Afg'onistonda din

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Afg'onistonda din asosan islom dini hisobalanadi. 2004 yil Konstitutsiyasiga ko'ra, mamlakat islom respublikasi edi [1] . Aholining 80% ga yaqini sunniy islom, 19% shia (asosan forslar va hazoralar )ga eʼtiqod qiladi. Hindlar va sikxlar Afg'onistonda, asosan Kobul, Qandahor, Jalolobodda yashaydilar. Boshqa dinlar 0,4% dan koʻp boʻlmagan (jumladan 30000 xristian [2] )ni tashkil qiladi.

Hilmand viloyatidagi masjid

Masjidlar va ibodat joylari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Afg‘onistonda turli diniy marosimlarni o‘tkazish uchun 15 mingdan ortiq masjid mavjud. Birgina Kobulda 545 dan ortiq masjid bor. Mamlakatda bir yarim mingga yaqin mozor (maqbara) va “muqaddas qadamjo” (ziyorat) mavjud.

Eng mashhuri Mozori Sharifdagi Ruzayi Sharif masjidi bo'lib, u yerda, islomda, ayniqsa shialar orasida eng hurmatga sazovor bo'lgan avliyolardan biri - Muhammadning s.a.v amakivachchasi va kuyovi bo'lgan Ali dafn etilgan.

Hinduizm[tahrir | manbasini tahrirlash]

Afg'onistonda hinduizm amaliyoti Vedik davrida, mamlakat aholisi Hindiston bilan umumiy madaniyatga ega bo'lgan paytda boshlangan. Hinduizm buddizm va zardushtiylik bilan birga amal qilgan. Mahabharatada Afgʻonistonning Qandahor viloyati hukmdori boʻlgan qirol Shakuniy haqida soʻz yuritiladi [3] . Kushonlar podsholigida hind xudolariga, shuningdek , Budda va mahalliy xudolarga sig'inishardi [4] .

Afg'onistonda hinduizmga e'tiqod qiladigan asosiy etnik guruhlar so'nggi bir necha asrlarda savdogar sifatida kelgan panjobiylar va sindlardir . Sikxlar bilan bir qatorda ular Afg'onistonda hindkiylar [5] nomi bilan birgalikda tanilgan. Afg'on hindulari Kobul va Qandahor shaharlarida istiqomat qilishadi. Loya Jirga 2ta hindular ajratilgan ibodatxonalardir .

2010-yilga kelib, Afg'onistonda 10ming Hindular [6][7]yashashgan.

Xristianlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shimoliy Afgʻonistonda xristianlik haqida birinchi eslatmani Vardesanning “Qonunlar va mamlakatlar kitobi”da (miloddan avvalgi 3-asr boshlari) topish mumkin. ). Keyinchalik xristianlik asosan Afgʻoniston gʻarbida tarqalgan. 5-asrning boshlarida bu yerda birinchi episkop paydo bo'ldi. Biroq, o'rta asrlarda Afg'oniston asosan musulmonlar davlatiga aylandi. Xristian missionerlarining mahalliy aholini oʻz eʼtiqodiga aylantirishga urinishlari mahalliy islom radikallari tomonidan qattiq bostirildi [8] .

Bugungi kunga kelib, taxminan 30 ming nasroniylar, bor. Afg'onistonda mahalliy aholi uchun islomdan nasroniylikni qabul qilganlik uchun o'lim jazosi nazarda tutilgan [9] . Afg'on nasroniylarining aksariyati protestantlar, eng katta mazhabini ellikchilar (2000 yilda Afg'onistonda 124 ta jamoa [10] ) edi.

Afg'onistonda nasroniylarni ta'qib qilish holatlari muntazam qayd etiladi. “ Ochiq eshiklar ” xalqaro nasroniy xayriya tashkilotining 2014 yildagi tadqiqoti natijalariga ko‘ra, Afg‘oniston nasroniylarning huquqlari eng ko‘p ezilgan beshta davlat qatoriga kiradi [11] .

Buddizm[tahrir | manbasini tahrirlash]

Stupa, IV-V asrlar

Ilgari bu din Afgʻonistonda deyarli toʻliq hukmronlik qilgan . Keyinchalik musulmonlar tomonidan ko'chirilgan [12] .

Boshqa dinlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Afg'onistonda boshqa dinga e'tiqod qiluvchilar ham yashaydi. 2005 yildagi Butunjahon xristianlar maʼlumotlar bazasi maʼlumotlariga koʻra, mamlakatdagi bahaiylar jamoasi 15 000 kishini tashkil etgan [13] . Hindistondan kelgan muhojirlar orasida sikxlar jamoasi bor (4 ming [6] ). Mamlakatda anʼanaviy eʼtiqod tarafdorlari saqlanib qolgan (4 ming [6] ), lekin ularning soni muttasil kamayib bormoqda. Zardushtiylar jamoasi 3500 kishini tashkil qiladi. [6] . 19-asr oʻrtalarida soni 50 ming kishiga yetgan afgʻon yahudiylari 1948-yilda Isroil davlati tashkil topganidan keyin Afgʻonistonni tark etishgan.

  1. ↑ „Конституция Афганистана“. 2010-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 28-mart.
  2. ↑ „Global Christianity“ (en). The Pew Forum on Religion & Public Life (2011-yil 19-dekabr). 2013-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 13-may.
  3. ↑ Mahābhārata, The Clay Sanskrit library, Justin Meiland, W. J. Johnson Publisher NYU Press, 2005
  4. ↑ Between the empires: society in India 300 BCE to 400 CE South Asia research (New York, N.Y.), Patrick Olivelle, Publisher Oxford University Press US, 2006
  5. ↑ „Hindki“. Encyclopædia Britannica Eleventh Edition. 2012-yil 18-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 J. Gordon Melton „Afghanistan“,. Religions of the World, Second Edition A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices, 2-е, Santa Barbara, California: ABC CLIO, 2010 — 20—24 bet. ISBN 978-1-59884-203-6. 
  7. ↑ Table: Religious Composition by Country, in Numbers. „Table: Religious Composition by Country, in Numbers“ (en). Pew Research Center (2012-yil 18-dekabr). 2016-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 31-iyul.
  8. ↑ Южнокорейские миссионеры вернулись домойAndoza:Недоступная ссылка
  9. ↑ „Афганец, принявший христианство, предстанет перед судом“. 2010-yil 21-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 20-noyabr.
  10. ↑ Patrick Johnstone, Jason Mandryk „Afghanistan“,. Operation World 2001, Operation World Series. London: Paternoster Publishing, 2001. ISBN 1-8507-8357-8. 
  11. ↑ „Open Doors Deutschland — Weltverfolgungsindex 2014“. 2014-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 6-oktyabr.
  12. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Буддизм
  13. ↑ „Most Baha'i Nations (2005)“ (en). The Association of Religion Data Archives. 2018-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 7-mart. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Afg%27onistonda_din&oldid=3876430" dan olindi