Xonaki mushuklar
Xonaki mushuklar - mushuklar urugʻiga mansub uy hayvoni. 50 dan ortiq zoti bor. Xonaki mushuklar yovvoyi mushukning Shimoliy Afrika, Urta dengiz mushugi (liviya mushugi) kenja turidan kelib chiqqan. Eshitish, koʻrish, tuygʻu organlari yaxshi rivojlangan, hidni itlarga nisbatan kuchsizroq sezadi. 7— 9 oyda voyaga yetadi, boʻgʻozlik davri 9 hafta, 4—6, baʼzan 10 tagacha bola tugʻadi, 13—18 yil umr koʻradi. Yangi tugʻilgan mushukchaning kõzi 10-12 kunda ochiladi. Ular tugʻilganidayoq õz onasini hididan taniydi. Mushuklarning old oyogʻida 4tadan orqa oyogʻida 5tadan jami 18ta barmogʻ bor. Mushuklar Qad. Misrda xonakilashtirilganligi taxmin qilinar edi. Chunki bu mamlakatda mushuklar ilohiylashtirilgan va ular moʻmiyolab koʻmilgan. Hozir Xonaki mushuklarning suyak qoldiqlari Kavkaz va Old Osiyo hududlarida bronza va hatto neolit davrlarida aholi yashagan joylardagi katlamlardan ham topilgan. Xonaki mushuklar zotlari bir-biridan, asosan, jun va dumining uzunligi, juni va koʻzining rangi bilan farq qiladi. Uzun junli mushuklarga angor, Eron va Sibir; kalta junlilarga siam va dumsiz hamda koʻpchilik Yevropa mamlakatlarida tarqalgan boshqa zotlar kiradi. Xonaki mushuklar omborlar va xonadonlarda zararkunanda kemiruvchilar (sichqon, kalamushlar)ni qirib fonda keltiradi.
faktlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Gʻayrioddiy faktlar ad Mushuklar haqida 25 ta fakt Mushuklar eng sevimli va mashhur uy hayvonlaridan biri hisoblanadi, shuning uchun koʻp odamlar mushuklar haqida qiziqarli maʼlumotlarni bilishni istaydilar. Bu uy hayvonlarini parvarish qilish etarlicha oson, ular aqlli va juda mehribon va haqli ravishda millionlab odamlarning yaxshi munosabatiga loyiqdir.
1. Osiyoda yiliga toʻrt millionga yaqin mushuk oziq-ovqat isteʼmol qiladi.
2. Mushuklar kunning oʻrtacha uchdan ikki qismini uxlash bilan oʻtkazadilar, yaʼni toʻqqiz yoshli mushuk faqat uch yilni uyqusiz oʻtkazgan.
3. Olimlar mushuklar itlardan farqli oʻlaroq, shirinliklarni yoqtirmasligini isbotladilar.
4. Qoida tariqasida chap oyoq mushuklarda faol panja, mushuklarda esa oʻng oyoq panjasi hisoblanadi.
5. Tirnoqlarning qurilmasi tufayli mushuklar daraxtga teskari koʻtarila olmaydilar.
6. Itlardan farqli oʻlaroq, mushuklar 100 ga yaqin turli xil tovushlarni chiqarishga qodir 7. Mushuklarda miyaning xuddi shu qismi odamlarda boʻlgani kabi his-tuygʻular uchun javobgardir, shuning uchun mushukning miyasi odamga iloji boricha oʻxshashdir.
8. Sayyoramizda taxminan 500 million mushuk mavjud.
9. Mushuklarning 40 xil nasllari mavjud.
10. Palto tikish uchun sizga 25 mushuk terisi kerak.
11. Kipr orolida eng keksa uy mushuklari 9500 yillik qabrda topilgan.
12. Mushuklarni uygʻunlashtirgan birinchi tsivilizatsiya Qadimgi Misr boʻlganligi odatda qabul qilinadi.
13. Rim Papasi Innokent VIII, Ispaniya inkvizitsiyasi paytida mushuklarni shaytonning xabarchilari deb bildi, shuning uchun oʻsha kunlarda minglab mushuklar yoqib yuborildi, natijada bu oʻlatga olib keldi.
14. Oʻrta asrlarda mushuklar qora sehr bilan bogʻliq deb ishonishgan.
15. Fransiyalik Astrokot ismli mushuk kosmosga tashrif buyurgan birinchi mushuk boʻldi. Va bu 1963-yilda edi.
16. Yahudiylarning afsonasiga koʻra Nuh Xudodan kemadagi ovqatni kalamushlardan himoya qilishini soʻragan va bunga javoban Xudo sherni hapşırmayı buyurgan va mushuk uning ogʻzidan sakrab chiqqan.
17. Qisqa masofalarda mushuk soatiga taxminan 50 kilometr tezlikka erishishi mumkin.
18. Mushuk balandligidan besh marta balandlikka sakrashga qodir.
19. Mushuklar odamlarga nafaqat mehr-oqibat impulslari tufayli, balki bezlar yordamida hududni belgilash uchun ham surtishadi.
20. Mushuklar purkaganida, gırtlak mushaklarini yopadi va havo oqimi soniyasiga 25 marta keladi.
21 Qadimgi Misrda mushuk oʻlganida, uning egalari hayvonni motam tutib, qoshlarini oldirishgan.
22 1888-yilda Misr qabristonlarida uch yuz ming mushuk mumiyalari topildi.
23. Bir vaqtning oʻzida mushuk tugʻdirgan mushukchalarning maksimal soni - 19 ta.
24. Qadimgi Misrdan mushuklarning kontrabandasi oʻlim jazosi edi.
25. Zamonaviy mushuklarni oʻz ichiga olgan hayvonlar guruhi 12 million yil oldin paydo boʻlgan.
Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |
Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |