Afgʻoniston — Yaponiya munosabatlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Afgʻoniston — Yaponiya munosabatlari

Afgʻoniston
Yaponiya

Afgʻoniston — Yaponiya munosabatlari Afgʻoniston va Yaponiya oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1907-yilda afgʻon generali Muhammad Ayub Xon Yaponiyaga tashrif buyurdi va admiral Togo Xeyxachiro bilan uchrashib, admeralni rus-yapon urushidagi gʻalabasi bilan tabrikladi.

1922-yil aprel oyida Yaponiya doʻstlik shartnomasini tuzishga chaqirildi va avgust oyida Afgʻoniston yaxshi niyat uchun elchi yuborishni taklif qildi, ammo Afgʻonistonning sobiq mustamlakachi davlati boʻlgan Britaniya bilan munosabatlardan xavotirda boʻlgan Yaponiya taklifni rad etib, elchi yubormaslikka qaror qildi.

1931-yilda ikki davlat diplomatik munosabatlar oʻrnatdi. 1933-yil avgust oyida Afgʻonistonning Tokiodagi ochilgan vakolatxonasining birinchi elchisi Habibullaxon Tarzi boʻlgan. 1934-yil noyabrida Yaponiya Kobulda birinchi vazir sifatida Masamoto Kitada bilan delegatsiya ochdi. 1934-yil yanvar oyida Yaponiya armiyasi Afgʻoniston armiyasiga 38-toifa piyoda miltigʻi kabi oʻqotar qurollarni taqdim etdi va oʻsha yilning dekabr oyida Afgʻoniston Urush vazirligi  yaponlardan qurol sotib olishga qaror qildi. 1971-yilda valiahd shahzoda Akihito va malika Michiko Afgʻonistonga tashrif buyurishdi. 1979-yilda Afgʻonistonga Sovet qoʻshinlari kiritilgandan soʻng, Yaponiya mujohidlarni qoʻllab-quvvatladi.

Yaponiyaning Afgʻonistondagi elchisi Xirosi Takaxashi. 2014-yil.

Afgʻonistonning Yaponiyadagi diplomatik vakolatxonalari ilk bor 1933-yilda vakolatxona sifatida tashkil etilgan va 1956-yilda elchixonalar darajasiga koʻtarilgan, ammo 1997-yilda Tolibon Kobulni egallab olgandan soʻng ular deyarli yopilgan.

2001-yil dekabr oyidan boshlab Yaponiya Afgʻonistondagi jangovar harakatlarda ishtirok etayotgan ISAF kuchlariga moddiy-texnik yordam koʻrsatishni boshladi, buning uchun Yaponiya dengiz floti kemalari otryadi Hind okeaniga yuborildi[1].

2002-yil 18-fevralda Yaponiya Kobuldagi elchixonasini qayta ochdi va Afgʻonistondagi turli gumanitar operatsiyalarda faol ishtirok etdi. 2021-yil 15-avgustda Yaponiya hukumati Kobuldagi elchixonani yopish va diplomatik xodimlarni evakuatsiya qilish toʻgʻrisida qaror qabul qildi[2]. Oʻsha yilning 27-oktyabr kuni Yaponiyaning Afgʻonistondagi elchisi va Tolibon rejimi tashqi ishlar vaziri Qatar poytaxti Dohada uchrashdi. Yaponiya tomoni Afgʻonistonda qolgan yaponiyaliklar va mahalliy xodimlarni ularning xavfsizligini taʼminlash va mamlakatdan chiqib ketishlarini amalga oshirish, shuningdek, insonparvarlik yordamidan foydalanishni taʼminlash va ayollarning inson huquqlarini himoya qilishga chaqirdi[3]. Bundan tashqari, Tolibon tomonidan muvaqqat hukumat oʻrnatilishi bilan Afgʻonistonning Yaponiyadagi elchixonaga pul oʻtkazmalari toʻxtatildi, biroq Gʻani maʼmuriyati davrida Yaponiyaga tayinlangan soʻnggi elchi Shayda Muhammad Abdali maosh olmasdan vakillik qilmoqda.

Savdo[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yil holatiga koʻra Afgʻonistonga savdo importi va eksporti qiymati quyidagicha:

Afgʻonistonga eksport: 3,311,861,000 yen (2021)[4][5].

Afgʻonistondan import qiymati: 33.877.000 yen (2021)[6].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Yaponiya // „Zarubejnoe voennoe obozrenie“, № 1 (694), 2005. str.46
  2. ↑ タリバーンへの「権力移行」 アフガン政府が認める声明：朝日新聞デジタル
  3. ↑ „駐アフガン大使がタリバン幹部と会談　外務省発表“. 日本経済新聞 (28-oktabr 2021-yil). Qaraldi: 29-oktabr 2021-yil.
  4. ↑ „2021年12月分 国別総額表 (輸出 1-12月：確々報)“ (XLS). 財務省貿易統計 (11-mart 2022-yil). 2022-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyun 2022-yil.
  5. ↑ „外国貿易等に関する統計基本通達 別紙第1 統計国名符号表“. 財務省貿易統計. 2022-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyun 2022-yil.
  6. ↑ „2021年12月分 国別総額表 (輸入 1-12月：確々報)“ (XLS). 財務省貿易統計 (11-mart 2022-yil). 2022-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyun 2022-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Afgʻoniston_—_Yaponiya_munosabatlari&oldid=3521311" dan olindi