Xordalilar

Xordali hayvonlar

Xordalilar (Chordata) — ikkilamchi ogʻizli hayvonlar tipi. Oʻq skeleti — xorda ichak ustida joylashgan. Koʻpchilik X. hayoti davomida xorda ustida joylashgan nerv nayi saqlanib qoladi. Keyinchalik nerv nayidan bosh miya va orqa miya hosil boʻladi. Suvda yashovchi X. xalqumi devoridagi juft jabra yoriqlari hayot davomida saqlanadi. Quruqlikda yashovchi oʻpka bilan nafas oladigan X.da jabra yoriqlari ontogenezining boshlangʻich davrlarida boʻladi. Yuragi 2—4 boʻlmali. Faqat tuban X. (lansetniklar)da qorin tomiri kisqarish xususiyatiga ega. Gavdasining oldingi 3 ta boʻgʻimlari boʻylab oʻtadigan segmentlar tuban X. va umurtqalilarning embrional rivojlanishi davrida yaxshi koʻzga tashlanadi. Tuban X. suzgich dumga (tananing anal teshigvdan keyingi qismi) ega.

X. tipi bosh xordalilar, qrbiqdilar va umurtqalilar kenja tipiga ajratiladi. 40000 ga yaqin turi (jumladan, 38000 umurtqali hayvonlar) maʼlum. X. hayvonot dunyosi sistemasida oʻziga xos oʻringa ega. Ammo X. jabra apparati ichak bilan nafas oluvchilar va ayrim qazilma ignaterililarga oʻxshash boʻladi; orqa nerv stvoli chalaxordalilar uchun ham xos.