Al-Jarmi
Al-Jarmi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Al-Jarmiy, toʻliq ismi Abu Umar Tolih ibn Isxoq al-Bajili al-Jarmiy (vaf. 840/225 hijriy)
[tahrir | manbasini tahrirlash]Basra maktabining nufuzli grammatikachisi boʻlib, Bagʻdogʻolda islom dinini oʻrgangan, oʻrgangan.
Hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Huquqshunos, filolog va Basralik boʻlib, Bagʻdodda al-Axfash al-Avsat qoʻlida tahsil olgan. Abu Ubayda, Abu Zayd al-Ansoriy, al-Asmoiy va boshqalardan filologiyani o‘rganib, axbar (anʼanalar) o‘qituvchisi bo‘lgan. Abu’l-Abbas-al-Mubarrad al-Jarmiyning „Huzaylilar devoni“ni al-Asmoiy qo‘l ostida o‘rganganini, bu ishdagi tajribasi o‘zinikidan ham oshib ketganini aytganini va al-Asmoiyning so‘zlarini keltiradi. unga: „Ey Abu Umar (al-Jarmiy), agar Banu Huzayl aʼzosi shoir ham, kamonchi ham, yuguruvchi ham boʻlmasa, u hech narsa emas!“ Qur’ondan bir parchaga ishora qilib: „Bilgan narsangizga ergashmang, eshitmaganingizda eshitdim, koʻrmaganingizda koʻrmadim, bilmaganingizda bilaman demang. Chunki eshitish, ko‘z va qalb Alloh huzurida javob beradigan mavzudir!“ Al-Mubarrad al-Jarmiyni Sibavayh kitobi boʻyicha mutaxassis deb bilgan, chunki u koʻp narsalarni yod olgan va uni oʻrganganlarning koʻpchiligiga dars bergan. U asl filologik asarlar ham yozgan va juda hurmatli anʼana va muhaddis tarixchisi (hadisshunos) edi. Hofiz Abu-Noaym ham al-Jarmiyni zikr qiladi. ularning avlodi, keyin esa al-Mubarrad avlodi ergashdi.
Uning hayoti haqidagi asosiy maʼlumot Al-Nadimning „Fihrist“ asarida topilgan, bu yerda isnod al-Xazzozning yozma hikoyasi bilan boshlanadi, al-Mubarrad al-Jarmiyni Bajila-ibn-Anmar-ibn-Iroshal-ibnning himoyachisi deb aytgan. Gʻavs, al-Azd ibn al-Gavsning ukasi."Abu Said al-Jarmiyni Jarm ibn Rabbonning himoyachisi boʻlganini aytdi. Al-Jarmiy oʻz ismini Yamanning arab qabilasi boʻlgan Jarm qabilasidan olgani aytiladi. Axfash va boshqalar bilan grammatikani va „Sibavayh kitobi“ni, Abu Zayd va al-Asmoiydan tilshunoslikni o‘rgangan. Yunus ibn Habib.
Asarlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Al-Farx „Farx“ yoki „Al-Farah“ „Quvonch“ yoki Al-Faraj
- Tafasir gʻarib Sibavayh „Sibavayhdagi gʻaroyibning sharhi“; Sibavayh „Kitob“da keltirgan oyatlardagi qiyinchiliklar haqida izoh.
- Al-Arudh „Prosodiya“
- Muxtasar navh al-mutaʼallomiy „Alimlar grammatikasi qisqartmasi“
- Al-Qavofiy „Qofiyalash“
- Al-Tathaniat va-al-Juma „Ikki va koʻplik“
- Al-Abniyah va-al-tasrif „Tuzilishlar va burilish“; Feʼl va ot shakllari haqida risola. Balki Sibavayhning shu nomdagi kitobidan keyin.
- Muhammad hayoti kitobi
Adabiyotlar[1]
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Kaḥḥālah, ‘Umar Riḍā (1959). A'lām al-Nisā'. Vol. 3. Damascus: Al-Hāshimī Press. Khallikān (Ibn), Aḥmad ibn Muḥammad (1843). Ibn Khallikan's Biographical Dictionary (translation of Wafayāt al-A'yān wa-Anbā' Abnā' al-Zamān). Vol. 1. Translated by McGuckin de Slane, William. London: W. H. Allen. pp. 629–631. Khallikān (Ibn), Aḥmad ibn Muḥammad (1868). Ibn Khallikan's Biographical Dictionary (translation of Wafayāt al-A'yān wa-Anbā' Abnā' al-Zamān). Vol. III. Translated by McGuckin de Slane, William. London: W. H. Allen. p. 31. [1993].
|
Bu maqolada boshqa til boʻlimlariga ishorat yoʻq. Siz ularni topib va ushbu maqolaga qoʻshib, loyihaga yordam berishingiz mumkin. |