Abdul-Chalig Achundow

Abdul-Chalig Achundow
Asl ismi	Əbdülxalıq Hüseyn oğlu Axundov
Tavalludi	Abdulkhalig Huseyn oghlu Akhundov; 13-dekabr 1863-yil; Boku, Boku gubernatorligi, Rossiya imperiyasi
Vafoti	1950-yil (86–87 yosh); Tehron, Pahlaviy
Ijod qilgan tillari	Ozarbayjon tili, Fors tili, Arab tili, Rus tili va Nemis tili
Fuqaroligi	Rossiya Imperiyasi, Ozarbayjon Demokratik Respublikasi va Pahlaviylar davlati

Abdul-Chalig Achundow, Abdul-Chalig Achundoff yoki Abdul Khalik Akhundof (ozarbayjoncha: Əbdülxalıq Axundov; 13-dekabr 1863 – 1950) — ozarbayjonlik shifokor, oftalmologiya va farmakologiya boʻyicha tadqiqotchi; noshir, yozuvchi va tarjimon. „Zanbur“ satirik jurnalining asoschisi^[1].

Biografiyasi

Yoshligi va taʼlimi

Abdul-Chalig Achundow 1863-yil 13-dekabrda Bokuda temirchilar oilasida tugʻilgan. Avval xususiy maktabda, soʻngra Icheri-sheherdagi Mirza Hasib Qudsi madrasasida tahsil olgan. 1877—1884-yillarda Boku Realni maktabida oʻqigan. Arab, fors va rus tillarini oʻrgangan.

1888-yilda Erlangen universitetining tibbiyot fakultetida koʻz kasalliklari boʻyicha nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilib, magistrlik darajasini oldi^[2]. Dissertatsiya ikki yildan soʻng nashr etildi^[3]^[4]. 1892-yilda Tartu universitetida Commentar zum sogennenten Liber fundamentorum farmakologiae des Abu Mansur Muwaffak-Ben-Ali-el-el-Hiroviy doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi^[5].

Faoliyati

19-asrning oxirida, doktor Achundow Bokuga qaytib kelganidan keyin ushbu shaharda birinchi koʻz kasalliklari markazi va ikkita dorixona ochdi. Shuningdek, doktor Mammadrza Vakilov bilan birga Ozarbayjondagi birinchi psixiatriya klinikasining asoschilaridan biri boʻlgan. 1892-yil 24-aprelda ochilgan ushbu klinikada 1903-yilgacha ishlagan. 1895-yilda Mammadrza Vaqilov va Karim Bey Mehmandarov bilan birgalikda Boku tibbiyot jamiyatini tuzdi.

Achundow oʻsha davrda Ozarbayjon davriy matbuotida koʻplab maqolalari chop etilgan. „Saadat“ xayriya jamiyatining asoschilaridan biri va kotibi, Musulmonlar xayriya jamiyati, „Nashri-maarif“ jamiyati, Boku shahar dumasi va „Takamul“ gazetasi tahririyati aʼzosi boʻlgan.

Achundow 1909—1910-yillarda Bokuda nashr etilgan „Zanbur“ ning asoschisi va noshiri boʻlgan. Zanbur, Bokuda joylashgan boshqa Ozarbayjon satirik davriy nashrlari singari, musulmonlar uchun katta taʼlim berishga eʼtibor qaratdi, ayollar huquqlari uchun kurash olib bordi. Rossiya hamda Yevropa mustamlakachilik siyosatiga qarshi chiqdi^[6]. Jurnalning mualliflari orasida Azim Azimzoda (jurnalning ikkinchi muharriri), Mirzo Mehdi Asgarzoda, Ali Abbos Muznib, Samad Mansur va Molla Nasreddinning Mirzo Alakbar Sobir, Ali Nazmiy, Aligulu Qamkusar va boshqalar ham bor edi. Bu jurnal 1910-yil 28-sonidan keyin Rossiya hukumati tomonidan toʻxtatib qoʻyildi^[7].

Keyinchalik doktor Axundov ozarbayjon tilida „The Book of Treatment“ (tarjimasi „Davolash kitobi“) (1914), „Childrenʼs Hygiene“ (tarjimasi „Bolalar gigiyenasi“ (1916) va „The Troubles of the Digestive System“ (tarjimasi „Ovqat hazm qilish tizimidagi muammolar“) (1919) kabi kitoblarni nashr ettirdi.

Vafoti

Qizil Armiya Ozarbayjonga bostirib kirgach, Eronga koʻchib oʻtgan, avval Resht, Ardabilda,Tehronda yashagan, shifokor boʻlib ishlagan. Doktor Abdul-Chalig Achundow 1950-yilda Tehronda vafot etgan va Qumda dafn qilingan

Manbalar

↑ Hajibeyli, Jeyhoun Bey (1931). "The Origins of the National Press in Azerbaijan II". The Asiatic Review 27: 357–358. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.70741/page/n375.
↑ Jahres-Verzeichnis der an den Deutschen Universitäten erschienenen Schriften (de). Berlin: Verlag von A. Asher & Co., 1890 — 62-bet.
↑ Index-Catalogue of the Library of the Surgeon-General's Office, United States Army, 2nd series (en), Government Printing Office, 1896 — 101-bet.
↑ Achundoff, Abdul-chalig. Klinische Beiträge zur Lehre vom Colomboma oculi : Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doctorwürde vorgelegt der Hohen medicinischen Facultät der Friedrich-Alexanders-Universität zu Erlangen am 13. Juli 1888 (de). Erlangen: Jacob, 1890.
↑ Achundow, Abdul-Chalig. Die pharmakologischen Grundsätze (Liber fundamentorum pharmacologiae) des Abu Mansur Muwaffak bin Ali Harawi, Historische Studien aus dem Pharmakologischen Institute der Kaiserl. Universität Dorpat (de). Halle a. S.: Verlag von Tausch & Grosse, 1893.
↑ Rorlich, Azade-Ayse (2013). "Pictorial Debates: The Tatar Satirical Journal Yalt-Yolt and Muslim Modernity Discourses, 1906-1917". Experiment 19 (1): 149–150. doi:10.1163/2211730X-12341245. ISSN 1084-4945. https://doi.org/10.1163/2211730X-12341245.
↑ Bennigsen, Alexandre. La presse et le mouvement national chez les musulmans de Russie avant 1920 (fr). La Haye, Paris: Mouton & Co., 1964 — 118-bet. DOI:10.1515/9783112318256. ISBN 978-3-11-231825-6.

[1] Hajibeyli, Jeyhoun Bey (1931). "The Origins of the National Press in Azerbaijan II". The Asiatic Review 27: 357–358. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.70741/page/n375.

[2] Jahres-Verzeichnis der an den Deutschen Universitäten erschienenen Schriften (de). Berlin: Verlag von A. Asher & Co., 1890 — 62-bet.

[3] Index-Catalogue of the Library of the Surgeon-General's Office, United States Army, 2nd series (en), Government Printing Office, 1896 — 101-bet.

[4] Achundoff, Abdul-chalig. Klinische Beiträge zur Lehre vom Colomboma oculi : Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doctorwürde vorgelegt der Hohen medicinischen Facultät der Friedrich-Alexanders-Universität zu Erlangen am 13. Juli 1888 (de). Erlangen: Jacob, 1890.

[5] Achundow, Abdul-Chalig. Die pharmakologischen Grundsätze (Liber fundamentorum pharmacologiae) des Abu Mansur Muwaffak bin Ali Harawi, Historische Studien aus dem Pharmakologischen Institute der Kaiserl. Universität Dorpat (de). Halle a. S.: Verlag von Tausch & Grosse, 1893.

[6] Rorlich, Azade-Ayse (2013). "Pictorial Debates: The Tatar Satirical Journal Yalt-Yolt and Muslim Modernity Discourses, 1906-1917". Experiment 19 (1): 149–150. doi:10.1163/2211730X-12341245. ISSN 1084-4945. https://doi.org/10.1163/2211730X-12341245.

[7] Bennigsen, Alexandre. La presse et le mouvement national chez les musulmans de Russie avant 1920 (fr). La Haye, Paris: Mouton & Co., 1964 — 118-bet. DOI:10.1515/9783112318256. ISBN 978-3-11-231825-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]