Xose Antonio Primo De Rivera
Xose Antonio Primo de Rivera — Ispaniyaning taniqli siyosatchisi va Falange harakatining asoschisi bo‘lgan shaxs. U 1903-yilda Madridda tug‘ilgan va otasi Migel Primo de Rivera — Ispaniyaning sobiq bosh vaziri edi. Otasining ta’siri tufayli yoshligidan millatchilik va an’anaviy qadriyatlarga sodiq bo‘lib o‘sgan[1].
Xose Antonio huquqshunoslik bo‘yicha tahsil olib, advokat sifatida faoliyat boshladi. Ammo Ispaniya siyosiy hayotidagi beqarorlik va inqirozlar unga yangi siyosiy harakatga asos solish ilhomini berdi. Ispaniyada ko‘p ijtimoiy muammolar, ishsizlik va mafkuraviy parokandalik kuchayib borar edi. Shu sharoitda Xose Antonio milliy birdamlik, kuchli davlat va an’anaviy qadriyatlarga asoslangan ijtimoiy-siyosiy tuzum tarafdori edi. 1933-yilda u Falange Espanola (Ispaniya Falangasi) partiyasini tuzdi.[2]
Falange harakati o‘sha davrning umumiy qiyofasini aks ettirgan bo‘lib, Ispaniya uchun o‘ziga xos milliy ruhni qayta tiklashni maqsad qilgan edi. Falange faqatgina ijtimoiy islohotlarni emas, balki davlatni qayta qurish va ispan xalqini birlashtirishni ko‘zlagan. Xose Antonio bu harakatda faqat iqtisodiy yoki siyosiy manfaatlar emas, balki milliy ruhiy va ma’naviy birdamlikka erishishni asosiy maqsad deb bilgan.
Xose Antonio Ispaniya ichki nizolari kuchaygan bir davrda faoliyat ko‘rsatdi. 1936-yilda Ispaniya fuqarolik urushi boshlanishi arafasida hukumat uni qamoqqa oldi va ko‘p o‘tmay o‘lim jazosiga hukm qilindi. Uning vafoti Falange harakati va umuman Ispaniya milliy ruhiyatiga kuchli ta’sir ko‘rsatdi. Xose Antonio o‘z hayoti davomida ko‘plab yoshlarni Ispaniya mustaqilligi va birligi uchun kurashga ilhomlantirdi.
Xose Antonio Primo de Rivera milliy birdamlik va milliy o‘zlikni qadrlashga katta ahamiyat bergan. Uning Falange harakati Ispaniya tarixida uzoq muddatli ta’sir qoldirdi va keyingi davrlarda ham Ispaniya siyosiy hayotida iz qoldirgan.
