Abernatit
| Abernatiti | |
|---|---|
 | |
| Asosiy | |
| Formulasi | K(UO2)(AsO4)·3H2O[1] |
| IMA tizimi boʻyicha | |
| Sinfi | Ditetragonal dipiramidal |
| Guruh | Arsenat minerallari |
| Fizik xususiyatlari | |
| Rangi | sariq |
| Qirra rangi | och sariq |
| Yaltiroqlik | Shishasimon, smolasimon, mumsimon, yogʻli |
| Shaffoflik | shaffof |
| Qattiqlik | 2,5-3 |
| Sinishi | moʻrt |
| singoniyasi | Tetragonal |
| Abernatit | |
Abernatiit – (K(UO 2)(AsO 4)·3H 2 O) shaffof, sariq rangli mineral tetroganal singoniyada kristallanadi. Mineral birinchi marta 1953-yilda AQShning Yuta shtatida qayd etgan. Mineral Jessi Evrett Abernati (1913-1963) sharafiga nomlangan. Mineral 1956-yilda yangi mineral turi sifatida qayt etilgan. Abernatiti uzun toʻlqinli va qisqa toʻlqinli ultrabinafsha nurlarda sariq-yashil rangda lyuminestsatsiyalanadi[2]. Tarkibida uran borligi sababli mineral radioaktiv hisoblanadi[3]. Abernatit uran konlarida qumtoshlarning yoriqlarida qoplama sifatida hosil boʻladi. Mineral geynrixit, skorotit va zeunerit bilan birgalikda uchraydi[4]. Abernatit Fransiya, Germaniya, Polsha, Janubiy Afrika va AQShdan mamlakatlarida keng tarqalgan.
Tuzilishi va formulasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Birinchi marta 1956-yilda tavsiflanganda, formula K(UO 2)(AsO 4)·4H 2 O deb aniqlangan. Biroq tahlil qilish uchun atigi 25 milligramm mineral mavjud edi shuning uchun takroriy tahlillarni oʻtkazish va sunʼiy aralashmalar qoʻlash uchun bir qator ehtiyot choralari koʻrilgan [5]. 1964-yilda mineralni keyingi oʻrganish elektron zichlikni aniqlash va abernatiit tarkibida kaliy borligi haqidagi kimyoviy dalillar oʻrtasidagi nomuvofiqliklarni aniqladi. Bu mineralning kimyoviy formulasi K(UO 2)(AsO 4)·3H 2 O ekanligi tasdiqlandi[6].
Tarix
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jess Abernathy Yuta shtatining Emeri okrugidagi Fuemrol konining operatori edi. 1953-yilning yozida u konda qumtosh qoplagan sariq kristalllarning mineralogik jihatdan ahamiyatli boʻlishi mumkinligini taʼkidladi. Namunalar Amerika Qoʻshma Shtatlari Atom energiyasi boʻyicha komissiyasi (AEC) mineralogi EB Gross tomonidan oʻrganish uchun Kolorado shtatidagi Grand Junction shahriga yuborildi. U mineralning optik xususiyatlarini biron bir maʼlum turga moslashtira olmadi, shuning uchun u namunalarni Vashingtonga yubordi, u yerda qoʻshimcha tekshirish uchun etarli imkoniyatlar mavjud edi. Mineraloglar AD Weeks va Amerika Qoʻshma Shtatlari Geologiya xizmatidan ME Tompson AECning Xom ashyo boʻlimi nomidan mineralni oʻrganishdi [5]. Abernatit 1956-yilda American Mineralogist jurnalida ommanga tanitildi. Mineral kashfiyotchi Jess Abernati sharafiga abernathiit deb nomlangan [5]. Tur namunalari Vashingtondagi Milliy tabiiy tarix muzeyida saqlanadi.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „The New IMA List of Minerals – A Work in Progress – Update: November 2012“. Commission on New Minerals, Nomenclature and Classification. International Mineralogical Association. 2013-yil 21-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-yanvar.
- ↑ Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W. et al., eds. "Abernathyite". Handbook of Mineralogy. Chantilly, VA: Mineralogical Society of America. http://www.handbookofmineralogy.org/pdfs/abernathyite.pdf.
- ↑ „Abernathyite“. Webmineral. Qaraldi: 8-yanvar 2013-yil.
- ↑ Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W. et al., eds. "Abernathyite". Handbook of Mineralogy. Chantilly, VA: Mineralogical Society of America. http://www.handbookofmineralogy.org/pdfs/abernathyite.pdf.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Thompson, Ingram & Gross 1956.
- ↑ Ross & Evans 1964.