Afvillit
| Afvillit | |
|---|---|
 | |
| Asosiy | |
| Formulasi | Ca3(SiO3OH)2·2H2O |
| IMA maqomi | Afw[1] |
| Fizik xususiyatlari | |
| Rangi | Rangsiz, oq |
| Qirra rangi | oq |
| Yaltiroqlik | shishasimon |
| Shaffoflik | Shaffofdan shaffofgacha |
| Qattiqlik | 3-4 |
| Sinishi | Konkoidal |
| singoniyasi | monoklin |
| Afvillit | |
Afvillit Ca 3 (SiO 3 OH) 2 · 2H 2 O — kaltsiy gidroksid nezosilikat minerali hisoblanadi. Shishasimon, rangsiz yoki oq rangli prizmatik monoklinik singoniyada kristallanadi. Uning qattiqligi 3 dan 4 gacha. Ohaktoshning kontakt metamorfizmida hosil boʻladi. Apofillit natrolit, taumazit, mervinit, spurrit, gelenit, etringit, portlandit, hillebrandit, foshagit, brusit va kalsit bilan bogʻlangan holda hosil boʻladi. U birinchi marta 1925-yilda Kimberli, Janubiy Afrikadagi Dutoitspan konida hosil bo'lganligi uchun De Beers olmos kompaniyasining sobiq rasmiysi Alfey Fuller Uilyams (1874-1953) sharafiga nomlangan. Afvillit odatda spurrit tomirlarida uchraydi va u nezosilikatning kichik sinfiga kiradi.
Afvillitning shakllanishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Jennit, afvillit, oyelit va kaltsit — bularning barchasi spurrit tomirlari ichida qatlamlarda hosil boʻladigan minerallar. Afvillit va kaltsit choʻkma suyuqliklardan hosil boʻladi. Jennit aslida afvillitning oʻzgarishidir lekin ikkalasi ham kaltsiy silikatlaridan gidratsiya orqali hosil boʻladi. Laboratoriya tadqiqotlari shuni koʻrsatdiki, afvillit past haroratda hosil boʻladi, odatda 100°C atrofida[2]. Afvillit va spurrit ohaktoshning kontakt metamorfizmi natijasida hosil boʻladi[3]. Kontakt metamorfizm tog' jinslarining yaqin atrofdagi kristallanadigan silikat magmasining issiqligi va suyuqliklari bilan oʻzaro taʼsiri natijasida yuzaga keladi[4].
Tuzilishi va xususiyatlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Afvillit murakkab monoklinik tuzilishga ega va kremniy tetraedralari vodorod aloqalari bilan bir-biriga bogʻlangan[5]. Petrografik mikroskopda kesishgan polarizatorlar ostida koʻrilganda, u birinchi darajali toʻq sariq ranglarni koʻrsatadi va maksimal ikki sinishi 0,0167 (Mishel-Levi diagrammasi yordamida aniqlanadi). Bundan tashqari, u prizmatik kristallga ega[2]. Mikroskop ostida afvillit vollastonitga oʻxshaydi, u afvillit bilan bir oilaga kiradi.
Afvillit burchaklar va qirralari boʻlinishi orqali bogʻlangan kaltsiy va kremniy koʻp qirrali ikkita zanjirdan iborat. Bu uning miller indeksi [-101] yuzlariga parallel ravishda uzluksiz varaqlarning shakllanishiga olib keladi. Plitalar bir-biriga vodorod aloqalari bilan Ca-Si-O aloqalari bilan bogʻlangan (Malik va Jefferi, 1976)[5]. Har bir kremniy atrofida bitta OH guruhi mavjud va ularga qoʻshni uchta kislorod mavjud[5]. Kremniy tetraedralari shunday joylashtirilganki, ular bir chetini kaltsiy (1) bilan, kremniy (2) esa kaltsiy (2) va kaltsiy (3) koʻpburchaklar bilan birlashadi[5] . Kremniy tetraedralari OH guruhi tomonidan birlashtiriladi va OH tarkibidagi vodorod va kremniy tetraedralari oʻrtasida vodorod bogʻlanishi sodir boʻladi. Vodorod bogʻlanishi musbat ion, vodorod, bu holda kremniy tetraedr boʻlgan manfiy zaryadli ionlarga tortilishi tufayli yuzaga keladi[4].
Hosil boʻlishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Afvillit — Portlend sement betonda qotib qolgan sement aralashmasi(HCP) hosil qilganda hosil boʻladigan kaltsiy silikat gidratlaridan (CSH) biri. Sement oʻz kuchini klinkerda mavjud boʻlgan tri- va di-kalsiy silikatlarining (C 3 S va C 2 S) hidratsiyasidan oladi.
Boshqa kaltsiy silikat gidrat (CSH) minerallari:
- Girolit
- Jennite
- Taumazit
- Tobermorit
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Warr, L.N. (2021). "IMA–CNMNC approved mineral symbols". Mineralogical Magazine 85 (3): 291–320. doi:10.1180/mgm.2021.43. https://www.cambridge.org/core/journals/mineralogical-magazine/article/imacnmnc-approved-mineral-symbols/62311F45ED37831D78603C6E6B25EE0A.
- ↑ 2,0 2,1 Kusachi, I, Henmi, C. And Henmi K. (1989) Afwillite and jennite from Fuka, Okayama Prefecture.
- ↑ Barthemy, D. (2000) Afwillite Mineral Data, (http://webmineral.com/data/Afwillite.shtml)
- ↑ 4,0 4,1 Klein, C. and Dutrow, K. (2007) Manual of Mineral Science. 23rd Edition, 63, 596
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Malik, K. M. A & Jeffery J. W. (1976) A re-investigation of the structure of afwillite.