Yuray Gabdelich
| Yuray Gabdelich | |
|---|---|
| Tavalludi |
27-noyabr 1609-yil Staro Chiche |
| Vafoti |
27-noyabr 1678-yil (69 yoshda) Zagreb |
| Fuqaroligi | Habsburg monarchy |
| Kasbi | tilshunos, yozuvchi, leksikograf, katolik ruhoniysi |
Yuray Gabdelich (1609-yil 17-aprel yoki 27-noyabr – 1678-yil 27-noyabr) – xorvatiyalik leksikograf, yozuvchi va iyezuit ruhoniysi.
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yuray Gabdelich 1609-yil 27-noyabrda Staro Chiche shahrida tugʻilgan, uning ota-onasi Boldijar Gabdelich va Margarita Kraljich edi. Zagrebdagi gimnaziyaga bordi, Gratsda falsafa va Trnavada ilohiyotni oʻrgandi. U Riyeka, Varazdin va Zagrebda oʻqituvchi boʻlib ishlagan, u yerda iyezuitlar jamoasi rahbari va seminariya rektori boʻlgan. Uning rektorligi davrida gimnaziyaga Pavao Ritter Vitezovich tashrif buyurgan, u Gabdelichning lingvistik ishini davom ettirgan. Uning yoʻnalishi iyezuitlar gimnaziyasida oʻqitiladigan asoslardan farq qilardi.
Garchi Gabdelichning nasri adabiyotning zamonaviy yoʻnalishlariga toʻgʻri kelmasa ham, uning ijodi serqirra va yangi, ayniqsa u ishlatadigan tilning boyligi bilan ajralib turgan. Uning axloqiy-didaktik masalalarga bagʻishlangan asarlari birinchi boʻlib 1662-yilda Gratsda nashr etilgan „Zrcalo Marijansko“ (tarjimasi „Avliyo Meri koʻzgusi“) kitobi edi[1].
Xristian axloqi Gabdelich adabiy yoʻnalishining asosiy mavzusidir. Inson bu qatʼiy nasroniy meʼyorlarini buzishga moyil boʻlganligi va oʻzini osonlikcha gunohga topshirishi Xabdelichning asarlarida aks etgan. Uning umumiy maqsadlarida foydalanish uchun moʻljallangan kitobi „Prvi otca našeg Adama greh“ (tarjimasi „Otamiz Odam Atoning birinchi gunohi“) Muqaddas Eʼtiqodni targʻib qilish jamoati tomonidan nashr etilgan. Asar 1200 sahifadan iborat boʻlib, insonning gunohga moyilligi tasvirlangan. Asarda Gabdelich jamiyatning barcha qismlarini: zodagonlarni, fuqarolarni, dehqonlarni va u ruhoniylarni ham ayamaydi.
1670-yilda yaratilgan „Dictionar ili reči slovenske“ (Lugʻat yoki slavyan soʻzlari) asari bilan u Xorvatiya adabiyoti hamda tilshunosligi tarixida oddiy boʻlsa-da, muhim oʻrin egallagan.
U 1678-yil 27-noyabrda Zagrebda vafot etdi.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Koprek, Ivan, Thesaurus Archigymnasii, Zbornik radova u prigodi 400. godišnjice Klasične gimnazije u Zagrebu (1607. – 2007.), Zagreb, 2007., str. 890., ISBN 978-953-95772-0-7
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Juraj Habdelić“ (hr). hrt.hr. Croatian Radiotelevision. 2016-yil 3-martda asl nusxadan arxivlangan.