Anizokoriya

Anizokoriya — bu patologik holat boʻlib, unda bir koʻzning oʻng yoki chap tomonidagi koʻz qorachigʻining diametri boshqa koʻzning qorachigʻidan kattaroq boʻladi. Kasallik nevrologik yoki oftalmologik lezyon natijasida rivojlanadi. Anizokoriya hech qachon asosiy kasallik emas, balki u yoki bu patologiyaga yondosh kasallik sifatida rivojlanadi. Shuningdek, jarohatlarning oqibatlari, koʻrish organining shikastlanishi ham kasallikning sababi boʻlishi mumkin^[1].

Anizokoriyaning sabablari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kattalar va bolalarda anizokoriyaning sabablari asosan bir xil boʻladi. Shuningdek, kasallikning bir nechta bevosita sabablari mavjud:

Gorner sindromi;
Adi sindromi;
Robertson sindromi;
Okulomotor asabning buzilishi;
Baʼzi dorilarni qoʻllash.

Xavf omillarining kuchayishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kasallikning rivojlanishi turli sabablarga koʻra rivojlanadi. Sabablarga qoʻshimcha ravishda, buzilish ehtimolini oshiradigan xavf omillari mavjud. Ular orasida:

koʻzning shikastlanishi, koʻrish organining shikastlanishi, koʻrish funktsiyasining buzlishi lekin har doim ham emas;
miya shikastlanishlari: miya tuzilmalari faoliyatidagi buzilishlar intrakranial bosimning oshishi, miya tuzilmalarining siljishi, koʻplab muhim funktsiyalar, shu jumladan koʻrish organlari uchun mas’ul boʻlgan kranial nerv toʻqimalarining siqilishi;
markaziy asab tizimining oʻsmalari: nafaqat xavf omili, balki patologik holatning toʻgʻridan-toʻgʻri provokatori, agar ular 3-juft kranial nervlar yaqinida joylashgan boʻlsa, boshqa hollarda xavflar intrakranial bosimning oshishi ehtimoli bilan bogʻliq boʻladi;
miya operatsiyalari va jarrohlik aralashuvlari barcha miya tuzilmalarida shish va miya suyuqligi bosimining oshishi xavfini oshiradi;
sil, sifilis, Robertson sindromi kasallikning provokatorlari hisoblanadi;
gormonal disfunktsiya: asosan ayollarda uchraydi, Adi sindromini qoʻzgʻatadi, bu ayollar nima uchun erkaklarnikiga qaraganda ikki baravar tez-tez kasal boʻlishlarini qisman tushuntiradi;^[2]

Anizokoriyaning tasnifi va turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Agar patologik holatning paydo boʻlish vaqtiga qarab quyidagi turlarga boʻlinadi:

tugʻma anizokoriya, u hayotning birinchi kunidan boshlab mavjud boʻladi va davolanishgacha davom etadi;
hayot davomida orttirilgan, bu shakl bilan kasallanish tugʻilgandan keyin, bolalik, oʻsmirlik yoki kattalik davrlarida rivojlanadi^[3].

Patologik holatning kechishi va tabiatiga koʻra anizokoriya quyidagi turlarga boʻlinadi:

intervalgacha anizokoriya rivojlanganda, buzilish vaqtinchalik, qoʻzgʻatuvchi omilni bartaraf etgandan soʻng oʻz-oʻzidan oʻtib ketadi, odatda davolanish shart emas;
doimiy anizokoriya bilan kasallanish, vaqtinchalik anizokoriyadan farqli oʻlaroq, kasallanish uzoq davom etadi, oʻz-oʻzidan oʻtib ketmaydi va maxsus davolashni talab qiladi^[4].

Anizokoriya belgilari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Anizokoriya belgilari kasallikning kechishiga bogʻliq. Anizokoriyaning klinik belgilariga quyidagilar kiradi:

bosh aylanishi xurujlari;
bosh ogʻrigʻi;
koʻz charchoqining kuchayishi;
koʻz qovoqlarining keskin harakatlari bilan umumiy salomatlikning yomonlashishi;
koʻrish sifatining yomonlashishi;
masofa va chuqurlikni idrok etishning buzilishi;
koʻz oldida parda paydo boʻlishi (baʼzan)^[5].

Diagnostika usullari[tahrir | manbasini tahrirlash]

koʻzning yorqin nurga reaktsiyasini tahlil qilish — patologiya mavjud boʻlganda, sust reaktsiya yoki uning toʻliq yoʻqligi kuzatiladi;
koʻzning old qismini tekshirish — biomikroskopiya, dilator va sfinkterning organik lezyonlarining ogʻirligini aniqlash imkonini beradi;
M-xolinomimetika bilan tadqiqot — preparatning zaif kontsentratsiyasiga irisning yuqori sezuvchanligini aniqlash imkonini beradi.

Davolash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Anizokoriyani davolash kasallikni keltirib chiqargan patologik jarayonning tabiatiga bogʻliq.

Neyroinfektsiyalar uchun kuchli antibakterial va yalligʻlanishga qarshi terapiya buyuriladi va baʼzida umurtqa boʻshliqning terapevtik punksiyasi tavsiya etiladi. Serebrovaskulyar kasallanishlar boʻlsa, davolash asab toʻqimasini himoya qilish, neyron metabolizmini yaxshilash va qon oqimini optimallashtirishga qaratilgan davo muolajalari qoʻllaniladi. Ichki organlarning kasalliklari uchun tegishli terapiya ham amalga oshiriladi.

Asoratlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Anizokoriyaning asosiy va eng xavfli asoratlari koʻz migrenining rivojlanishi hisoblanadi. Yorugʻlik nurining toʻr parda orqali notekis kirib borishi va koʻzning yorugʻlik oʻzgarishiga reaktsiyasi yoʻqligi natijasida vizual idrok buziladi. Anizokoriya natijasida ikkilamchi uveitning rivojlanishini kuzatishimiz mumkin.

Anizokoriya bilan kasallangan bemor taʼsirlangan koʻrish organiga yukni minimallashtirishga harakat qiladi, buning natijasida yuqori koʻz qovogʻining soxta ptozisiga va uning tez rivojlanishiga olib kelishi mumkin^[6].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

[1] ttps://klinikabudzdorov.ru/diseases/anizokoriya/#:~:text=%D0%90%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F%20%E2%80%94%20%D1%8D%D1%82%D0%BE%20%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5%20%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D0%B5%2C%20%D0%BF%D1%80%D0%B8,%D1%88%D0%B8%D1%80%D0%B5%20%D0%B7%D1%80%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B0%20%D0%B2%20%D0%B4%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%BC%20%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D1%83.

[2] ttps://klinikabudzdorov.ru/diseases/anizokoriya/#:~:text=ko%27zning%20shikastlanishi%2C%20ko%27rish, qandli%20diabet.

[3] ttps://klinikabudzdorov.ru/diseases/anizokoriya/#:~:text=tug%27ma%20anizokoriya%2C%20u, yoki%20kattalikda%20rivojlanadi.

[4] ttps://klinikabudzdorov.ru/diseases/anizokoriya/#:~:text=intervalgacha%20yoki%20vaqtinchalik, davolashni%20talab%20qiladi.

[5] ttps://doct.ru/diseases/anizokoriya.html

[6] ttps://www.smclinic.ru/simptomy/anizokoriya

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]