Alba okrugi

Alba okrugi
rumincha: *Județul Alba*
Gerb;	Bayroq;
Okrug (Județ)
Maʼmuriy markazi	Alba Iulia
Okrug kengashi raisi	Ion Dumitrel
Departament boshligʻi	Nicolae Albu
YAIM (2015)	2.940 millliard US$
Aholi	327 224 (29-oʻrin)
Maydoni	6242 km² (16-oʻrin)
Vaqt mintaqasi	UTC +2
Qisqacha	AB
Telefon kodi	+40
Pochta indeksi	51
Rasmiy sayti	rasmiy sayt; rasmiy sayt
Xaritada
Alba okrugi VikiOmborda
46°8′0″N 23°32′0″E / 46.13333°N 23.53333°E

Alba okrugi (rumincha: Județul Alba) Ruminiyaning Transilvaniya mintaqasida joylashgan okrug (județ)dir. Markazi – Alba Iulia, aholisi 63 536 kishi^[1].

Etimologiyasi

Lotin va rumin tillarida „oq“ degan maʼnoni anglatuvchi „Alba“ Alba Iulia shahri nomidan olingan. Vengriyada okrug nomi Fehér megye (fehér, shuningdek, oq degan maʼnoni anglatadi) va nemis tilida Kreis Karlsburg oʻlaroq tanilgan.

Demografiyasi

2011-yil 31-oktabrda 327,224 nafar aholi istiqomat qiladi, aholi zichligi esa 52 km² (20 kv mi) nafar edi.

Ruminlar – 89,9 % ^[2]
Vengerlar – 4,8 %
Roman loʻlilar- 4,7 %
Nemislar (Transilvaniya sakslari) – 0,2 %

Yil	Okrug aholisi ^[3]
1948	361 062▬
1956	370 800
1966	382 786
1977	409 634
1992	414 227
2002	382 747
2011	327 224
2022	Toʻliq hisoblanmagan

Geografiyasi

Bu okrugning umumiy maydoni 6242 ni tashkil qiladi km ², togʻlar uning yuzasining taxminan 59 % ni egallaydi.

Shimoli-gʻarbda Apuseni togʻlari; janubdaParang tizmasi shimoli-sharqiy guruhi – Řureanu va Cindrel togʻlari, sharqda chuqur, lekin keng vodiylarga ega Transilvaniya platosi joylashgan. Bu ich asosiy tarkibni Mureş daryosi vodiysi ajratib turadi.

Asosiy daryolari – Mureş daryosi va uning irmoqlari Tarnava, Sebeş va Arieşlardir.

Tutash hududlar

Sharqda Sibiu va Mureș okrugi.
Gʻarbda Bihor va Arad okrugi.
Shimolda Kluj okrugi.
Janubi-gʻarbda Hunedoara okrugi.
Janubda Valcea okrugi.

Iqtisodiyoti

Okrugda sanoatning asosiy tarmoqlari quyidagilardir:

Oziq-ovqat
Toʻqimachilik
Yogʻoch
Mexanik
Qogʻoz va qadoqlash materiallari
Kimyo

Alba okrugida minerallar (oltin, kumush, mis), tuz va qurilish materiallari, shu jumladan marmar va granit qazib olinadi.

Turistik diqqatga sazovor joylar

Kvarsdagi oltin, Roșia Montanâ. Hajmi 4,3 × 2,7 × 1,3 sm.

Okrugn

ning asosiy diqqatga sazovor joylari:

Alba Iulia shahri
Apuseni togʻlari
- Scărisoara karst majmuasi
- Găina togʻi
- Dealul cu melci („Salyangoz tepaligi“) Vidra gʻarbida
- Barren Detunata va Shaggy Detunata (Detunatele)
Câlnic va Gârbova qal’asi
Sebeş va Aiud shaharlari va cherkovlari
Ocna Mureş kurorti
Taara Moților etnografik hududi. Apuseni togʻlarida joylashgan Țara Moților Ruminiyaning kuchli va oʻziga xos anʼanalariga ega mintaqadir.
Roșia Montană konchilik madaniy landshafti – yaxshi saqlangan Rim galereyalari mavjud va Kirnik (Cârnic) togʻida qazib olish ishlari 2000 yil oldin boshlangan. Kanada kompaniyasi ochiq usulda kon ochishga urinadi, ammo 2007-yilda loyihadan voz kechadi. Roșia Montană – noyob oltin namunalari mineral kollektorlari orasida mashhur joy hisoblanadi^[4]^[5]

Siyosatda

2020-yilgi mahalliy saylovlarda yangilangan Alba okrugi kengashi quyidagi partiyaviy tarkibga ega 32 okrug maslahatchisidan iborat^[6]:

	Partiya	Oʻrinlar	Hozirgi okrug kengashi
	Milliy Liberal Partiya (MLP)	19
	Sotsial Demokratik Partiya (SDP)	6
	Save Romania Union (USR)	4
	Xalq Harakati Partiyasi (XHP)	3

Maʼmuriy boʻlinmalari

Alba okrugida 4 ta munitsipalitet, 7 ta shahar va 67 ta kommuna mavjud.

Munitsipalitetlari:
- Aiud
- Alba Iulia – okrug markazi; 58 761 kishi (2011-yil)
- Blaj
- Sebeş

Shaharlari:
- Abrud
- Baia de Aries
- Campeni
- Cugir
- Ocna Mures
- Teius
- Zlatna

Tarixiy okrugi

Tarixiy jihatdan, Alba de Jos okrugi Buyuk Ruminiyaning markaziy-gʻarbiy, Transilvaniyaning janubi-gʻarbiy, Vengriyaning eski Alsó-Feher okrugi bilan bir xil hududda joylashgan. 1925-yilda maʼmuriy birlashish toʻgʻrisidagi qonun qabul qilingandan soʻng okrug nomi Alba okrugiga oʻzgartirildi va hudud qayta tashkil etildi. Gʻarbda Xunedoara okrugi, shimolda Turda okrugi, sharqda Sibiu va Târnava-Mică okruglari bilan chegaradosh boʻlgan. Uning hududiga hozirgi Alba okrugining markaziy qismi kirgan.

Maʼmuriyati

Okrug dastlab etti tumandan (plăși) iborat edi : ^[7]

Abrud (markazi – Abrudda)
Aiud (markazi – Aiudda)
Ighiu (markazi – Ighiuda)
Ocna Mureş (markazi – Ocna Mureş)
Sebeş (markazi – Sebeş)
Teiuș (markazi – Teiushda)
Vintu de Jos (markazi – Vintu de Josda)

Keyinchalik, Plasa Ighiu tugatildi va yana ikkita tuman tashkil etildi, ulardan:

Abrud (yetti qishloq, markazi – Abrudda)
Aiud (oʻttiz uchta qishloq, markazi – Aiud)
Alba Iulia (oʻn sakkiz qishloq, markazi – Alba Iulia)
Ocna Mureş (yigirma bir qishloq, markazi – Ocna Mureş)
Sebeş (yigirma bir qishloq, markazi – Sebeşda)
Teiush (yigirmata qishloq, markazi – Teiushda)
Vintu de Jos (oʻn uchta qishloq, markazi – Vintu de Josda)
Zlatna (oʻn sakkiz qishloq, markazi -Zlatna)

Okrugda toʻrtta shahar boʻlgan: Alba-Iulia, Abrud, Aiud va Sebeş.

Aholisi

1930-yildagi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, okrug aholisi 212 749 kishi boʻlib, ulardan 81,5 % ruminlar, 11,3 % vengerlar, 3,6 % nemislar, 1,8 % ruminlar, 1,4 % yahudiylar, shuningdek, boshqa ozchiliklar. Diniy jihatdan aholining 50,1 % sharqiy pravoslavlar, 31,6 % yunon katoliklari, 7,5 % kalvinistlar, 3,4 % rim katoliklari, 3,3 % yevangelistlar (lyuteranlar), 1,2 % unitarlar va boshqa ozchiliklardan iborat edi^[8].

Shahar aholisi

1930-yilda okrugning shahar aholisi 33 365 kishini tashkil etdi, shundan 58,8 % ruminlar, 23,0 % vengerlar, 8,2 % nemislar, 6,2 % yahudiylar, 1,6 % ruminlar, shuningdek, boshqa ozchiliklar. Diniy nuqtai nazardan shahar aholisi 38,3 % sharqiy pravoslav, 21,4 % yunon katolik, 14,7 % kalvinist, 7,2 % yevangelist (lyuteran), 6,5 % yahudiy, shuningdek, boshqa ozchiliklardan tashkil topgan^[8].

1938-yildan keyin

1938-yildagi maʼmuriy va konstitutsiyaviy islohotdan soʻng bu okrug Ciuc, Odorhei, Sibiu, Târnava Mare, Târnava Micǎ okruglari bilan birlashib, Ținutul Mureșni tashkil qildi. Okrug 1940-yilda qayta tashkil etilgan, ammo 1950-yilda yana tarqatib yuborilgan. 1968-yilda hozirgi chegaralarida qayta tashkil etilgan.

Taniqli shaxslari

Mashhur mahalliy aholi vakillariga quyidagi kishilar kiradi:

Ion Agarbiceanu
Lucian Blaga
Avram Ianku
Cioaralik Sofroni
Ioan Suciu

Manbalar

↑ „Archived copy“. 2013-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-mart.
↑ „COMUNICAT DE PRESĂ : 2 februarie 2012 privind rezultatele provizorii ale Recensământului Populaţiei şi Locuinţelor – 2011“ (PDF). Recensamantromania.ro. 2019-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 11-aprel.
↑ National Institute of Statistics, „Populaţia la recensămintele din anii 1948, 1956, 1966, 1977, 1992, 2002 şi 2011“
↑ „Roșia Montană (Verespatak; Vöröspatak; Goldbach), Roșia Montană Commune, Alba County, Romania“. www.mindat.org. Qaraldi: 2018-yil 5-aprel.
↑ Centre. „Roșia Montană Mining Cultural Landscape - UNESCO World Heritage Centre“. whc.unesco.org. Qaraldi: 2018-yil 5-aprel.
↑ „Rezultatele finale ale alegerilor locale din 2020“ (ro) (Json). Autoritatea Electorală Permanentă. Qaraldi: 2020-yil 2-noyabr.
↑ Portretul României Interbelice – Județul Alba
↑ ^8,0 ^8,1 Recensământul general al populației României din 29 decemvrie 1930, Vol. II, pp. 522-524

Havolalar

Alba okrugi memoria.ro da (rumincha)

[1] „Archived copy“. 2013-yil 18-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-mart.

[2] „COMUNICAT DE PRESĂ : 2 februarie 2012 privind rezultatele provizorii ale Recensământului Populaţiei şi Locuinţelor – 2011“ (PDF). Recensamantromania.ro. 2019-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 11-aprel.

[3] National Institute of Statistics, „Populaţia la recensămintele din anii 1948, 1956, 1966, 1977, 1992, 2002 şi 2011“

[4] „Roșia Montană (Verespatak; Vöröspatak; Goldbach), Roșia Montană Commune, Alba County, Romania“. www.mindat.org. Qaraldi: 2018-yil 5-aprel.

[5] Centre. „Roșia Montană Mining Cultural Landscape - UNESCO World Heritage Centre“. whc.unesco.org. Qaraldi: 2018-yil 5-aprel.

[6] „Rezultatele finale ale alegerilor locale din 2020“ (ro) (Json). Autoritatea Electorală Permanentă. Qaraldi: 2020-yil 2-noyabr.

[Memoria-7] Portretul României Interbelice – Județul Alba

[Rec_1930_522-8] 8,0 ^8,1 Recensământul general al populației României din 29 decemvrie 1930, Vol. II, pp. 522-524

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]