Xundun

Hundun (pinyin Xundùn , pall. xundun) — qadimgi Xitoyda koinotda paydo boʻlgan dastlabki tartibsizlik timsoli sifatida tasvirlangan mifologik mavjudot.

Rivoyat

Hundun tasviri birlamchi qop yoki tuxum shaklida ifodalangan boʻlib, uning ajralmas tarkibi boʻlinib, Kosmos va Yer paydo boʻladi. Bu kosmogonik nazariya Xitoy astronomiyasida Xan (miloddan avvalgi III asr — miloddan keyingi III asr) paydo bolgan.

Dunyoning Hundunlardan kelib chiqishi Chjou davrining " Chjuanzi " (miloddan avvalgi III-asr) daostik risolasida tasvirlangan. Ushbu afsonaga koʻra, Hundun (Xaos) na yuzga, na his aʼzolari (koʻzlar, quloqlar, burun, ogʻiz) uchun 7 teshikka ega boʻlmagan va dunyoning markazida hukmronlik qilgan. Uning ikkala tomonida, yer yuzi boylab, Janubiy dengiz Shu (Tez) va Shimoliy dengiz Xu (Toʻsatdan) xudolarining mulklari choʻzilgan. Dengiz xo‘jayinlari Hundunni tez-tez zitorat qilishardi, u esa mehmonlarni doim samimiy kutib olardi. Bir kuni Shu va Xu xoʻjayinini mehribonligi uchun mukofotlashga qaror qilishdi. Xundun ham har bir jonzot kabi ko‘rishi, eshitishi, hidlashi va hokazolar kerak, deb qaror qildilar. Shuning uchun, keyingi safar uning oldiga kelganlarida, oʻzlari bilan asboblar (bolta va burgʻu) olib kelishdi va 7 kun ichida Hundunda 7 ta teshik qazdilar, shundan soʻng Hundun vafot etdi va uning tanasidan Olam paydo boʻldi.

Xanlar davrida yozilgan „Togʻlar va dengizlar kitobi“da Xundun muqaddas Tayshan togʻining (Quyosh chiqishi togʻi) janubi-gʻarbida yashagan ilohiy mavjudot ekanligi maʼlum qilingan. Olovli qizil rangli qopa oʻxshaydi, balandligi 3 metr, boshsiz, koʻzlarsiz, quloqlarsiz, burunlarsiz va ogʻzisiz, 6 panjasi va 4 qanoti bor.

Adabiyotlar

• Anne Birrell „Xitoy afsonasi“, Shtutgart 2002 yil
• Ejov V. V. „Qadimgi Xitoy afsonalari“, Moskva 2004 yil.
• Tkachenko G. A. Xundun // Novaya filosofskaya ensiklopediya : v 4 t. / pred. nauch.-red. soveta V. S. Styopin. — 2-e izd., ispr. i dop. — M. : Misl, 2010. — 2816 s.