Amet Shamuratov
 | Bu maqola vikilashtirilishi kerak. |
Amet Shamuratov | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi | 1912 |
| Vafoti | 1953-yil |
| Kasbi | Dromaturg |
| Faoliyat yillari | 1953-yilgacha |
| Fuqaroligi | Qoraqalpoq ASSR SSSR |
| Turmush oʻrtogʻi | Oyimxon Shomurotova |
Amet Shamuratov – qoraqalpoqcha: Amet Shamuratov ; atoqli namoyanda va davlat arbobi yozuvchi, shoir, dramaturg [1]
Biografiya
[tahrir | manbasini tahrirlash]1912-yilda kolxoz hududida tugʻilgan. Xodjeyli tumanidagi Kalinin kambagʻal dehqon oilasida erta yetim qolgan. 1926-yilgacha oilada yashab, eski musulmon maktabida, 1926-1930-yillarda Chimboydagi Kommuna maktabida oʻqigan, soʻngra Orenburgdagi qozoq maktabida oʻqishni davom ettirgan.[1]
Mehnat faoliyatini boshlangʻich sinf oʻqituvchisi sifatida boshlaydi, uchastka inspektori, Xoʻjdeyli tuman ijroiya qoʻmitasi kotibi lavozimlarida ishlaydi.[1]
1932-yilda u Moskva veterinariya institutining Rabfak’iga oʻqishga kirdi, u yerda 1933-yildan 1936-yilgacha tahsil oldi, deyarli butun keyingi hayoti ijodiy soha bilan bogʻliq edi. Xullas, 1938-1940-yillarda Qoraqalpogʻistonda badiiy adabiyot boʻlimiga rahbarlik qildi.[1]
1940—1941-yillarda Toshkent shahridagi Oʻzbekiston SSR Davlat badiiy adabiyot nashriyoti direktori. Toshkent.[1]
Amet Shamuratov uchun eng samaralisi uning KKASSR Xalq Komissarlari Kengashi raisining oʻrinbosari (1941-1944) sifatidagi faoliyati boʻlib, u yerda madaniy ilmiy muassasalar, ijodiy tashkilotlar va xalq taʼlimi faoliyatini nazorat qilib, barchani safarbar qilish bilan faol shugʻullanadi. Vatan urushida dushman ustidan gʻalaba qozonishni taʼminlashda Qoraqalpogʻiston va ijodkor ziyolilarning ulkan maʼnaviy salohiyati.[1][2]
Shaxsiy hayot va faoliyat
[tahrir | manbasini tahrirlash]1945—1947-yillarda Toshkent shahridagi Oʻzbekiston Davlat badiiy adabiyot nashriyoti direktori boʻldi. Amet Shamuratov 1945—1947-yillarda Qoraqalpoq til va adabiyot ilmiy-tadqiqot instituti direktorining oʻrinbosari, KKASSR Vazirlar Soveti huzuridagi Sanʼat boʻlimi boshligʻi lavozimlarida ishlagan.
1947-1950 yillarda Moskvadagi Oliy partiya maktabining talabasi boʻldi. 1950 yildan umrining oxirigacha KKASSR Vazirlar Soveti Raisining oʻrinbosari, Qoraqalpogʻiston Yozuvchilar uyushmasi raisi, Nukus shahar ijroiya qoʻmitasi kotibi lavozimlarida ishlagan. 1939 yildan Qoraqalpogʻiston Yozuvchilar uyushmasi aʼzosi. Amet Shamuratova ijodi nafaqat Qoraqalpogʻistonda, balki xorijda ham mashhur. U ilk hikoyalarni qoraqalpoq bolalari uchun yozgan. „Eski maktabda“, „Yoʻlbarslar bilan uchrashuvlarim“ romanlari unga munosib shuhrat keltirgan boʻlsa, bu voqeaga guvoh boʻlgan soʻnggi muallif oʻzi zamonaviy qoraqalpoq adabiyotida sarguzasht nasri asoschisi shuhratini qozongan. Bu yerda gap tabiatdagi eng qudratli hayvonlardan biri, Turon vodiysidagi yoʻlbars haqida ketmoqda, u hajmi jihatidan faqat Amur yoʻlbarsidan kam edi. Barcha asarlar real voqealarga asoslangan.
Amet Shamuratovaning ijodiy merosiga asarlar, sheʼrlar, hikoyalar, dramalar, tarjimalar kiradi. Shoir asarlarining umumiy ohangi xalqning mehnatdagi, urush yillarida dushmanlarga qarshi kurashdagi mehnat muvaffaqiyatlaridan samimiy faxrlanishdir. Bir qator asarlar ona tabiatiga bagʻishlangan. Umr yillarida „Sauga“ (1940) (Sovgʻa), „Vatan haqida qoʻshiqlar“ (1943), „Baxt“ (1949), „Tanlangan asarlar“ (1954-1963) sheʼriy va sheʼriy toʻplamlari va boshqalar.
Xotira
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 1994-yilda Nukusda ixtiyoriy asosda A.Shamuratova jamgʻarmasi tashkil etilgan boʻlsa, 1998 -yilda uning qizlaridan biri Zulfiya Shamuratova ishtirokida Amet va Oimxon Shamuratovalar uy-muzeyi ochildi [3].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 „Сведения о знаменитом писателе государственном деятеле Амете Шамуратове (1912-1953)“. Shamuratov's. Qaraldi: 2023-yil 7-yanvar.
- ↑ „Амет ва Айимхан Шамуратовалар уй музейининг ташкил этилганлигининг 20 йиллиги — Каракалпакский Государственный Театр Юного Зрителя“ (ru-RU). Qaraldi: 2023-yil 7-yanvar.
- ↑ Mamam i papam posvyaщaetsya