Xmelnitskiydagi baron Myunxauzen haykali
Xmelnitskiydagi baron Myunxauzen haykali — tarixiy shaxs va adabiy qahramon Ieronim Karl Fridrix fon Myunxauzenning haykali, uning nomi aql bovar qilmaydigan voqealarni aytib beradigan shaxs nomi sifatida mashhur boʻlgan. Yodgorlik Xmelnitskiy shahrining markaziy qismida, Kamenetskaya koʻchasi, 48-uydagi turar-joy binosi hovlisida joylashgan[1]. Sanʼatshunoslik nuqtai nazaridan, yodgorlikni „bogʻ haykali“ deb atash toʻgʻriroq. SSSRdagi baron Myunxauzenning birinchi yodgorligi sifatida tanilgan[1].
Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Haykal hovli hududini tashkil qilish uchun betondan yasalgan[2]. Baron haqidagi hikoyalardan biriga koʻra, Litvada u oʻzlashtirgan va sovgʻa sifatida olgan ot Ochakovga hujum paytida orqa qismini yoʻqotadi (eʼtiborga loyiqki, haqiqiy fon Myunxauzen bu jangda haqiqatan ham qatnashgan). Keyin baron uni oʻtloqdan yosh baytallar orasidan topib oladi va bunga hayron boʻlmay, otni yosh dafna nihollari bilan tikadi, natijada u birikib ketadi va dafna nihollari ildiz beradi[3]. Ushbu hikoyaga asoslanib, baron Myunxauzen otda chavandoz sifatida tasvirlangan, ammo uning faqat old qismi bor. Haykal shunday yaratilganki, favvora ishlayotgan paytda ot bochkadan suv ichadi va u bir vaqtning oʻzida orqasidan quyiladi, baron hayrat bilan orqasiga qaraydi. Baron figurasi kompozitsiyaning faqat bir qismi boʻlib, orqa tarafdagi idish bolalar uchun hovuz sifatida oʻylab topilgan, bundan tashqari kompozitsiyada qal’a ham bor edi[4]. Baronning oyoqlarida shunday yozilgan: „ukraincha: Це той, що за один раз сорок сім качок б’є“ (Qirq yetti oʻrdakni bir urgan shudir)[1].
Yodgorlikning qurilish tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yodgorlik 1970-yilda oʻrnatilgan va oʻsha paytda SSSRda birinchisi edi. Yodgorlik mualliflari Grigoriy Mamona va M. E. Andriychuk (1987-yildan — Ukraina SSR xizmat koʻrsatgan rassomi), haykaltarosh — Valentina Lyashko. Oʻshanda ular rassomlar uchun maxsus qurilgan idoraviy uyga joylashgan edilar va oʻz tashabbuslari bilan uning hovlisini bezashga qaror qilishgan[1].
2008-yildan boshlab shahar hokimiyati yodgorlikni qulayroq joyga koʻchirish va uni qayta tiklashni rejalashtirgan edi, ammo texnik (suv taʼminoti zarurati), iqtisodiy va boshqa sabablarga koʻra loyiha amalga oshirilmagan[1]. 2013-yil holatiga koʻra, haykal qoniqarsiz holatda va taʼmirlashga muhtoj, favvora ishlamayapti. Yodgorlikning joylashuvi hatto Xmelnitskiy ichida ham uning shuhratiga hissa qoʻshmayapti[5].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Хмельницький культурний: з минулого в майбутнє. Культурна спадщина та культурні осередки міста Хмельницького. Хмельницький, 2006 — 54—55 bet.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Ігор Западенко. „Чия фантазія врятує фантазера?“ (uk). Альманах. Общество коренных хмельничан «Проскуров» (2008). 2011-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 11-oktyabr.
- ↑ „Памятник-фонтан барон Мюнхгаузен“ (uk). Достопримечательности. Хмельницкий (2013). 2015-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 11-oktyabr.
- ↑ „Г. А. Бюргер. Удивительные приключения, путешествия и военные подвиги барона Мюнхаузена (краткое содержание книги)“ (uk). Брифли (2013). 2013-yil 12-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 11-oktyabr.
- ↑ „Унікальний пам'ятник барону Мюнхгаузену може зникнути“ (uk). Новости. Хмельницкая афиша (2013). 2016-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 11-oktyabr.
- ↑ Микола Чернега. „Про Мюнхгаузена згадали. На невиправного брехуна та його коня чекає світле майбутнє у Хмельницькому“ (uk). Альманах. Україна молода. 2013-yil 19-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 11-oktyabr.