Afg'oniston turizmi

Afgʻonistonda oʻnlab yillar davom etgan fuqarolar urushiga qaramay,sayyohlik yoʻnalishi qayta tiklandi. 2016-yilgacha har yili tashrif buyuruvchilar taxminan 20 mingga yetdi^[1]. 2013-2016-yillar oralig‘ida Afg‘oniston elchixonalari har yili 15 000 dan 20 000 gacha turistik vizalar bergan^[1]^[2].

Afgʻonistonda toʻrtta xalqaro aeroport mavjud. Ular

Kobuldagi Hamid Karzay xalqaro aeroporti,
Mozori Sharifdagi Mavlana Jaloliddin Balxiy xalqaro aeroporti,
Qandahordagi Ahmad Shoh Baba xalqaro aeroporti,
Hirotdagi Xoja Abdulloh Ansoriy xalqaro aeroporti.

Shuningdek, Afgʻoniston Bamyan aeroporti, Bost aeroporti, Farah aeroporti, Fayzobod aeroporti, Gʻazni aeroporti, Jalolobod aeroporti, Maymana aeroporti, Xost aeroporti va Qunduz aeroporti kabi bir qator mintaqaviy aeroportlarga ega.

Mehmonxonalar Afgʻonistonning har bir shahrida joylashgan. Kobuldagi yirik mehmonxonalardan baʼzilari „Serena Hotel“, „Hotel Inter-Continental Kabul“ va „Safi Landmark Hotel“ hisoblanadi.

Afgʻonistonning eng koʻp tashrif buyuriladigan joylari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Band-e Amir milliy bogʻi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Band-e Amir milliy bogʻi Afgʻonistonning Bamyon viloyatida joylashgan. Viloyatning poytaxti boʻlgan Bamyan shahrida bir nechta zamonaviy mehmonxonalar mavjud. Bamyan Buddalari makoni ham shu viloyatda joylashgan. Baʼzi odamlar qishda changʻi sayohatlari uchun Bamyanga tashrif buyurishadi^[3].

Kobul[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sayyohlar Kobulning koʻplab bogʻlari va boshqa joylariga tashrif buyurishlari mumkin. „Gʻozi“ stadionida tez-tez futbol oʻyinlari boʻlib oʻtadi. Stadion yonida Skateistan deb nomlangan yopiq konkida uchish maydonchasi mavjud. Ikkita bouling zallari ham bor,:biri „Bravo Bowling va Kafe“, ikkinchisi esa Striker Bowling deb ataladi. Shuningdek, shaharning turli qismlarida ikkita yopiq akvapark va bir nechta snuker va bilyard klublari mavjud.

Abdul Rahmon masjidi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2009-yil oxirida qurib bitkazilgan va 2012-yil iyul oyida rasman ochilgan „Abdul Rahmon masjidi“ Kobuldagi eng yirik masjidlardan biri hisoblanadi. Shaharning Vazir Akbar Xon qismidagi Zarnegar bogʻiga tutash, Serena mehmonxonasidan unchalik uzoq boʻlmagan joyda joylashgan.

Id Gah masjidi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1897-yilda qurilgan „Id Gah masjidi“ Kobuldagi eng katta masjiddir.

Afgʻoniston Prezident saroyi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Afg‘oniston Prezident saroyi ham shaharning Vazir Akbar Xon qismida joylashgan. Mahalliy ravishda Arg deb ataladi.

Bagʻi Bobur[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bobur bogʻlari — Kobuldagi tarixiy bogʻ.Boburiylar imperiyasi imperatori Boburning dam olish maskani. Bogʻlar taxminan 1528-yilda (935-hijriy) Bobur Kobulda xiyobon bogʻi qurishga buyruq berganida qurilgan, deb taxmin qilinadi, bu haqda oʻzining „Boburnoma“ nomli xotiralarida batafsil tasvirlangan. Lonely Planet bogʻni „Kobulning eng goʻzal joyi“ deb taʼriflaydi^[4].

Darul Aman saroyi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Afg‘onistonning sobiq parlament binosi Dorulaman shahrida joylashgan.

Darul Aman saroyi toʻgʻridan-toʻgʻri shaharning janubi-sharqiy qismida parlament binosi qarshisida joylashgan. 2019-yil holatiga koʻra, saroy hali ham taʼmirlanmoqda. Taʼmirlash ishlari toʻliq yakunlangach, sayyohlar saroyning ichki qismiga tashrif buyurishlari mumkin.

Habibulloh Zazayi bogʻi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Habibulloh Zazai bogʻi Kobulning uzoq sharqiy qismida joylashgan Ahmad Shoh Baba Mena va uning atrofida joylashgan eng katta istirohat bogʻidir. Bogʻ togʻ yonbagʻrida joylashgan boʻlib, shaharning ajoyib manzaralari bilan katta yurish maydonini taʼminlaydi^[5]. Yana bir shunday park shahar parki deb ataladi, u ancha kichikroq.

Kobul hayvonot bogʻi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kobul hayvonot bogʻida 280 ga yaqin hayvonlar mavjud boʻlib, ular 45 turdagi qushlar va sutemizuvchilar va 36 turdagi baliqlarni oʻz ichiga oladi^[6]. Hayvonlar orasida Afgʻonistonda juda kam uchraydigan ikkita sher va xonzir (choʻchqa) bor^[7]. Dam olish kunlarida hayvonot bog‘iga 5000 ga yaqin odam tashrif buyuradi^[8].

Afgʻoniston milliy muzeyi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Afgʻoniston Milliy muzeyi shaharning janubi-sharqiy qismida Dorul Aman saroyi yonida joylashgan. Muzey kolleksiyasi avvalroq Markaziy Osiyodagi eng muhimlaridan biri boʻlgan^[9] bir necha ming yilliklarga oid 100 000 dan ortiq ashyolardan iborat edi. 1992-yilda fuqarolar urushi boshlanishi bilan muzey koʻp marta talon-toroj qilindi, natijada koʻrgazmada namoyish etilgan 100 000 obyektning 70 foizi yoʻqolgan^[10]. 2007-yildan beri bir qator xalqaro tashkilotlar 8000 dan ortiq artefaktlarni tiklashga yordam berishdi, eng oxirgisi Germaniyadan olingan ohaktosh haykalidir^[11]. Taxminan 843 ta artefakt Buyuk Britaniya tomonidan 2012-yilda, shu jumladan I asrga oid mashhur Bagram Kot-d-Ivuarlari ham qaytarildi^[12].

Pagʻmon[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pagʻmon tarixda yozgi dam olish maskani va ov joyi sifatida foydalanilgan. Kobulning shimoli-gʻarbiy qismida joylashgan.

Qargʻa[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qargʻa katta suv ombori boʻlib, uning yonida sayr maydoni mavjud. U Pagʻmonga boradigan yoʻlda joylashgan.

Boshqa joylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hind vodiysi sivilizatsiyasi (IVC) bronza davri sivilizatsiyasi (miloddan avvalgi 3300-1300; yetuk davr miloddan avvalgi 2600-1900-yillar) boʻlib, hozirgi Pokistonning shimoli-gʻarbiy qismidan Hindistonning shimoli-gʻarbiy va shimoli-sharqiy Afgʻonistongacha choʻzilgan^[13]. Afg‘oniston shimolidagi Sho‘rtug‘aydagi Oksus daryosida Hind vodiysi joylashgan joy topildi^[14]. Shoʻrtoʻgʻaydan tashqari, sayyohlar Afgʻoniston janubidagi Mundigakka ham tashrif buyurishlari mumkin, bu yana bir diqqatga sazovor joy hisoblanadi.

Quyida Kobuldan uzoqda, boshqa shaharlardagi baʼzi diqqatga sazovor sayyohlik joylari:

Qandahor
- Aino Mina (xavfsiz mehmonxonalar, restoranlar, savdo joylari, sport maydonchalari, ekskursiya gidlari va boshqalar bilan taʼminlash vazifasini bajaradi.)
- Dahla toʻgʻoni (shahardan taxminan 30 daqiqalik masofada joylashgan)
- Mirvays Xotak maqbarasi
- Narange Qalasi („Apelsin qal’asi“ degan maʼnoni anglatadi)
- Cloak ziyoratgohi
- Bobo Vali ziyoratgohi (Argʻandab daryosi va daraxtlar, togʻ yonbagʻrilari hamda fermer xoʻjaliklarining ajoyib manzaralarini taqdim etadigan maskan)
- Sher Surx ziyoratgohi (Ahmadshoh Durroniyning toj kiyish joyi)
Hirot
- Hirot katta masjidi
- Hirot qal’asi
- Taxt-e Safar (shaharning ajoyib manzarasini taʼminlovchi daraxtlar bilan togʻ yonbagʻri)
Mozori Sharif
- Ali ziyoratgohi
Gʻor viloyatining Shahroq tumanidagi Jom minorasi
Gʻaznaviy hukmdorlarining Gʻaznadagi maqbaralari
Omonullaxon maqbarasi, Bachaxon va Jaloloboddagi boshqa joylar
Bozordagi Ahmadshoh Maʼsud maqbarasi, Panjshir viloyati .

Xavfsizlik va madaniy muammolar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Afgʻoniston toʻliq islom davlatidir. Islomda sayyoh yoki sayohatchiga musafir deyiladi. Bunday odam odatda diplomat sifatida qabul qilinadi va u Afgʻoniston qonunlariga yoki afgʻon madaniyatiga boʻysunmasa ham, har qanday holatda ham afgʻon madaniyati ostida himoya qilinishi kerak. Har bir masjid oddiy jinoyatchilardan himoyalanish joyidir. Umuman olganda, afgʻonlar sayyohlarga juda doʻstona munosabatda boʻlishsa-da, ularning mamlakati xavfsiz emas, chunki chet ellik sayyohlar oʻgʻirlab ketilgan va baʼzida oʻldirilgan. Halol va ishonchli sayyohlik gidini topish Afgʻonistonda xavfsizlikning kalitidir. 2021-yil avgustida Tolibon hukumatni egallab olganidan keyin turizm keskin pasaydi^[15]. 2022-yil iyun oyida Tolibon matbuot kotibi Zabiulla Mujohid „har bir kishi“ Afg‘onistonga turizm uchun tashrif buyurishi mumkinligini eʼlon qildi^[16].

Markalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Quyida Afgʻonistonning 1960 — 1970-yillardagi mamlakatda turizmni targʻib qiluvchi eski pochta markalari turkumi keltirilgan.

Bagh-e Bala saroyi va Abdurrahmon Xon maqbarasi, ikkalasi ham Kobulda
Badaxshon viloyati va Pomir togʻlari
Bamyan Buddalari
Pagmanning zafarli archasi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ ^1,0 ^1,1 „20,000 foreign tourists visit Afghanistan annually“. Pajhwok Afghan News (PAN) (2016-yil 27-sentyabr). Qaraldi: 2017-yil 15-may.
↑ Nordland, Rod. „Despite Taliban Threat, Afghanistan Manages to Entice Some Tourists“. The New York Times (2013-yil 12-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 20-iyun.
↑ Afghan youth started ski camps in Bamiyan YouTubeda, Jan. 14, 2019, VOA Dari.
↑ „Must see attractions in Kabul, [object Object]“.
↑ Kabul Municipality YouTubeda (April 20, 2021)
↑ Kumar. „Beasts of a Nation: Rebuilding the Kabul Zoo in a Time of War“. Pacific Standard (2016-yil 12-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 26-mart.
↑ „Afghanistan's only pig quarantined in flu fear“. Reuters (2009-yil 5-may). Qaraldi: 2015-yil 30-oktyabr.
↑ „Kabul Zoo Visitors Grow, say Officials“. TOLOnews (2016-yil 26-iyun). 2019-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 26-mart.
↑ Afghanistan Girardet, Edward: . Geneva: CROSSLINES Communications, Ltd., 1998 — 291 bet.
↑ News, Alastair Lawson BBC. „Afghan gold: How the country's heritage was saved“. BBC News (2011-yil mart). Qaraldi: 2015-yil 30-oktyabr.
↑ (31 January 2012) Germany returns Afghan sculpture bbc.co.uk/news/
↑ (19 July 2012) Looted art returned to Afghanistan, bbc.co.uk
↑ The Ancient Indus: Urbanism, Economy, and Society. p.1
↑ Kenoyer, Jonathan Mark (1998). Ancient Cities of the Indus Valley Civilization. pp.96
↑ Williams, Jessie. „What now for Afghanistan’s tour guides?“. The Times (2022-yil 9-fevral). Qaraldi: 2022-yil 20-iyun.
↑ Stancati, Margherita. „Taliban Release Five Britons, Resolving Dispute With U.K.“. The Wall Street Journal (2022-yil 20-iyun). Qaraldi: 2022-yil 20-iyun.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Documentary film about Story Palace YouTubeda, Aug. 22, 2016, Arg (Office of the President of Afghanistan).

[PAN2016-1] 1,0 ^1,1 „20,000 foreign tourists visit Afghanistan annually“. Pajhwok Afghan News (PAN) (2016-yil 27-sentyabr). Qaraldi: 2017-yil 15-may.

[2] Nordland, Rod. „Despite Taliban Threat, Afghanistan Manages to Entice Some Tourists“. The New York Times (2013-yil 12-yanvar). Qaraldi: 2022-yil 20-iyun.

[3] Afghan youth started ski camps in Bamiyan YouTubeda, Jan. 14, 2019, VOA Dari.

[4] „Must see attractions in Kabul, [object Object]“.

[5] Kabul Municipality YouTubeda (April 20, 2021)

[6] Kumar. „Beasts of a Nation: Rebuilding the Kabul Zoo in a Time of War“. Pacific Standard (2016-yil 12-oktyabr). Qaraldi: 2019-yil 26-mart.

[7] „Afghanistan's only pig quarantined in flu fear“. Reuters (2009-yil 5-may). Qaraldi: 2015-yil 30-oktyabr.

[8] „Kabul Zoo Visitors Grow, say Officials“. TOLOnews (2016-yil 26-iyun). 2019-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 26-mart.

[Essential-9] Afghanistan Girardet, Edward: . Geneva: CROSSLINES Communications, Ltd., 1998 — 291 bet.

[10] News, Alastair Lawson BBC. „Afghan gold: How the country's heritage was saved“. BBC News (2011-yil mart). Qaraldi: 2015-yil 30-oktyabr.

[Germany_returns_Afghan_sculpture-11] (31 January 2012) Germany returns Afghan sculpture bbc.co.uk/news/

[Looted_art_returned_to_Afghanistan-12] (19 July 2012) Looted art returned to Afghanistan, bbc.co.uk

[13] The Ancient Indus: Urbanism, Economy, and Society. p.1

[14] Kenoyer, Jonathan Mark (1998). Ancient Cities of the Indus Valley Civilization. pp.96

[15] Williams, Jessie. „What now for Afghanistan’s tour guides?“. The Times (2022-yil 9-fevral). Qaraldi: 2022-yil 20-iyun.

[16] Stancati, Margherita. „Taliban Release Five Britons, Resolving Dispute With U.K.“. The Wall Street Journal (2022-yil 20-iyun). Qaraldi: 2022-yil 20-iyun.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]