Yaman riali
Yaman riali (arabcha: ريال يمني) — Yamanning pul birligi, 1990-yilda mamlakat birlashganidan beri muomalada boʻlib kelyapti. Rasmiy ravishda 100 filsga boʻlingan, ammo shunga oʻxshash nominaldagi tanga hech qachon muomalaga chiqarilmagan.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]18-19-asrlarda rial Yamanda mokko kofe savdosi uchun keng qoʻllangan Mariya Tereza taleri bilan assotsiatsiyalangan[1].
Rivojlanar ekan, Yaman oʻzining qonuniy valyutasini ishlab chiqdi. 1990-yilda Yaman Arab Respublikasi va Yaman Xalq Demokratik Respublikasi birlashgandan soʻng, Shimoliy Yaman riali ham, Janubiy Yaman dinori ham butun mamlakat boʻylab muomalada boʻlib, 26 dinorga 1 rial nisbatida tenglashtirildi va 1993-yilda birinchi yangi tangalar chiqarildi. 1996-yilda dinor muomaladan chiqarildi va rial mamlakatning yagona pul birligiga aylandi va eski banknotalar asta-sekin yangilariga almashtirildi.
Hozirda 5, 10 va 20 rialga teng tangalar, 50, 100, 200, 250, 500 va 1000 rialga teng banknotalar mavjud. Yaman riali banknotlari Rossiya Federatsiyasida " Goznak " Ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyati ishlab chiqarish korxonalarida ishlab chiqariladi.
Yaman rialining AQSh dollariga nisbatan qiymati 1990-yillar boshida bir dollar uchun 12,01 rialdan sezilarli darajada pasaydi. 1990-yillarning oʻrtalaridan boshlab Yaman riali erkin konvertatsiya qilinadigan boʻldi. Rial AQSh dollariga nisbatan 20 iyendan 215 iyenaga tushib ketgan boʻlsa-da, bir necha yil davomida rial barqarorligini saqlab qoldi. Biroq, 2010-yildan beri Yaman Markaziy banki bir necha bor intervensiya qilishga majbur boʻldi, bu esa oltin-valyuta zaxiralarining jiddiy qisqarishiga olib keldi. 2013-yil oxirigacha Iqtisodiy razvedka guruhi Saudiya Arabistoni Yaman Markaziy bankiga 1 milliard dollar oʻtkazishi haqidagi xabarlarga qaramay, keyingi yillarda zaxiralar importning taxminan 1,3 oyiga kamayishini kutmoqda[2][3].
Urush tufayli Yaman rialining kursi 1 AQSh dollari uchun 470 va 500 Yaman riali orasida oʻzgarib turdi.
| Seriya 1994-2009 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rasm | Nominali (riallar) | O'lchamlari (mm) | Asosiy ranglar | Tavsif | Chiqarilgan yillar | ||
| Old tomoni | Orqa tomon | Old tomoni | Orqa tomon | ||||
| 50 | 158×75 | zaytunrang | Maadkaribning bronza haykali | ShibamXadhramaut | 1994-yil | ||
| 100 | binafsha | Qadimgi suv quvurlari, Aden | Sana | 1993-yil | |||
| 100 | qizil, binafsha | Ajdaho qoni, Sokotra | Qishloq xo'jaligi terassalari | 2018-yil | |||
| 200 | yashil | alebastr haykali | El Mukalla | 1996-yil | |||
| 200 | sariq | Zabid qal'asi | Peyzaj | 2018-yil | |||
| 250 | 158×75 | jigarrang
ko'k |
Al Solih masjidi | El Mukalla | 2009-yil | ||
| 500 | 155×80 | ko'k
binafsha |
Dar al-Hajar saroyi | Al-Muhdar masjidi | 2001 2007 2018 | ||
| 1000 | 156×83 | yashil
kulrang |
Sulton Al-Katiriy saroyi | Bob al-Yaman darvozasi | 1998-yil 2004-yil
2006-yil 2009-yil 2012-yil 2018-yil | ||
| Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel. | |||||||
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash] |
Wikimedia Commonsda Yaman mavzusiga oid fayllar bor. |
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Ghalib bin Awadh al-Qu'aiti, The Maria Theresa Thaler in Hadhramaut: Some Reflections, The British-Yemeni Society“. 2015-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-yanvar.
- ↑ BTI 2014- Yemen Country Report
- ↑ Ghalib bin Awadh al-Qu’aiti, The Maria Theresa Thaler in Hadhramaut: Some Reflections, pub. by: The British-Yemeni Society