Yulduz masjidi
| Masjid | |
 | |
| Masjidning 2023-yil yanvardagi holati | |
| Mamlakat |  Bangladesh
|
| Shahar | Dakka |
| Koordinatalar | 23°42′56″N 90°24′06″E / 23.715629°N 90.401728°E |
| Yoʻnalishi | sunniy |
| Asoschi | Mirzo Gʻulom Pir |
| Asosiy sana: 19-asr
| |
| Gumbazlar soni | 5 |
| Gumbazlar soni | 5 |
| Minoralar soni | 4 |
| Minoralar soni | 4 |
| Holati | aktiv |
 Yulduz masjidi Vikiomborda
| |
Yulduz masjidi (shuningdek, Tara masjidi sifatida ham tanilgan) – Bangladeshning Dakka shahri Armanitola hududida joylashgan masjid. Masjid naqshinkor bezaklarga ega boʻlib, koʻk yulduz naqshlari bilan bezatilgan. Inshoot 19-asrning birinchi yarmida Mirzo Gʻulom Pir (Mirzo Ahmad Jan) tomonidan qurilgan[1].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Mahalliy zodagon Mirza Gʻulom Pir (1860-yilda vafot etgan) masjidni qurishni boshlagan va shuning uchun ham inshoot Mirza Gʻulom Pir masjidi nomi bilan tanilgan[2]. Keyinchalik, 1926-yilda Ali Jan Bepari ismli tadbirkor masjidni taʼmirlab, yulduzlar va boshqa motivlarni qoʻshgan. Shundan soʻng, masjid hozirgi Tara (shuningdek Sitara) masjidi nomini olgan[3].
Arxitektura
[tahrir | manbasini tahrirlash]18-asr oxirida Mirzo Gʻulom tomonidan Boburiylar uslubida qurilgan bu masjid dastlab oddiy toʻrtburchak shakldagi masjid boʻlib, oʻlchami 33’x11' ni tashkil etgan, sharqiy fasadi (asosiy fasad) uchta eshikli, biri shimoliy devorda, ikkinchisi esa janubiy devorda joylashgan. Masjidning tojini uchta gumbaz oʻrab turgan, markaziy qismidagisi nisbatan kattaroq. Minoralar burchaklariga urgʻu berilgan va fasadlar gipsli panel bezaklaridan tashkil topgan. 20-asrning boshlarida Ali Jan Bepari masjidning taʼmirlash ishlarini moliyalashtirgan. Sirt mashhur singan chinni bezaklari boʻlgan „Chini Tikri“ bilan qayta ishlangan. Masjidga Yulduz masjidi nomini bergan ajoyib koʻk yulduz mozaikasi boʻlgan eksklyuziv chinitikri hisoblanib, u mozaikaning juda kam uchraydigan namunalaridan biridir. 1987-yilda masjidga Arxitektura boshqarmasi tomonidan yana ikkita gumbaz qoʻshilgan[2]. U import qilib olib kelingan chinni gil koshinlar bilan bezatilgan va chinitikri qoʻllashning ikkala usulidan ham foydalanilgan hamda rangli koshin naqshlaridan foydalanilgan. Gumbaz va tashqi devori turli rangdagi yulduz shakliga ega chinni loy koshinlar bilan qoplangan. Sharqiy fasadning yuqori qismi ham yarim oy naqshini oʻz ichiga qamrab olgan. Ichki interyerda turli xil sirlangan plitkalar yordamida ishlangan boshqa bezaklar ham mavjud. Uchta mehrob va eshiklar mozaikali gul naqshlari bilan bezatilgan. Oʻsimlik va vaza naqshlari ayvon devorining yuqorisida va ichki qismida bezak elementi sifatida qayta takrorlangan.
Tashqi bezaklar
[tahrir | manbasini tahrirlash]20-asr boshida mahalliy tadbirkor Ali Jan Bepari masjidni yangilash uchun koʻp miqdorda mablagʻ sarflaydi. Masjid yuzasi Xinitikri (Xitoy porsellanining buzilgan qismlari) bilan qayta bezatiladi, bu 1930-yillarda mashhur boʻlgan dekorativ uslub hisoblanadi. Oldin tarixiy ahamiyatga ega boʻlmagan masjid, xitoylik „chinitikri“ (qisqacha xitoycha) meʼmor dekoratsiyasi yordamida yana-da ahamiyatli masjidga aylanadi. Bu dekorativ usul, masjidning hozirgi mashhurligini taʼminlash bilan birga hozirgi nomi Yulduz masjid yoki Sitara masjidini olinishiga ham sabab boʻladi. 1987-yilda Diniy ishlar vazirligi Giasul Huque va Zahiruddinga ibodat zaliga qoʻshimchalar kiritish vazifasini topshirgan.
Masjid yapon va ingliz uslubidagi xitoycha loy plyonkalari bilan bezatilgan va Chinitikri qoʻllanmasining ikkala usulidan ham foydalanilgan. Shunday uslublardan biri oq rangli gipga qora maydanli plyonkalari turli shakllarga boʻlib ishlatish usuli hisoblanadi. Kupolalar va tashqi yuza turli rangli yulduz shaklidagi Xitoy loy plyonkalari bilan qoplangan. Sharqiy fasadning yuqori qismi ham yarim oy motyusi bilan birlashtirilgan.
Ichki bezaklari
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Chinitikri plyonka ishlari masjidning ichki yuzasida turli xil shakllaridagi shishali plyonkalardan iborat har xil qismlardan foydalanilgan holda boshqa holatni oʻzida namoyish etadi. Uchta mehrob va eshiklar mozaika gullar usuli bilan bezatilgan. Dekorativ element sifatida, yapon Fujiyama motyusi eshiklar orasidagi yuzada tasvirlangan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Islom, Sirajul; Miah, Sajahan; Khanam, Mahfuza et al., eds (2012). "Star Mosque". Banglapedia: the National Encyclopedia of Bangladesh (Online nashri). Dhaka, Bangladesh: Banglapedia Trust, Asiatic Society of Bangladesh. ISBN 984-32-0576-6. OCLC 52727562. http://en.banglapedia.org/index.php?title=Star_Mosque.<!--->
- ↑ 2,0 2,1 „Star Mosque, Dhaka“. www.bangladesh.com.
- ↑ Haider. „The iconic Tara Masjid did not always have those stars!“ (en). The Daily Star (2023-yil 27-avgust). Qaraldi: 2023-yil 28-avgust.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Haq, Enamul. 1983. Bangladexning Islom sanʼati merosi. Dhaka: Bangladex milliy muzeyi, 98.
- Ahmed, Nazimuddin. 1984. Bangladex yodgorliklarini kashf eting. Daxa: Universitet matbuotlari cheklangan, 181.
- Hasan, Syed Mahmudul. 1981. Dakka: Masjidlar shahri. Daxa: Islom jamgʻarmasi, 46.
- Imamuddin, Abu H. 1993. Arxitektura saqlovchisi Bangladex: Bangladexning Osiyo jamiyati, 239.
- Rahman, Mahbubur. 2009. Eski, ammo yangi:: yangi, ammo eski: meʼmoriy merosni saqlash: UNESCO, 339.
- ABM, Hussain. 2007. Bangladexning arxeologik merosi. Dhaka: Bangladexning Osiyo jamiyati.
- Ahmed, Sharif Uddin. 1991. Dhaka oʻtmishdagi hozirgi kelajak. Dhaka: Bangladexning Osiyo jamiyati.