Yomg'irdagi mushuk (Cat in the Rain)
"Yomg'irdagi mushuk" - amerikalik yozuvchi Ernest Xemingueyning (1899-1961) qisqa hikoyasi bo'lib, birinchi marta 1925-yilda Boni & Liveright'dan Richard Xedli tomonidan "Bizning zamonda" hikoyalar to'plamida nashr etilgan. Hikoya Italiyada dam olayotgan amerikalik erkak va xotin haqida. Tanqidiy e'tibor, asosan, uning avtobiografik elementlariga va Xemingueyning "o'tkazib yuborish nazariyasiga" (aysberg nazariyasi) qaratilgan.
Fon
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xemingueyning mushuklari kitobiga ko'ra, Xeminguey bu hikoyani rafiqasi Xedliga hurmat sifatida yozgan. Er-xotin turmush qurganiga bir necha yil bo'lgan va Parijda yashagan, u yerda eri ishlagan paytda bir qancha vaqt yolg'iz qolgan. Ayoli mushuk xohlaydi, lekin u javoban bu uchun juda kambag'al ekanlillarini aytadi. Xemiinguey rafiqasi homilador bo'lganida, "Yomg'irdagi mushuk" asarini yozdi, voqealar Rapallodagi voqeaga asoslanadi (ular 1923-yilda Ezra Poundga tashrif buyurishgan). Xedli adashgan mushukchani topdi va dedi: "Menga mushuk kerak... Men mushuk boqishni xohlayman. Men hozir mushuk xohlayman. Agar sochim uzun bo'lmasa ham yoki biror qiziq ovunchog'im bo'lmasa ham, mushugim bo'lishi mumkin-ku."[1]
Syujeti
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Yomg'irdagi mushuk" - bu Italiyada dengizga, shuningdek, "jamoat bog'i va urush yodgorligiga" qaragan mehmonxonasida ta'tilda bo'lgan amerikalik er-xotin haqida qisqacha hikoya.[2] Hikoya davomida yomg'ir yog'ib, er-xotin mehmonxona xonasida qolib ketishdi. Amerikalik ayol yomg'irni tomosha qilar ekan, "tomchilayotgan yashil stollardan birining tagida" cho'kkalab o'tirgan mushukni ko'radi.[2] Uning holatiga achinib, ayol "o'sha mushukchani" qutqarishga qaror qiladi.
Pastga tushayotib, amerikalik ayol mehmonxona egasiga duch keladi va u bilan qisqa suhbat quradi. Bu uchrashuvda Xeminguey ayolga mehmonxona egasini qanday “yoqishi”ni alohida ta’kidlaydi, bu soʻz “Bizning zamonamizda” ("In Our Time") hikoyalarida tez-tez takrorlanadi: “Ayol uni yoqtirardi. Unga mehmonxona egasining har qanday shikoyatlarni qabul qilishdagi o'ta jiddiy holati yoqgandi. Unga uning qadr-qimmati, hutmatga loyiqligi yoqgandi. Unga uning xizmat qilishni xohlashi yoqgandi. Unga uning mehmonxona egasi sifatida o'zini tutishi yoqgandi. Unga uning qari, ogʻir yuzi va katta qoʻllari yoqgandi”[2]
Nihoyat, amerikalik ayol tashqariga kelganida, mushuk yo'q edi, bir ozma'yuslanib, xonaga yolg'iz qaytadi. Keyin ui eri bilan hayotidan nimani xohlayotgani, xususan, qanday yashashni xohlayotgani haqida (aniqrog'i bir tomonlama) suhbat quradi (hikoyadagi er-xotinning vaqtinchalik ta'til hayotidan farqli o'laroq): "Men o'zimning kumush idishim bilan stolda ovqatlanmoqchiman va men shamlar istayman. Va men bahor bo'lishini xohlayman, sochimni ko'zgu oldida tarashni xohlayman, mushukchani va yangi kiyimlarni xohlayman.[2] Biroq, uning eri Jorj xotinining "xohlagan narsasini" mensimasdan o'z kitoblarini o'qishni davom ettiradi. Hikoya xizmatchi ayol amerikalik xotinga mushuk olib kelishi bilan yakunlanadi.
Yozish uslubi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Xemingueyning tarjimai holi yozuvchisi Karlos Beykerning yozishicha, Xeminguey o'zining qisqa hikoyalaridan "kamdan ko'proq foyda olishni, tilni qanday kesishni, intensivlikni qanday ko'paytirishni va haqiqatdan boshqa hech narsani aytishni o'rgandi, bu esa haqiqatdan ko'proq narsani aytishga imkon beradi.".[3] Uslub aysberg nazariyasi (yoki ba'zan "o'tkazib yuborish nazariyasi") nomi bilan mashhur bo'ldi, chunki Xeminguey yozganida qattiq faktlar suv ustida suzadi, qo'llab-quvvatlovchi tuzilma esa ko'rinmas holda ishlaydi.[3] Xeminguey "Death in the Afternoon" asarida shunday deb yozgan edi: "Agar nasr yozuvchisi nima haqida yozayotgani haqida yetarlicha ma'lumotga ega bo'lsa, u o'zi va o'quvchi bilgan narsalarni tashlab ketishi mumkin, agar yozuvchi haqiqatan ham yetarli yozgan bo'lsa, bu narsalarni yozuvchi ularni xuddi o'zi aytib berayotgandek shunchalik kuchli his qiladi. Aysberg harakatining qadr-qimmati uning faqat sakkizdan bir qismi suv ustida joylashganligi bilan bog'liq."[4] Xeminguey bu uslubga qanday erishishni Ezra Paunddan o'rgangan.[5] Xuddi shunday, Xemingueyga Jeyms Joys ta'sir ko'rsatdi, u unga "o'z ishini eng muhimigacha qisqartirishni" o'rgatdi.[5]
Aysberg nazariyasi "Yomg'irdagi mushuk" voqealarida yaqqol namoyon bo'ladi, u yerda u shunchaki ma'lumot berishdan chetga chiqadi va haqiqat tuyg'usini yetkazishga harakat qiladi.[6] Bu hikoyada "yuza ostida nimadir" bor degan fikr, ayniqsa, mushukka nisbatan yaqqol namoyon bo'ladi. Mushuk shunchaki mushuk emas. Buning o'rniga, ingliz professori Shigeo Kikuchi yozganidek, hayvonning tabiati sir bilan qoplangan: "Xonaning o'rtacha uzoqda joylashganligi va mushukning o'lchamini anglatuvchi ikki so'z mushukning haqiqiy hajmi va turini o'quvchidan yashiradi. Bu "yomg'irdagi mushuk" ni aniqlashni imkonsiz qiladi.[6] Ammo mushuk nimani anglatadi? Olimlar taklif qilgan tushuntirishlardan biri, mushuk xotinning bolaga bo'lgan istagining jismoniy ko'rinishidir: "Mushuk bolaga bo'lgan ehtiyojini ifodalaydi".[7]
Bu yakun bir vaqtning o'zida keskin va noaniq bo'lib, "toshbaqa qobig'i mushukining kimligi siriga bog'liq. Biz bu ayol tashqarida ko'rgan "mushukcha"mi yoki yo'qligini bilmaymiz, shuning uchun u uni olishdan mamnun bo'ladimi yoki yo'qligini bilmaymiz."[8]
Nashr
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Yomg'irdagi mushuk" birinchi marta 1925-yilda Nyu-Yorkda " Bizning zamonamizda" ("In Our time") qisqa hikoyalar to'plamining bir qismi sifatida nashr etilgan bo'lib, uning nomi o'z nomini Anglikan umumiy ibodat kitobidan ("Zamonimizda bizga tinchlik ber, ey Rabbiy") olgan.). Unda " Hind lageri " va " Katta ikki yurakli daryo " ("Big Two-Hearted River") kabi mashhur qisqa hikoyalar mavjud.
U nashr etilganda, "Bizning zamonamizda" ("In Our Time") davrning ko'plab taniqli mualliflari, jumladan " Ford Madoks Ford, Jon Dos Passos va F. Skott Fitsjeraldlar tomonidan murakkab his-tuyg'ularning keng doirasini tildan sodda va aniq foydalanganligi uchun Xemingueyga Shervud Anderson va Gertrud Shtayn bilan birga o'sha davrning eng istiqbolli amerikalik yozuvchilari qatorida bo'lishga imkon berdi."[2] 1925-yil oktabr oyida Nyu-York Tayms gazetasining " Kayfiyatga kirishishlar " nomli kitob sharhida sharhlovchi Xemingueyni tilni qo'llagani uchun maqtadi, u "tolali va sportga xos, so'zlashuv va yangi, qattiq va toza; uning nasrida ko'rinadi. Har bir bo'g'in rag'batlantiruvchi, jozibali sehrni anglatadi."[9]
Ommaviy axborot vositalarida
[tahrir | manbasini tahrirlash]"Yomg'irdagi mushuk" rejissorlar Metyu Gentil va Ben Xenksni ilhomlantirgan va 2011-yilda qisqa (9 daqiqa) film suratga olingan. Unda aktyorlar Brayan Kasp, Veronika Bellova va Kertis Metyu ishtirok etgan.[10]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Brennen, Carlene. Hemingway's Cats. Sarasota, FL: Pineapple Press, 2006 — 16-bet. ISBN 9781561644896.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Hemingway, Ernest. In Our Time. New York: Scribner [1925], 2006. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Hemingway 1925, 2006" defined multiple times with different content - ↑ 3,0 3,1 Baker, Carlos. Hemingway: The Writer as Artist (4th ed.). Princeton: Princeton University Press, 1972. ISBN 0-691-01305-5.
- ↑ Hemingway, Ernest. Death in the Afternoon. New York: Scribner, 1932 — 192-bet.
- ↑ 5,0 5,1 Meyers, Jeffrey. Hemingway: A Biography. London: Macmillan, 1985. ISBN 0-333-42126-4.
- ↑ 6,0 6,1 Kikuchi, Shigeo (Autumn 2007). „When You Look Away: "Reality" and Hemingway's Verbal Imagination“. Journal of the Short Story in English. 49-jild, № 3. 149–155-bet.
- ↑ Hamad, Ahmad S. „Post-Structuralist Literary Criticism and the Resisting Text“ (PDF). 2014-01-16da asl nusxadan (PDF) arxivlandi. Qaraldi: 2011-12-08.
{{cite magazine}}: Cite magazine requires|magazine=(yordam) - ↑ Holmesland, Oddvar. New Critical Approaches to the Stories of Ernest Hemingway Jackson J. Benson: . Durham, N.C.: Duke University Press, 1990.
- ↑ „Preludes to a Mood“. The New York Times. 18-oktabr 1925-yil.
{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () - ↑ „IMDb: The Internet Movie Database“. Qaraldi: 6-dekabr 2011-yil.