Yüreğir
Yüreğir | |
|---|---|
| Qishloq | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 36°59′8″N 35°20′14″E / 36.98556°N 35.33722°E | |
| Mamlakat | Turkiya |
Yüreğir — Adananing markaziy tumanlaridan biri. Adananing oʻrtasidan oqib oʻtuvchi Seyhan daryosi Yüreğir va Seyhan tumanlarini ajratib turadi[1].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Adananing markaziy tumani Yüreğir 1986-yil 5-iyunda qishlog'iga aylantirildi[2][3]. 1250 — 1352-yillar oraligʻida turk-oʻgʻuz qabilasidan boʻlgan Üçoklara qabilasi yashab kelgani uchun shu nom bilan atalgan. Adanada eng koʻp muhojirlarni qabul qilgan tuman hisoblanadi.
Geografik xususiyatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Geografik joylshuvi Toros tog'lari etagida tashkil etilgan Chukurova universiteti joylashgan, shimolda Yüreğir tumanining turar-joy maydoni bilan, sharqda Misis havzasi bilan o'ralgan aholi punktidir. G'arbda Seyhan daryosi, janubda Qoratosh tekisligi bilan chegaradosh. Yüreğir tumani o'tish joylarida joylashganligi sababli, muhim birlashma nuqtasi sifatida qabul qilingan.
Tumanning shimolida Imoto'g'li, shimoli-g'arbida Karaisali, g'arbda Seyhan, sharqda Jeyhan, janubda Yumurtalik va Karatash tumanlari bilan chegaradosh.
Tumanda topilgan arxeologik buyumlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ilk va oʻrta asrlarda muhim aholi punkti boʻlgan Yüreğir va uning hududida koʻpriklar va tepaliklar, pol mozaikalari, suv oʻtkazgichlari, hammom va karvonsaroylar kabi qadimiy asarlar topilgan. Bu asarlar Xet, Rim, Saljuqiy va Usmonlilardavrlariga kelib taqaladi[4].
Aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yüreğir tumani 107 ta qishloqdan iborat.
| Yil | Jami | Shahar | Shahar atrofi |
|---|---|---|---|
| 1990 | 369.529 | 273.829 | 95.700 |
| 2000 | 453.799 | 322.776 | 131.023 |
| 2007 | 522.265 | 375.954 | 146.311 |
| 2008 | 416.160 | 411.299 | 4.861 |
| 2009 | 419.821 | 415.047 | 4.774 |
| 2010 | 422.529 | 417.692 | 4.836 |
| 2011 | 426.379 | 421.692 | 4.687 |
| 2012 | 420.929 | 416.302 | 4.627 |
| 2013 | 421.455 | 421.455 | - |
| 2014 | 419.240 | 419.240 | - |
| 2015 | 419.011 | 419.011 | - |
| 2016 | 419.902 | 419.902 | - |
| 2017 | 424.999 | 424.999 | - |
| 2018 | 415.198 | 415.198 | - |
| 2019 | 414.574 | 414.574 | - |
| 2020 | 412.092 | 412.092 | - |
Qishloqlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Yüreğirdagi 106 ta qishloqdan 39 tasi tuman markazda joylashgan. 360 628 nafar kishi (83,8%) markaziy qishloqlarda istiqomat qiladi. Eng uzoqdagi qishloq - Chelemli bo'lib 40,8 km uzoqlikda. Aholi eng koʻp boʻlgan qishloq Kışla bo'lib 25.966 kishi istiqimot qiladi. 2017-yilda Yüreğir aholisi 1,21% ga o'sdi.
| № | Qishloq | Km* | Balandlik | Aholisi | |||
| 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | ||||
| 1 | 19 Mayıs | 4,7 | 20.559 | 20.613 | |||
| 2 | Akdeniz | 3,1 | 5.323 | 5.409 | |||
| 3 | Akıncılar | 3,4 | 9.643 | 9.444 | |||
| 4 | Anadolu | 2,1 | 8.343 | 8.275 | |||
| 5 | Atakent | 4,4 | 18.187 | 18.454 | |||
| 6 | Atatürk | 8,7 | 2.127 | 2.113 | |||
| 7 | Bahçelievler | 4,3 | 6.983 | 7.170 | |||
| 8 | Başak | 2,8 | 6.448 | 6.229 | |||
| 9 | Cumhuriyet | 0,8 | 7.409 | 7.322 | |||
| 10 | Çamlıbel | 6,0 | 12.705 | 12.822 | |||
| 11 | Dadaloğlu | 4,6 | 7.819 | 7.709 | |||
| 12 | Dede Korkut | 2,2 | 5.454 | 5.360 | |||
| 13 | Dervişler | 3,6 | 6.476 | 6.249 | |||
| 14 | Güneşli | 2,1 | 3.987 | 4.104 | |||
| 15 | Güzelevler | 6,5 | 7.604 | 7.948 | |||
| 16 | Haydaroğlu | 3,6 | 5.559 | 5.772 | |||
| 17 | Karacaoğlan | 5,9 | 12.368 | 12.386 | |||
| 18 | Kazım Karabekir | 4,4 | 7.501 | 7.258 | |||
| 19 | Kışla | 7,5 | 20.046 | 25.966 | |||
| 20 | Kiremithane | 4,8 | 9.255 | 9.063 | |||
| 21 | Koza | 4,4 | 7.395 | 7.422 | |||
| 22 | Köprülü | 4,6 | 3.055 | 2.975 | |||
| 23 | Levent | 4,6 | 15.530 | 15.477 | |||
| 24 | Mutlu | 7,2 | 1.094 | 1.159 | |||
| 25 | Özgür | 2,5 | 4.725 | 4.619 | |||
| 26 | P.T.T | 6,2 | 14.611 | 14.575 | |||
| 27 | Sarıçam | 2,6 | 9.751 | 9.371 | |||
| 28 | Selahattin Eyyubi | 5,1 | 14.795 | 14.736 | |||
| 29 | Serinevler | 4,8 | 7.806 | 8.208 | |||
| 30 | Seyhan | 0,0 | 5.313 | 5.402 | |||
| 31 | Sinanpaşa | 1,8 | 5.481 | 5.305 | |||
| 32 | Şehit Erkut Akbay | 5,1 | 10.088 | 9.868 | |||
| 33 | Tahsilli | 4,0 | 4.993 | 4.815 | |||
| 34 | Ulubatlı Hasan | 5,9 | 19.571 | 19.308 | |||
| 35 | Yamaçlı | 1,2 | 6.039 | 5.961 | |||
| 36 | Yavuzlar | 2,9 | 15.099 | 15.025 | |||
| 37 | Yenidoğan | 5,5 | 10.957 | 11.488 | |||
| 38 | Yeşil Bağlar | 3,0 | 8.572 | 8.450 | |||
| 39 | Yunus Emre | 2,6 | 6.944 | 6.798 | |||
| Yüreğir (markaz) | 26 | 355.615 | 360.628 | ||||
| 40 | Abdioğlu Cumhuriyet | 29,6 | 17 | 1.470 | 1.403 | ||
| 41 | Ağzıbüyük | 22,5 | 16 | 314 | 311 | ||
| 42 | Akdam | 28,4 | 11 | 144 | 141 | ||
| 43 | Akpınar | 35,6 | 151 | 576 | 546 | ||
| 44 | Alihocalı | 7,4 | 46 | 515 | 558 | ||
| 45 | Aydıncık | 16,7 | 14 | 73 | 71 | ||
| 46 | Belören | 35,0 | 125 | 688 | 680 | ||
| 47 | Beyköy | 29,8 | 6 | 127 | 113 | ||
| 48 | Büyükkapılı | 27,9 | 15 | 273 | 273 | ||
| 49 | Camili | 13,2 | 29 | 4.270 | 4.288 | ||
| 50 | Cırık | 33,3 | 6 | 567 | 588 | ||
| 51 | Çine | 25,3 | 8 | 173 | 178 | ||
| 52 | Çağırkanlı | 25,0 | 8 | 937 | 1.001 | ||
| 53 | Çatalpınar | 32,1 | 45 | 926 | 895 | ||
| 54 | Çelemli | 40,8 | 170 | 1.269 | 1.247 | ||
| 55 | Çotlu | 21,4 | 17 | 643 | 641 | ||
| 56 | Danışment | 25,5 | 12 | 295 | 291 | ||
| 57 | Dedepınarı | 15,6 | 15 | 391 | 421 | ||
| 58 | Denizkuyusu | 18,8 | 12 | 230 | 232 | ||
| 59 | Doğankent Bahçelievler | 14,0 | 14 | 2.587 | 2.622 | ||
| 60 | Doğankent Cumhuriyet | 18,3 | 9 | 4.901 | 4.888 | ||
| 61 | Doğankent Kışla | 16,6 | 12 | 4.921 | 4.936 | ||
| 62 | Düzce | 19,2 | 16 | 105 | 95 | ||
| 63 | Eğriağaç | 31,1 | 9 | 211 | 216 | ||
| 64 | Esenler | 33,5 | 14 | 209 | 208 | ||
| 65 | Eski Misis | 27,0 | 37 | 3.443 | 3.517 | ||
| 66 | Gazipaşa | 15,6 | 12 | 2.340 | 2.356 | ||
| 67 | Geçitli Cumhuriyet | 28,5 | 32 | 2.355 | 2.325 | ||
| 68 | Gökçeli | 26,3 | 8 | 221 | 223 | ||
| 69 | Gümüşyazı | 31,8 | 7 | 207 | 202 | ||
| 70 | Güveloğlu | 35,4 | 29 | 347 | 334 | ||
| 71 | Hacıali | 23,8 | 12 | 673 | 707 | ||
| 72 | Havraniye (Geçitli) | 29,5 | 30 | 865 | 842 | ||
| 73 | Havutlu | 7,5 | 21 | 4.004 | 3.964 | ||
| 74 | Herekli. | 25,6 | 12 | 144 | 158 | ||
| 75 | Irmakbaşı | 25,2 | 11 | 279 | 296 | ||
| 76 | İncirlik Cumhuriyet | 9,1 | 47 | 1.994 | 1.978 | ||
| 77 | Kadıköy | 29,4 | 8 | 386 | 353 | ||
| 78 | Kamışlı | 30,0 | 8 | 47 | 42 | ||
| 79 | Karaahmetli | 28,4 | 9 | 376 | 407 | ||
| 80 | Kaşlıca | 38,3 | 78 | 430 | 471 | ||
| 81 | Kayarlı | 13,0 | 16 | 292 | 279 | ||
| 82 | Köklüce | 10,9 | 51 | 1.085 | 1.083 | ||
| 83 | Köprügözü | 29,9 | 8 | 21 | 22 | ||
| 84 | Kütüklü | 30,3 | 56 | 322 | 311 | ||
| 85 | Özler (Abdioğlu) | 29,0 | 19 | 1.723 | 1.698 | ||
| 86 | Paşaköy | 25,3 | 11 | 93 | 89 | ||
| 87 | Pekmezli (Doğankent) | 15,0 | 13 | 175 | 176 | ||
| 88 | Sağdıçlı | 22,4 | 12 | 157 | 154 | ||
| 89 | Sakızlı | 20,0 | 11 | 125 | 112 | ||
| 90 | Sazak | 20,1 | 10 | 345 | 349 | ||
| 91 | Solaklı Cumhuriyet | 20,7 | 12 | 3.429 | 3.408 | ||
| 92 | Solaklı Hürriyet | 20,4 | 11 | 1.531 | 1.546 | ||
| 93 | Şahinağa | 24,4 | 12 | 184 | 185 | ||
| 94 | Şeyhmurat qi | 20,0 | 13 | 785 | 837 | ||
| 95 | Taşçı | 14,4 | 16 | 237 | 234 | ||
| 96 | Vayvaylı | 34,9 | 96 | 248 | 242 | ||
| 97 | Yahşiler | 36,9 | 16 | 208 | 209 | ||
| 98 | Yakapınar | 25,7 | 37 | 2.741 | 2.754 | ||
| 99 | Yalnızca | 28,3 | 8 | 200 | 199 | ||
| 100 | Yenice | 27,8 | 7 | 174 | 164 | ||
| 101 | Yeniköy | 33,5 | 5 | 146 | 154 | ||
| 102 | Yerdelen | 22,6 | 10 | 36 | 33 | ||
| 103 | Yukarıçiçekli | 10,6 | 45 | 312 | 300 | ||
| 104 | Yunusoğlu Cumh. | 22,8 | 9 | 1.656 | 1.657 | ||
| 105 | Yunusoğlu Hürriyet | 22,7 | 8 | 3.010 | 3.038 | ||
| 106 | Zağarlı | 26,7 | 9 | 126 | 120 | ||
| Yüreğir (markazdan tashqari) | 64.287 | 64.371 | |||||
| Yüreğir (tuman) | 419.902 | 424.999 | |||||
* Km — Seyhan tumanidagi tuman hokimligigacha boʻlgan masofa.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri“ (Türkçe). nisanyanmap.com. 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2-mart.
- ↑ „On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun“. Resmigazete.gov.tr (12 kasım 2012). 4 ağustos 2020da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25 eylül 2020.
- ↑ „Tamim“ (Türkçe). Resmî Gazete (6 haziran 1956). 18 aralık 2021da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9 haziran 2022.
- ↑ „Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri“ (Türkçe). nisanyanmap.com. 9 haziran 2022da asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9 haziran 2022.