Abaza

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Abaza



Gerb
Gerb 		Bayroq
Bayroq
Shahar
Tarkibida Xakasiya
Asos solingan sanasi 1856-yil
Rasmiy tili rus tili
Xaritada
Koordinatalari: 52°39′0″N 90°5′0″E / 52.65000°N 90.08333°E / 52.65000; 90.08333 G O

Abaza — Rossiya Federatsiyasining Xakasiya Respublikasidagi shahar.

Shahar (respublika ahamiyatiga ega) maʼmuriy-hududiy birligini tashkil etadi [1], tarkibidagi yagona aholi punkti sifatida shahar okrugi maqomiga ega boʻlgan Abaza shahri, xuddi shu nomdagi munitsipalitetni tashkil etadi [2][3][4].

Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shahar nomi Abakan zavodi [5] iborasining qisqartmasidan (qisqartma shaklida) kelib chiqqan .

Geografik joylashuvi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shahar togʻlararo havzada, Abakan daryosining yuqori oqimida, Abakan shahridan 179 km uzoqlikda joylashgan. Shimoli-gʻarbda Kirs tizmasining oʻrmonli yonbagʻirlari, janub va janubi-sharqda Joy tizmasi koʻtarilib boradi .

Krasnoyarsk temir yoʻlining Askiz stansiyasi orqali temir yoʻl liniyasi Janubiy Sibir temir yoʻlining Novokuznetsk — Abakan liniyasiga ulangan, 95K-002 Abakan — Ak-Dovurak mintaqaviy avtomobil yoʻli shahar orqali oʻtadi [6].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shahar 1856-yilda Abakan temir ruda konining oʻzlashtirilishi munosabati bilan aholi punkti sifatida paydo boʻlgan. 1867-yilda urallik savdogar Kolchugin 1926-yilgacha ishlagan temir quyish va temir zavodini tashkil etdi va ishga tushirdi. 1868-yilda aholi punkti Abakan-Zavod qishlogʻi deb oʻzgartirildi. 1920-yillarning boshlarida qishloq Xakass okrugining Toshtip tumani tarkibiga kirgan.

1921-yilda xalq deputatlari volost qurultoyi (1920-yil boshida Abakan-Zavod volosti tashkil etildi) Abakan-Zavod qishlogʻini Abaza qishlogʻi deb oʻzgartirishga qaror qildi. 1926-yildan 1957-yilgacha kondan foydalanilmagan. 1956-yilda Abazaga ishchilar posyolkasi maqomi berildi. 1957-yilda ruda qazib olish qayta tiklandi. 1966-yilda aholi punkti shaharga aylantirildi, 2003-yilda respublika bo‘ysunuvchi shaharga aylandi.

1981-yilda Abazada : Ne stavte Leshemu kapkany…(Leshiga tuzoq qoʻymang …) filmining suratga olish jarayonlari boʻlib oʻtdi.

Mahalliy hukumati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Abaza shahrining mahalliy hokimiyat organlarining tuzilishi [2] :

  • Abaza shahar deputatlari kengashi — munitsipalitetning vakillik organi;
  • Abaza shahri rahbari — munitsipalitet rahbari;
  • Abaza shahri maʼmuriyati — munitsipalitetning ijro etuvchi va maʼmuriy organi;
  • Abaza shahrining taftish komissiyasi munitsipalitetning nazorat va hisob-kitob organi hisoblanadi.
Shahar meri
  • Filimonova Valentina Nikolayevna
Deputatlar Kengashi raisi
  • Piminova Lyubov Vyacheslavovna

Iqtisodiyoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Temir rudasi shahardan 5 km uzoqlikdagi konda (Abaza koni) qazib olinadi. Qayta ishlash korxonasi mavjud. Temir rudasi Novokuznetsk metallurgiya korxonalariga yuboriladi. Shuningdek, goʻsht kombinati, yogʻochsozlik sanoati va boshqalar bor.

1995-yildan beri Abakan kon boshqarmasi „Gʻarbiy Sibir metallurgiya zavodi“ YoAJ boʻlinmasi hisoblanadi [7].

Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 2014-yil 29 iyuldagi 1398-r-sonli qaroriga muvofiq (2016-yil 13-maydagi oʻzgartirishlar bilan) „Yagona shaharlar roʻyxatini tasdiqlash toʻgʻrisida“ gi yagona shaharlar roʻyxatiga kiritilgan. Rossiya Federatsiyasining eng ogʻir ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatga ega sanoat shaharlaridan biridir[8].

Rasmiylar ruda qazib olishni toʻxtatib, Abaza konini yopishni rejalashtirmoqda edi. Aholi esa bu holatga nisbatan : „shaxtani suv bossa, Abazani suv bosadi“ — deya javob beradi [9].

Ommaviy axborot vositalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Televideniyasi : „TV-Abaza telekompaniyasi“ [10] (2015-yil 7-dekabrda yopilgan), „MTV-Abaza“.
  • Gazetalari : „Abazanskiy kuryer“, „Abazanskiy vestnik“ [11] .

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Закон «Об административно-территориальном устройстве Республики Хакасия»“. 2018-yil 13-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-noyabr.
  2. ↑ 2,0 2,1 „Устав города Абаза“. 2022-yil 4-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-noyabr.
  3. ↑ „Закон Республики Хакасия от 15 октября 2004 года № 74 «Об утверждении границ муниципального образования город Абаза и наделении его статусом городского округа»“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-noyabr.
  4. ↑ „Закон Республики Хакасия от 15 октября 2004 года № 74 «Об утверждении границ муниципального образования город Абаза и наделении его статусом городского округа»“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 15-noyabr.
  5. ↑ Поспелов 2008.
  6. ↑ Bolshaya sovetskaya ensiklopediya. Gl. red. A. M. Proxorov, 3-e izd. T. 1. A — Angob. 1969. 608 str., ill.; 47 l. ill. i kart, 1 otd. l. tabl.
  7. ↑ „работа подработка вакансии в Абазе“. vk.com. Qaraldi: 2016-yil 28-noyabr.
  8. ↑ „Распоряжение Правительства РФ от 29.07.2014 N 1398-р «Об утверждении перечня моногородов»“. government.ru. 2016-yil 15-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-fevral.
  9. ↑ „Директор "Евразруды" Андрей Денякин: "Я лучше затоплю шахты, чем отдам их Хакасии"“. City-N.ru. 2017-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 5-noyabr.
  10. ↑ „«Телекомпания ТВ-Абаза»“. 2013-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 17-may.
  11. ↑ „«Абазинский вестник»“. 2019-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-may.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Abaza&oldid=3760292" dan olindi