Yunus Bikbov
| Yunus Yulbarisovich Bikbov | |
|---|---|
| boshq. Юныс Юлбарыҫ улы Бикбов | |
| Tavalludi |
1883 Orenburg |
| Vafoti |
1942 Qarag`anda, Qozog`iston |
| Fuqaroligi | Rossiya Imperiyasi va SSSR |
| Partiyasi | 1909-yildan sotsial-demokrat (eser) |
Yunus Yulbarisovich Bikbov (boshqirdcha: Юныс Юлбарыҫ улы Бикбов, 1883 - 1942) - Boshqird milliy harakati rahbarlaridan biri, partiya va davlat arbobi, Boshqird hukumati raisi. Bir necha marta "boshqird millatchisi" sifatida qatag'on qilingan.
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1883-yilda Orenburg viloyati , Orsk tumani, 2- Usergan volostining Abulyais qishlog'ida tug'ilgan (hozirgi Boshqirdistonning Zianchurin tumani).
Dastlabki taʼlimni Yunus qishlogʻi madrasasida olgan, keyin rus maktabida oʻqigan. Maktabdan so'ng Orenburg gimnaziyasiga o'qishga kirdi va u yerda mahalliy sotsial-demokratik to'garak a'zosi, keyinroq Sotsialistik-inqilobiy partiya a'zosi bo'ldi.
1909-yilda Qozon universitetining huquq fakulteti talabasi bo'ldi. Partiyadagi faoliyati tufayli 1909-yildan boshlab rahbarlik qilgan.
1917-yildan u 2-Usergan volostida sudya sifatida ishlay boshladi va o'sha yilning yozida Boshqirdiston avtonomiyasi uchun Boshqird milliy harakati safiga qo'shildi.
1917-yil dekabr oyida III Butun Boshqirdlar Ta'sis Qurultoyida u parlamentdan oldingi - Kese-Qurultoy raisi va Boshqird hukumatining a'zosi etib saylandi[1].
1917-yil oxirida Orenburg saylov okrugidan (9-sonli roʻyxat) boshqird federalistlaridan Taʼsis majlisiga delegat etib saylandi[2].
1918-yilda Boshqird hukumatining raisi bo'ldi.
1919-yilda, Bashrevkom tuzilgandan so'ng, u 1-Umumboshqird harbiy kongressida uning tarkibiga kiritildi.
Markaziy Sovet hokimiyati bilan shartnoma imzolaganidan so'ng, u Avtonom Boshqird Sovet Respublikasi Adliya xalq komissari etib saylandi.
1920-yil may oyida Butunrossiya Markaziy Ijroiya Qo'mitasi va RSFSR Xalq Komissarlari Sovetining Avtonom Boshqird Sovet Respublikasining huquqlarini cheklash va Bitimlar moddalarini o`zgartirish to'g'risidagi qaroridan so'ng Boshqird hukumati a'zolari jamoaviy iste'foga chiqishdi. U 2-Usergan volostidagi sudya vazifasiga qaytdi.
1930-yil 18-mayda BASSR uchlik sudining qarori bilan u 5 yilga ozodlikdan mahrum qilindi va Belomor-Boltiq kanali qurilishiga yuborildi. Qaytgandan so`ng Toshkentga k`ochib o`tdi, u yerda avval maktabda, keyin universitetda oʻqituvchi boʻlib ishladi. 1938-yilda soxta ayblovlar bilan u yana 8 yilga ozodlikdan mahrum qilindi. Jazo muddatini o`tash uchunQozog'istonga yuborildi va u yerda 1942-yilda vafot etdi. 1962-yilga kelib uning nomi oqlandi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Бикбаев Р. А., Исхаков С. М. Bikbov, Yunus Yulbarisovich // Boshqird entsiklopediyasi / Ch. ed. M. A. Ilgamov. - Ufa : GAUN " Bashkir entsiklopediyasi ", 2015-2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.
- Yunus Yulbarsovich Bikbov
- Исхаков С. М.. Бикбов Юнус Юлбарисович. // Башкортостан: краткая энциклопедия. Уфа: Башкирская энциклопедия, 1996 — 178-bet. ISBN 5-88185-001-7.