Abdulhamid Maxdum Chustiy

Abdulhamid Maxdum Chustiy
Shaxsiy maʼlumotlar
Tavalludi	1877-yil
Vafoti	1953-yil Olmaliq
Dini	Islom
Tanilgan sohasi	qozi, imom-xatib

Abdulhamid Maxdum Chustiy (arabcha: عبد الحميد مخدوم چستي — (1877, Chust — 1953, Olmaliq) — qozi, imom-xatib.

Hayoti va faoliyati

Abdulhamid Maxdum Chustiy Naman­gan viloyatining Chust tumani Tepa­qo‘rg‘on qishlog‘ida tavallud topgan. Dastlab o‘z qishlog‘idagi boshlang‘ich maktabda, so‘ngra Do‘zanda mahallasidagi Qozikalon masjidida, o‘n ikki yoshdan boshlab Qo‘qondagi madrasalardan birida taʼlim olgan. Keyinroq, Buxorodagi Mir Arab madrasasida o‘n yilga yaqin taʼlim olib, tegishli darslarni o‘qib tamomlaydi va Chustda qozi bo‘lib ish faoliyatini boshlaydi.

Abdulhamid Maxdum Chustiy to‘qmoqlik Olimxonto‘ra, toshkentlik Mulla Isoxon aʼlam, Muhammad Alizoda, avliyootalik Mulla Mubashshirxon Taroziy kabilar bilan hamnafas, maslakdosh bo‘lgan, Vatan, din va ja­miyat qayg‘usida umr o‘tkazgan ulamolardandir. U 1914 va 1916-yillarda Turkis­ton ulamolari tashabbuslari bilan nashr etilgan „''Al-Isloh''“ jurnalida maqolalar bilan muntazam qatnashib turgan.

Keyinchalik ulamolar uchragan qatag‘onlardan qochib, Tojikistonning Dushanbe shahriga boradi va o‘sha yerda bir necha yil yashab qoladi. Dindorlikda ayblanib, 1930 va 1937-yillarda qamoqqa olinadi. Qamoqdan chiqqach, Toshkentning Oktyabr (hozirgi Olmazor) tumani Jarariq mahallasiga ko‘chib kelib, istiqomat qiladi. Diniy nazorat tashkil etilgach, do‘stlarining taklifi bilan shu yerga ishga kiradi. 1946-yil Ko‘kcha dahasidagi Shayx Zayniddin masjidiga imom-xatib etib tayinlanadi.

1947-yilda Mir Arab madrasasi mudiri Hoji Akbar Muhiddinxonov vafot etgach, uning o‘rniga tayinlanadi. Mad­rasaning o‘quv ishlari bo‘yicha mudiri Gʻulomjon Izomiy bilan birgalikda o‘quv dasturlari, dars jadvallari, o‘quv rejasi kabi uslubiy ishlarni yo‘lga qo‘­yishda bosh bo‘ladi. 1950-yil o‘z xohishiga ko‘ra, egallab turgan lavozimidan ozod etiladi.

Abdulhamid Maxdum Chustiy Qur’on, hadis va boshqa diniy bilimlarni yaxshi egallagan edi. So‘zlari Jomiy, Fuzuliy, Navoiydan keltirilgan sheʼriy iqtiboslar bilan muzayyan, baʼzida o‘zi tamburni qo‘lga olib, g‘azalxonlik ham qilib ketaveradigan ochiq ko‘ngil, xushsuhbat kishi bo‘lgan. „Devona“ taxallusi bilan g‘azallar yozgan.

Iqtibos

Mir Arab madrasasining 1951-yil bitiruvchilari orasida eng peshqadami bo‘lgan Ishoq maxdum Sottiyev o‘zining „Maj­mu’ot ul-axloq“ kitobida madrasaga o‘qishga borgani va u yerda ustoz­lar Abdulhamid Maxdum Chustiy va Muhammadxon Maxdum O‘shiydan dars olganini yozadi. „1978 yili mehnat taʼtiliga chiqib, avval Toshkentga, ke­yin Dushanbega samolyotda borib, Xoja Yaʼqub Charxiy masjidlariga tushdik, — deb xotirlaydi u. — Masjidda bir kecha yotib, payshanba kuni Mavlono Yaʼqub Charxiy ziyoratlariga chiqib, peshin namozini o‘sha masjidda o‘qidik… Undan keyin Xoja Yaʼqub masjid­larida yotib, ertasi Abdulhamid Mahdum Chustiy domlamizning o‘g‘illari Abduljabborxonning uylarida nonushta qildik“. Demak, Abdulhamid Maxdum Chustiyning farzandlaridan baʼzilari Dushanbe shahrida muqim yashab qolgan. Chust­dagi xonadonida hozirda Abdulhamid Maxdum Chustiyning nabirasi istiqomat qiladi. Mir Arab madrasasida tahsil olgan yana bir o‘g‘li Temurxon Chustda tikuvchilik qilib umr kechirgan.

Vafoti

Abdulhamid Maxdum Chustiy 1952-yil nomaʼlum sabab bilan qamoqqa olingan va bir yil o‘tib, 1953-yilda Toshkent viloyatining Olmaliq tumanidagi qamoqxonada olamdan o‘tgan.

Adabiyotlar

1. Orifiy. Moziydan sadolar. 6,18;
2. Oʻzbekiston Respublikasi MDA-500, v. 45;
3. Oʻzbekiston Respublikasi MDA-500, v. 45;
4. Oʻzbekiston Respublikasi MDA-500, v. 45-46;
5. Ishoq Maxdum Sottiyev. Xotiralar. Majm’uot ul-axloq. (qo‘lyozma) 3, 96;
6. O‘zbekiston ulamolari. — T.: „Movarounnahr“, 2015, 115-116.