻdasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qoʻshma Shtatlarning gʻarbiy sohilidagi eng yirik Vyetnam toʻdasi 1990-yillarning boshida oʻz faoliyatini boshlagan Natoma Boyz toʻdasidir. Oʻgʻirlik va avtomashinalarni oʻgʻirlash bilan shugʻullangan jinoiy guruh bor-yoʻgʻi 4 oy ichida million dollardan koʻproq pul topioshgan. Guruh 150 ga yaqin kishidan iborat edi. Natoma Boyz Vyetnam toʻdalari ichida birinchi boʻlib AQSh koʻcha toʻdalarining xulq-atvorini oʻzlashtirib, oʻz ranglari va belgilarini tanlab olishgan. 1990-yillarning oʻrtalarida huquq-tartibot idoralari Natoma Boyz toʻdasiga qarshi kurashni boshlaganlar va koʻplab qaroqchilar qamoqqa olingan.

Orange Boyz toʻdasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kaliforniyadagi yana bir taniqli Vyetnam uyushgan jinoiy guruh — Orange Boyz toʻdasi hisoblanadi. Guruh aʼzolari boshqa shtatlarda toʻda yetkazib beruvchilari tomonidan tarqatilgan soxta bank cheklarini ishlab chiqarish bilan shugʻullangan. Ular kerakli banklar joylashgan shaharlarga sayohat qilishgan va cheklarni naqd pul qilish sababli Osiyo jamoalarining mahalliy vakillarini yollashgan. Jinoiy guruh 16 shtatda cheklarni naqdlashtirishga erishgan. 40 daromadning foizi guruh aʼzolari oʻrtasida boʻlishib olishgan, qolgan qismi banditlar pul olish uchun yollagan vyetnamliklarga oʻtdi. Guruh banklarga millionlab dollar zarar yetkazgan. Keyinchalik jinoiy guruh rahbari Fong Vu Nguyen oʻz qoʻl ostidagilarga jinoiy faoliyatdan voz kechishni buyurgan. Keyinroq jinoiy guruh aʼzolaridan biri uning mashinasini to‘xtatishgan va politsiyachini o‘ldirishgan. Keyinchalik Phong Vu Nguyen bank cheklarini qalbakilashtirgani uchun 8 yil ozodlikdan mahrum qilish jazosiga hukm qilindi.

Vyetnam mafiyasi Avstraliyada

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xuddi Amerika Qoʻshma Shtatlarida boʻlgani singari, immigrantlar orasida Avstraliyada Vyetnam mafiyasi paydo boʻla boshladi. Koʻpgina vyetnamliklar avval yaxshi tashkil etilmagan toʻdalarga aylanishgan. Odatda qaroqchilar yig‘ilib, jinoyat sodir etishardi va tarqalib ketishardi. Hozirgi vaqtda Avstraliyadagi Vyetnam jinoiy toʻdalari oʻgʻirlik, geroin va kontrabanda bilan shugʻullanisgan, oʻzlari ishlab chiqargan tovarlarni taqsimlashni tashkil qilgan va nazorat qilgan. Asta-sekin Vyetnamning uyushgan jinoiy guruhlari kontrabanda va giyohvand moddalar savdosi bilan kengroq shugʻullanib, katta miqdordagi giyohvand moddalarni sota boshlaganlar. Koʻpgina Vyetnam bosqinchilari qonuniy biznes bilan shugʻullana boshlaganlar.

Vyetnam bosqinchilarining qurboni avstraliyalik siyosatchi Jon Nyuman boʻlib, u Sidney koʻchalarida giyohvand moddalar savdosiga qarshi kurashishga qaror qilgan edi. U televizorda chiqa boshlagach shaharning Vyetnam hududida mitinglar oʻtkazgan. Ular Nyumanga telefon orqali tahdid qila boshladilar va biroz vaqt oʻtgach, qaroqchilar uning mashinasi va ofisiga qarata oʻq uzganlar. Nyuman keyinroq oʻz uyining eshigi oldida vyetnamlik ikki qurolli qaroqchilar tomonidan oʻldirilgan.

Asosiy maqola: 5T

5T
Tashkil etilgan hududi Andoza:Флагификация
Faoliyat yillari 1989—1995 godi
Hududi: Kabramatta, Sidney, Noviy Yujniy Uels
Etnik tarkibi: вьетнамцы
Faoliyat Вымогательство, наркоторговля, торговля оружием, kvartirnie kraji, ubiystva, грабежi, отмывание денег
Ittifoqchilar: nekotorie ulichnie bandi
Raqiblar: nekotorie aziatskie ulichnie bandi

5T nomli — Vyetnam jinoiy guruhi boʻlib, 1989-1995 yillarda Avstraliyaning Kabramatta va Sidneyning Bankstaun tumanida faoliyat yuritgan.

5t jinoiy guruhi Vyetnam Respublikasi qulagandan keyin ota-onalari bilan Avstraliyaning Kabramatta shahriga kelgan yoshlar tomonidan yaratilgan. Guruh 1980-yillarning oʻrtalarida rivijlana boshlagan. Ism „t“ harfi bilan boshlanadigan beshta Vyetnam soʻzidan kelib chiqqan: „Tyin“(Tình), „Tiyen“(Tiền), „Tu“(Tù), „Toʻi“(Tội) va „Ti“(Tự), bu sevgi, pul, qamoq, jazo va qasos degan maʼnoni bildiradi. Shunga koʻra, 5T „tuoi che thiyeu tiyn thing“ (tuổi trẻ thiếu tình thương) degan maʼnoni anglatgan, bu taxminan „sevgisiz bolalik“ deb tarjima qilinadi. Guruh aʼzolariga 5 ta vertikal chiziq bilan bogʻlangan gorizontal toʻgʻri chiziqdan va toʻdaning birinchi aʼzolaridan biri — Tri Min Trana nomidan iborat emblema qildirishgan. Tran 1975 — yilda Vyetnamda tugʻilgan va yetti yoshida qochoq sifatida Avstraliyaga kelgan. Oʻn bir yoshida u arralangan miltiq taqib yurgani uchun qamoqqa olingan. Keyingi ikki yil ichida u raqib toʻdaning ikki aʼzosini oʻldirishda gumon qilingan. Lekin bu isbotlanmagan. 1989 — yilda, oʻn toʻrt yoshida Trana jinoiy guruhning boshligʻi etib tayinlangan.

1995 yilda Tran oʻldirilgandan soʻng, bu guruh ichida hokimiyat uchun kurash kelib chiqdi va boshqa 5t jinoiy guruh rahbarini oʻldirishdi. Guruhdan ikkita toʻda ajralib chiqdi — „Toʻrt tuz“ va „Madonnaning yigitlari“, ular ham Kabramattada harakat qilishgan. 1999 — yilda ushbu guruhlar va 5t jinoiy guruh oʻrtasida urush boshlanib, Kabramatta qotilliklarining koʻpayishiga olib keldi. „Toʻrt tuz“ va „Madonnaning yigitlari“ ning yetakchisi Po Van Li qamoqdan ozod qilinganidan koʻp oʻtmay, 1999 — yilda Gʻarbiy Sidney tashqarisidagi pabda oʻldirilgan. Ushbu ikki guruhdan tashqari, 5t jinoiy guruh vorislari Sidney va Melburnda giyohvand moddalar savdosi va reketchilik bilan faol shugʻullanishda davom etayotgan qora va qizil ajdaho toʻdasidir. Qizil va qora ajdaho toʻdasi mahalliy maktablardan yangi aʼzolarni jalb qilishga urinishgan va bu Katta Aylana Jamoasi (Big Circle Gang) triadasining bir boʻlagi deb ishonishgan. Yangi Janubiy Uels (YJU) shtati politsiyasi 2002 — yilda Deyv Maden boshchiligidagi triadalarga qarshi kurashish uchun maxsus guruh tuzdi. Politsiyaning Osiyo toʻdalariga qarshi kurashdagi yutuqlariga qaramay, baʼzi filiallar va alohida sobiq toʻda aʼzolari 2005 — yil oxirida Melburnda faol boʻlib qolishdi, ammo 2006 — yildan boshlab Osiyo uyushgan jinoiy guruhlari ustidan soʻnggi gʻalabadan keyin ishchi guruh tarqatib yuborildi va Osiyo toʻdalari muammosi bilan shugʻullana boshlashdi uyushgan jinoyatchilik boʻlimi. Bu shtatdagi Osiyo toʻdalari faolligi va Osiyo jinoyatchiligining pasayishi bilan bogʻliq edi. Sidneyning Richmond, Springvale, Sent-Albans va Sunshine Footscray Burke Street Arcade, (YJU) va Box Hill kabi. 2010-yillarning oxirida giyohvand moddalar savdosi va yuqori jinoyatchilikning kontsentratsiyasi markazlari boʻlgan, ammo keyinchalik bu politsiya operatsiyasi tufayli maʼlum darajada toʻxtagan „suyuqlik“, shuningdek, boshqa harakatlar tufayli bu Osiyo toʻdalariga qarshi kurashda muvaffaqiyatga olib kelgan..

Jinoyat urushi haqida 2001 — yilda Avstraliya parlamenti tomonidan soʻrov oʻtkazilgan, unda Kabramatta politsiyasi xodimi Tim Prist Sidney janubi-gʻarbiy qismida toʻda zoʻravonligi (jumladan, Vyetnam, Xitoy va Yaqin Sharq) kuchayishi haqida ogohlantirish olgan. Prist oʻsha vaqtdagi Yangi Janubiy Uels taʼlim vaziri Jon Akvilin va Nyumanning vorisi Reba Miger tomonidan tanqid qilingan. Ular Pristni gʻazablangan detektiv deb atagan, ammo keyinchalik kechirim soʻrashga majbur boʻlgan.

Avstraliya Jinoyat Razvedka Byurosi (AJRB) Sidney chekkasidagi Kabramatte 5T jinoiy toʻdasi ishtirokidagi giyohvand moddalar savdosi tarmogʻining quyidagi tavsifini berdi.

Kabramattada joylashgan guruh ushbu hududda juda toza geroin (65% dan 75% gacha) savdosi, shunga koʻra, muntazam ravishda tovlamachilik, oʻgʻirlik va boshqa jinoyatlar bilan shugʻullanishgan. 5T jinoiy guruhi Kabramattada, ayniqsa koʻchalarda asosiy geroin kontrabandasiga aylandi. 5T jinoiy guruhi Kabramatta shahri markazida Janubi-Sharqiy Osiyodan yuqori sifatli geroin soishtardi, xuddi shu narxlarda bosqinchilar boshqa joylarda kamroq toza geroin sotgan. Bu uzoqdan narkoman shaxslarni va sotuvchilarni oʻziga tortgan. Geroin importini tashkil qilish orqali (odatda u bilan matolarni namlash yoki Vyetnamdan qaytgan yetkazib berishlar orqali) bosqinchilar giyohvand moddalar bozorining koʻp qismini nazorat qilgan xitoylik bosqinchilarga qaramligini (va qoʻshimcha xarajatlarini) sezilarli darajada kamaytirishga erishishgan. 5T jinoiy guruh aʼzolari vositachilardan foydalanmagan, ammo toʻgʻridan-toʻgʻri koʻchalarda giyohvand moddalar savdosi bilan shugʻullanishgan.

Yana qarang

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • Nguyen Tuong Van
  • „Trishau“
  • " Buidoi Tolon „

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Vyetnam_mafiyasi&oldid=3881541" dan olindi