Abaziniya
Abaziniya, Abazashta yoki Abaza tarixiy davlatdir Kavkaz mayorining shimoliy tog' yonbag'rida, hozirgi Rossiyaning Karachay-Cherkes Respublikasining shimoliy qismida joylashgan. Abazinlar Abazin tilida gaplashadigan xalqlar Vatani hisoblanadi. Ular abxaz xalqi bilan juda yaqin bog'langan.
XVI - XVIII asrlarda Abaziniya Kabardaning bir qismi bo'lgan va qrimliklar tomonidan tez-tez bosqinlarga uchragan. Bu hudud XIX asrda Rossiya imperiyasining bir qismiga aylangan edi. Kabardlar, Qrimliklar va Ruslar hukmronligi davrida ba'zi abazinlar o'z vatanlaridan majburan ko'chirildi.
[tahrir | manbasini tahrirlash]
1918-yilda u yerda Sovet hokimiyati e'lon qilindi. 1918-yilning 1-aprelida Abaziniya Kuban Sovet Respublikasi tarkibiga kirdi, u o'sha yilning 28-mayida Kuban-Qora dengiz Sovet Respublikasiga qo'shiladi. 1918-yilning 5-iyulidan dekabrigacha u Shimoliy Kavkaz Sovet Respublikasida edi. 1921-yilning 20-yanvarida u Tog'li ASSR tarkibiga kirdi. 1922-yil 12-yanvarda u Janubi-Sharqiy o'lka, Karachay-Cherkes avtonom viloyati tarkibiga kirdi. O'sha yilning 26-aprelida u Cherkes avtonom viloyati, Stavropol o'lkasi tarkibiga kiritildi. 1957-yil 9-yanvardan boshlab u qayta tashkil etilgan Qorachay-Cherkes avtonom viloyati, Stavropol o'lkasi tarkibiga kirdi.
1991-yilning noyabr oyida bo'lib o'tgan Abazin deputatlarining majlisida poytaxti Psij ovulida joylashgan Abazin respublikasi e'lon qilinadi. Respublika RSFSR hukumati tomonidan hech qachon tan olinmagan va Abaziniya 1990-yil 30-noyabrda respublika maqomini olgan Karachay-Cherkesiyaning bir qismi bo'lib qoldi.
1995-yilning yanvar oyida Abazin xalqining majlisida Stavropol o'lkasi tarkibidagi avtonom hisoblangan Abazin viloyatiga da'vo qiladi. 2005-yilning 27-iyunida Abazin xalqining navbatdan tashqari kongressi Karachay-Cherkesiyaning 5 ta turli tumanlarida joylashgan jami 13 ta Abazin ovullarining boshliqlarini Abazinskiy okrugini tashkil etish uchun ushbu tumanlarni tark etishga majbur qiladi. 2005-yilning 25-dekabrida Abaziniya aholisining 99 % i ushbu okrugni tashkil etish uchun referendumda ovoz berdi. 2006 yil 1 iyulda Rossiya Bosh vazirining qarori bilan tuman markazi Injich-Chukun shahrida joylashgan. Psyj, Elburgan, Injich-Chukun, Kubina va Kara-Pago munitsipalitetlari Prikubanskiy tumanidan, Ust-Jegutinskiy tumanidan va Xabezskiy tumanidan olingan. Tuman 2009-yilning 1-yanvarida tashkil topgan [1]
2002-yilgi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga asoslansak, Rossiyada jami 37 942 abazin isteqomat qilgan. Abazin diasporasi Turkiyada [2] Iordaniyada, Suriyada , Misrda (Bu yerda Misrdagi eng badavlat va qudratli oilalardan biri boʻlgan Abazalar oilasi ) [3] va boshqa islom mamlakatlarda mavjud. Ularning ko'pchiligi Kavkaz urushi davridagi Rossiya imperiyasi bilan boʻlgan qochqinlar ( muhajirlar ) avlodlaridir. .
Turkiyada sezilarli darajada Abazinlar mavjud. Eskishehir, Samsun, Yozgat, Adana va Uzunyayla, Kayseri viloyatlarida 150 mingga yaqin abazin yashaydi (uzun plato). Ularning aksariyati chor armiyasiga qarshi kurashgan va Kbaada (bugungi Sochidagi Krasnaya Polyana ) jangida magʻlub boʻlganidan keyin Turkiyaga hijrat qilgan Ashxarua urugʻiga qarashli, Tapanta urugʻi esa rus qoʻshinlari qarshi jangga kirgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Kazenin, Konstantin. "Тихие" конфликты на Северном Кавказе: Адыгея, Кабардино-Балкария, Карачаево-Черкесия (Russian). Moscow: REGNUM, 2009 — 180 bet. ISBN 978-5-91150-030-6. 2009-yil 29-dekabrda qaraldi. (Wayback Machine saytida 2011-07-27 sanasida arxivlangan)
- ↑ Ethnologue.com
- ↑ Abaza family