Kontent qismiga oʻtish

Anatoliy Ivanishin

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Anatoly Ivanishin
Анатолий Алексеевич Иванишин
Tavalludi 15-yanvar 1969-yil (1969-01-15) (55 yosh)
Irkutsk, Sovet Ittifoqi
Fuqaroligi Rossiya
Kasbi Uchuvchi
Millati Rus
Kosmik karyera
Kosmosdagi vaqt
 476 kun 4 soat 41 daqiqa
Tanlash 2003
Missiyalar Soyuz TMA-22 (Expedition 29/30), Soyuz MS-01 (Expedition 48/49), Soyuz MS-16 (Expedition 62/63)
Missiya belgisi
Isteʼfo 2021-yil 15-oktabr

Anatoliy Alekseevich Ivanishin (ruscha: Анатолий Алексеевич Иванишин; 1969-yil 15-yanvarda tugʻilgan) - sobiq rus kosmonavti. Uning koinotga birinchi tashrifi 2011-yil noyabr oyida boʻlgan va 2012-yil aprelida qaytib kelgan. Ekspeditsiya 29/30 ekipaji aʼzosi sifatida Soyuz TMA-22 kosmik kemasida Xalqaro kosmik stansiyada boʻlgan. Ivanishin 49-ekspeditsiya uchun Xalqaro kosmik stantsiya qoʻmondoni edi.

Shaxsiy hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

U Sibirning Irkutsk shahrida tugʻilgan. Ivanishin Svetlana Ivanishina bilan turmush qurgan. Ularning 1993-yilda tugʻilgan Vladislav Ivanishin ismli bir oʻgʻli bor. Uning otasi Aleksey Ivanishin va onasi Nina Ivanishina.[1]

Shaxsiy hayoti va ta'lim

[tahrir | manbasini tahrirlash]

1986-yilda Ivanishin Irkutskdagi oʻrta maktabni tugatdi. 1986-yildaChernigov oliy harbiy aviatsiya uchuvchilar maktabiga kirishga urinib koʻrdi. U Irkutsk politexnika institutiga oʻqishga kirdi va 1987-yilda birinchi kursni tamomladi. Ivanishin 1987-yilda, ikkinchi urinishda Chernigov oliy harbiy aviatsiya maktabiga oʻqishga kirdi va 1991-yilda uni oltin medal bilan tamomladi. 2003-yilda Ivanishin Moskva davlat universitetining iqtisod, statistika va axborot nazariyasi fakultetini tamomlagan.[2]

Harbiy martaba

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Anatoliy Ivanishin NASAning Jonson kosmik markazida mashgʻulotda qatnashmoqda.

1991-yildan beri Ivanishin Rossiya Harbiy-havo kuchlarining jangovar boʻlinmalarida xizmat qilgan. Chernigov oliy harbiy aviatsiya maktabini tugatgach, u Voronej viloyatining Borisoglebsk harbiy qismida xizmat qilgan. Ivanishin MiG-29 reaktiv qiruvchi samolyotlarini boshqargan. 1992-yildan beri u Kareliyaning Petrozavodsk shahrida joylashgan 6-havo armiyasi tarkibiga kiruvchi 159-qiruvchi aviatsiya polkida katta qiruvchi uchuvchi boʻlib xizmat qilgan. Xizmat davomida u Su-27 reaktiv qiruvchi samolyotlarini boshqargan. U 507 soat parvoz qildi va 180 marta muvaffaqiyatli parashyutdan sakrashni amalga oshirdi. 

Kosmonavt faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2003-yil 29-mayda Ivanishin kosmik tayyorgarlikdan oʻtish uchun kosmonavt nomzodi sifatida qabul qilindi. 2003-yil 16-iyunda mashgʻulotlarni boshladi va 2005-yil 28-iyunda davlat imtihonlarini "a'lo" baho bilan topshirdi. 2005-yil 5-iyulda Ivanishinga sinov kosmonavti malakasi berildi.

2021-yil 15-oktyabrda Ivanishin Roskosmos kosmonavtlarni tayyorlash markazidan nafaqaga chiqib, koʻp vaqtini “ilmiy faoliyat”ga bagʻishlaganini e’lon qildi.[3]

Ekspeditsiya 29/30

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Boʻron sharoitida "Soyuz TMA-22" uchirilishi
Ivanishin (chapda) 30-ekspeditsiya paytida "Soyuz" ekipaji a'zolari bilan birga suratga tushgan

Ivanishin rossiyalik kosmonavt Dimitriy Kondratyevni ISS 26/27 ekspeditsiyasida qoʻllab-quvvatlagan holda, "Soyuz TMA-20" zaxira qoʻmondoni sifatida xizmat qildi va bevosita 27-ekspeditsiyaning zaxira qoʻmondoni lavozimini egalladi. TMA-20 2010-yil 15-dekabrda ishga tushirildi. Shundan soʻng Ivanishin ISS 29/30 ekspeditsiyasiga parvoz muhandisi etib tayinlandi.

2011-yil 14-noyabrda Ivanishin Roskosmos kosmonavti Anton Shkaplerov va NASA astronavti Deniel Burbank bilan birga Soyuz TMA-22 bortida bort muhandisi sifatida koinotga birinchi parvozini amalga oshirdi. Uchlik ikki kunlik avtonom parvozdan soʻng 16-noyabr kuni kosmik stansiyaga muvaffaqiyatli yetib kelishdi.[4] Ular rasmiy ravishda Roskosmos kosmonavti Sergey Volkov, JAXA astronavti Satoshi Furukava va NASA astronavti Mayk Fossumga Ekspeditsiya 29 ekipaji a'zolari sifatida qoʻshildi. Ekspeditsiya 2011-yil 21-noyabrda Volkov, Furukava va Fossumni Yerga qaytargan Soyuz TMA-02Mning joʻnab ketishi bilan yakunlandi.[5] Shundan soʻng Burbank 30-ekspeditsiya stansiyasini qoʻmondonligini oʻz qoʻliga oldi.

Tez orada bu uchlikka Roskosmos kosmonavti Oleg Kononenko, Gollandiyalik ESA astronavti Andre Kuipers va 2011-yil 21-dekabrda Soyuz TMA-03M bortida uchirilgan NASA astronavti Donald Pettit qoʻshildi.[6] 2012-yil 16-fevralda Ivanishin oʻzining kosmonavtlari Shaklperov va Kononenkoning kosmosga chiqishini qoʻllab-quvvatladi. Ular XKSning Rossiya segmentida Pirs havo blokirovkasi modulidan olti soat 15 daqiqalik EVAni bajardilar. Ikkalasi stansiyaning tashqarisida bir nechta tajriba oʻtkazdilar va Strela kranini Pirsdan Poisk moduliga oʻtkazdilar. Burbank va Ivanishin esa favqulodda vaziyatda Soyuz TMA-22 ichida qolishdi.[7]

Soyuz TMA-04M bortida 31/32 Ekspeditsiya ekipajining ishga tushirilishi kechikishi tufayli Soyuz TMA-22 ning qaytishi 2012-yilning martidan aprel oyining oxirigacha kechiktirildi.[8]  ] Ivanishin Shakleprov va Burbank bilan birgalikda 27-aprel kuni Qozogʻistonga eson-omon qoʻndi va orbitada boʻlgan 165 kundan soʻng oʻzining birinchi kosmik parvozini yakunladi.[9]

Ekspeditsiya 48/49

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ivanishin (chapda) 48-ekspeditsiya qoʻmondoni Jeff Uilyamsga sochini olayotgan holati

Ikkinchi parvozi uchun Ivanishin ISS 48/49 ekspeditsiyasi ekipajiga tayinlandi. U 48-ekspeditsiyada bort muhandisi va 49-ekspeditsiyada komandir sifatida xizmat qildi. Dastlab bu parvoz "Soyuz TMA-M" seriyali kosmik kemasining soʻnggi parvozi boʻlgan "Soyuz TMA-20M "da amalga oshirilishi kerak edi. Dastlab Ekspeditsiya 47/48 ekipajini uchirish rejalashtirilgan Soyuz MS seriyali birinchi kosmik kemaning ishga tushirilishi bilan kechikishlar boʻlsa ham, u 48/49 ekspeditsiyasiga qaytarildi. Shuning uchun "TMA-M" oʻrniga Ivanishin ekipaji Soyuz MS-01 bortida uchishga tayinlandi.[10]

Ivanishin JAXA astronavti Takuya Onishi va NASA astronavti Ketlin Rubins bilan birgalikda 2016-yil 7-iyulda Soyuz MS-01 bortida kosmik kema dasturiy ta'minoti bilan bogʻliq muammolar tufayli kechiktirilgan holda koinotga uchirildi. Uchlik ikki kun davomida orbitada turli xil yangi tizimlarni "Soyuz MS" kosmik kemasida sinovdan oʻtkazdi. 9-iyul kuni u XKS bilan uchrashishdan oldin va NASA astronavti Jeff Uilyams va rossiyalik kosmonavtlar Aleksey Ovchinin va Oleg Skripochka bilan birga rasmiy ravishda Ekspeditsiya 48 ekipajining a'zosi boʻldi.[11]

Ivanishin (chapda) ISSda "Soyuz" ekipaj a'zolari bilan birga

48-ekspeditsiya 2016-yil 6-sentyabrda “Soyuz TMA-20M”ning joʻnab ketishi bilan rasman yakunlandi. Shundan soʻng, Ivanishin 49-ekspeditsiya stansiyasi qoʻmondonligini oldi. 25-sentabr kuni ularga Soyuz MS-02da uch ekipaj a'zosi qoʻshilishi kerak edi. "Soyuz MS" kosmik kemasini joriy etish bilan bogʻliq davom etayotgan muammolar texnik sabablarga koʻra MS-02 uchirilishini kechiktirishga majbur qildi.[12] “Soyuz MS-02” 2016-yil 19-oktyabrda muvaffaqiyatli uchirildi. U Roskosmos kosmonavtlari Sergey Rijikov va Andrey Borisenko hamda NASA astronavti Sheyn Kimbroni stansiyaga olib keldi. Ular 21-oktyabrda yetib kelishib, Ivanishin va uning ekipajiga qoʻshilishdi.[13]

"Soyuz MS-02" ekipaji bilan oltita ekipajning juda qisqa muddatli operatsiyasidan soʻng Ivanishin stansiya qoʻmondonligini Kimbroga topshirdi. Shundan soʻng u 2016-yil 29-oktyabrda 115 kunlik koinotda boʻlganidan soʻng ikki ekipajdoshi bilan Yerga qaytib keldi. Ivanishinning orbitadagi umumiy vaqti 280 kungacha yetdi.[14]

Ekspeditsiya 62/63

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ivanishin rossiyalik "Soyuz" qoʻmondoni Nikolay Tixonovning 2020-yil aprel oyida ishga tushirilishi rejalashtirilgan "Soyuz MS-16" missiyasi uchun zaxira sifatida tayinlangan. 2020-yil fevral oyida Tixonov va rossiyalik bort muhandisi Andrey Babkin sogʻligʻi sababli vaqtinchalik parvozdan chetlashtirildi. Shundan soʻng Ivanishin va Ivan Vagner (Babkinning zaxirasi) asosiy ekipajga oʻtdi.

Ivanishin, Cassidy va Vagner kosmosga uchishdan oldin.

Ivanishin 2020-yil 9-aprelda Vagner va NASA astronavti Kristofer Kessidi bilan birgalikda Soyuz MS-16 bortida uchirilgan. Uchlik orbitaga muvaffaqiyatli yetib keldi va olti soatdan keyin XKS bilan tutashdi. Ular rasmiy ravishda Roskosmos kosmonavti Oleg Skripochka va NASA astronavtlari Jessika Meir va Endryu R. Morgan bilan birga Expedition 62 ekipajiga qoʻshildi. Sakkiz kunlik olti kishilik operatsiyalardan soʻng Morgan, Meir va Skripochka "Soyuz MS-15" bortida kosmik stansiyadan joʻnab ketishdi. Shundan soʻng Ivanishin va uning ikki ekipajdoshi 63-ekspeditsiyaga oʻtishdi. Kessidi stansiyaga qoʻmondonlik qildi.[15]

"Soyuz MS-16" kemasi kelganidan keyin 62-ekspeditsiya.

Ekspeditsiya 63 ekipaji Crew Dragon Demo-2 missiyasini 2020-yil 31-may kuni stansiya bortida kutib oldi.[16] Bu parvoz SpaceX Crew Dragon kosmik kemasining birinchi ekipajli sinov parvozi va 2011-yilda Space Shuttle dasturining soʻnggi parvozi boʻlgan STS-135 dan keyin AQSh tuprogʻidan uchirilgan birinchi ekipajli orbital kosmik kema boʻldi.[17] Missiya ekipaji NASA astronavtlari Dag Xerli va Robert Benken edi. Ular XKS bortida ikki oy qolishdi.[18]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Анатолий Алексеевич Иванишин“ (30-aprel 2010-yil). Qaraldi: 20-iyun 2010-yil.
  2. ↑ NASA. „Preflight Interview: Anatoly Ivanishin“. NASA (26-avgust 2011-yil). Qaraldi: 16-sentabr 2011-yil.
  3. ↑ „Twitter https://twitter.com/roscosmos/status/1448961763534426116. Retrieved 15-oktabr 2021-yil.“ (en). Twitter. Qaraldi: 2021-yil 15-oktyabr.
  4. ↑ Zak. „Soyuz TMA-22“ (5-may 2012-yil). Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  5. ↑ „Expedition 29“. NASA (15-noyabr 2018-yil). 2022-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-iyun.
  6. ↑ Zak. „Soyuz TMA-03M“ (1-iyul 2012-yil). Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  7. ↑ „Spacewalkers Move Crane, Install Experiment“. NASA (16-fevral 2012-yil). 2017-yil 21-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-iyun.
  8. ↑ „LIVE: Soyuz TMA-04M launch and docking - May 15/17, 2012“. NASASpaceFlight.com. Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  9. ↑ „Soyuz TMA-22 mission to the space station“. collectSPACE.com. Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  10. ↑ „ISS Soyuz“. Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  11. ↑ Gebhardt. „Station crew arrives at the ISS via Soyuz MS-01“. NASASpaceflight.com (8-iyul 2016-yil). Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  12. ↑ Harwood. „Russians delay next crew launch to station“. Spaceflight Now / Pole Star Publications Ltd (17-sentabr 2016-yil). Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  13. ↑ Zak. „Soyuz MS-02 mission“ (16-mart 2019-yil). Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  14. ↑ Bergin. „Soyuz MS-01 trio return to Earth“. NASASpaceflight.com (29-oktabr 2016-yil). Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  15. ↑ Pearlman. „Soyuz spacecraft lands safely with US-Russian crew from space station“. Future US. Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  16. ↑ „Crew Demo-2 Mission“. SpaceX (17-aprel 2020-yil). 4-may 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  17. ↑ Groh. „SpaceX, NASA ready for first crewed launch from US soil in almost a decade“. Teslarati (18-mart 2020-yil). Qaraldi: 8-may 2020-yil.
  18. ↑ „NASA, SpaceX Invite Media to First Crew Launch to Station from America Since 2011“. NASA (18-mart 2020-yil). Qaraldi: 8-may 2020-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Anatoliy_Ivanishin&oldid=5135189" dan olindi