Yakov Lixtenberg
| Yakov Grigoryevich Lixtenberg | |
|---|---|
| Tavalludi |
1899 Brest-Litovsk, Grodno gubernatorligi, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
1982 Moskva, SSSR |
| Fuqaroligi |
 SSSR |
| Taʼlimi | Xarkov milliy qurilish va arxitektura universiteti |
| Kasbi | arxitektor |
| Mukofotlari |
 |
Yakov Grigoryevich Lixtenberg (1899, Brest-Litovsk, Grodno gubernatorligi, Rossiya imperiyasi – 1982, Moskva, SSSR) – sovet meʼmori. Ikkinchi darajali Stalin mukofoti laureati (1941)[1].
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yakov Grigoryevich Lixtenberg 1899-yilda Brest-Litovskda tugʻilgan. U 1921—1929-yillarda Xarkov milliy qurilish va arxitektura universiteti arxitektura boʻlimida oʻqigan. U Xarkovda Ukrpromstroy tizimida ishlagan (1927—-1929). Keyinchalik 1930—1933-yillarda Giprogradda faoliyat yuritgan. Talabalik yillarida u Davlat sanoat binosi loyihasini ishlab chiqishda qatnashgan (meʼmorlar S.Serafimov, S.Kravets, M.Felger, Xarkov, SSSR). 1933-yilda u Metroproyektga taklif qilingan va u yerda 1933-yildan 1939-yilgacha S.Kravets rahbarligida ishlagan. Yakov Grigoryevich Lixtenberg 1939—1943-yillarda Toshkent maxsus loyiha byurosida, 1943—1945-yillarda Davlat qurilish loyihasida (Moskva), 1945—1959-yillarda Mosproyektda ishlagan.
1960-yillarning boshlarida Yakov Grigoryevich Lixtenberg arxitektura sohasini tark etishga majbur boʻldi. 40-yillarning oxirida mamlakatda keng koʻlamli antisemitizm kompaniyasi boshlangan. „Gʻarbga xiyonatkorlikka qarshi kurash“ va „ildizsiz kosmopolitlarga qarshi kurash“ Yakov Grigoryevichniham chetlab oʻtmadi. U bir qator loyiha tashkilotlaridan haydalgan, dengiz flotining harbiy bazasida Sevastopolni tiklash boʻyicha ishlashga ruxsat berilmagan va u oʻqituvchilik qilayotgan Arxitektura institutidan boʻshatildi. Stalin mukofoti laureati davlat xavfsizlik idoralari va arxitektura boshqarmasiga oʻzini uzoq ayblovlardan oqlab, halol inson ekanligini isbotlab xat yozishga majbur boʻldi[2]. U mutaxassis sifatida Bosh arxitektura va rejalashtirish boshqarmasida ishlashga muvaffaq boʻlgan yagona joy edi. U umrining qolgan qismini rasm chizishga bagʻishladi.
Oilasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qizi Eleanor – meʼmor.
Nabirasi Irina Lixtenberg (1958—2013-yil fevral) Moskva arxitektura institutini tamomlagan, Moskva va Isroilda ishlagan. Yavne va Xod Hasharon shaharlarida yirik shaharsozlik loyihalari muallifi.
Loyihalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ikki sement zavodi (1927—1929, Donbass, SSSR);
- Sement zavodini rekonstruksiya qilish (1927—1929, Kramatorsk, SSSR);
- Turbina zavodi laboratoriyasi (1927—1929, Xarkov, SSSR)
- 800 oʻrinli maktab (1927—1929, Xarkov, SSSR)
- Poliklinika (1927—1929, Xarkov, SSSR)
- Poliklinika (1927—1929, Kramatorsk, SSSR)
- Kinoteatr (1930, Xarkov, SSSR)
- Turar-joy binolari (1930—1932, Xarkov, Artemyevsk, Makeevka, Yenakievo, SSSR)
- Ikkita universal doʻkon (1930—1932, Xarkov, SSSR)
- 4000 oʻrinli teatr loyihasi (1930, Xarkov, SSSR) amalga oshirilmadi.
- Butunrossiya qishloq xoʻjaligi koʻrgazmasidagi Volga viloyati paviloni (1930-yillar, Xarkov, SSSR);
- Butunrossiya qishloq xoʻjaligi koʻrgazmasidagi Ukraina paviloni (1930-yillar, Xarkov, SSSR)
- Harbiy dengiz floti madaniyat uyi (1940, Sevastopol, SSSR, S.Kuznetsov bilan birga)
- O‘zbekistondagi evakuatsiya qilingan korxonalar uchun aholi punktlari: Qaratau va Bekobod, (1940-yillar, Toshkent, SSSR[4])
- „Kurskaya“ metro bekati (1940-yillar, Moskva, SSSR), amalga oshirilmagan;
- Belorusskaya metro bekati (1940-yillar, Moskva, SSSR), amalga oshirilmagan;
Mukofot
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ikkinchi darajali Stalin mukofoti laureati hisoblanadi (1941).
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Архитектор Яков Лихтенберг“. www.n-metro.ru. Qaraldi: 24-oktabr 2023-yil.
- ↑ „Статья «Архитектор Я. Г. Лихтенберг»“. 2021-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 13-iyun.
- ↑ „Памятник архитектуры 1947 года и кота“. www.daryadarya.livejournal.com. Qaraldi: 24-oktabr 2023-yil.
- ↑ „Архитектор Я.Г.Лихтенберг“. www.nasledie-rus.ru. Qaraldi: 24-oktabr 2023-yil.