Bosh ogʻrigʻi

Bosh ogʻrigʻi
Джордж Крукшенк — bosh ogʻrigʻini ifodalovchi karikatura, 1819
KXK-10	R51
KXK-9	784.0
MedlinePlus	003024
eMedicine	neuro/517

Bosh ogʻrigʻi — boshda ogʻriq sezish; turli xastaliklarning eng koʻp uchraydigan belgilaridan biri. Bosh yoki miya pardalari va tomirlaridagi nerv oxirlarining taʼsirlanishi tufayli kelib chiqadi. Qattiq charchash, shamollash, asabiylashish holatlari, burun yondosh boʻshliqlarining kasalliklari, gipertoniya, miyada qon aylanishining buzilishi yoki unda oʻsma paydo boʻlishi, yuqumli kasalliklar, ichki aʼzolar kasalliklari, zaharlanish va boshqa Bosh ogʻrigʻi ga sabab boʻladi. Tomirlar kasalliklarida bosh oʻqtinoʻqtin ogʻrib, kishi kattik charchaganda, spirtli ichimliklar ichganda, koʻp chekkanda, shuningdek shovqinsuron, noxush hid, ravshan yorugʻlik taʼsir etganda kuchayadi. Gipertoniya kasalligi bilan ogʻrigan bemorlar uxlab turganidan keyin boshida ogʻirlik sezadi va ensasi tortishib ogʻriydi. Odatda, shamollatilgan xonada uxlaganda va ertalab yengil mashqlar kilganda ogʻriq kamayadi. Migren Bosh ogʻrigʻi ning bir shakli boʻlib, unda boshning oʻng yoki chap yarmi tutibtutib ogʻriydi. Osteoxondroza" bosh muskullari taranglashganda, ish vaqtida, oʻqiganda boshni notoʻgʻri tutish natijasida boʻyin muskullari zoʻriqishi oqibatida ham bosh ogʻriydi. Xira yorugʻda oʻqibyozganda koʻzga zoʻr kelishi, koʻz kasalligi, mas, glaukoma ham Bosh ogʻrigʻi ga sabab boʻlishi mumkin. Doim bosh ogʻrib tursa, bemor sinchiklab tekshirilishi va Bosh ogʻrigʻi sababi aniqlangandan soʻng vrach nazoratida davolanishi lozim.

Sabablari

Bosh og'rig'ining 200 dan ortiq turlari mavjud. Ba'zilari zararsiz, ba'zilari esa hayotga xavf tug'diradi. Bosh og'rig'ining tavsifi va nevrologik tekshiruv natijalari, qo'shimcha sinovlar kerakligini va qaysi davolash eng yaxshi ekanligini aniqlaydi. Bosh og'riqlari keng tarqalgan holda "ma'lum" yoki "ikkinchi" deb tarqalgan. Bosh og'riqlari - bu salbiy, asosiy kasallik yoki tarkibiy muammolar tufayli yuz bermaydigan, qayta tiklanuvchi bosh og'riqidir. Misol uchun, migren - bu bosh og'rig'ining asosiy turi. Bosh og'riqlari kundalik og'riq va nogironlikka sabab bo'lishi mumkin, ammo bu jismoniy jihatdan xavfli emas. Ikkinchi bosh og'riqlari asosiy kasalliklardan, masalan, infeksiya, bosh jarohatlari, suyaklar kasalliklari, miyaning qon ketishi, oshqozon g'azablanishi yoki o'simliklar tufayli paydo bo'ladi. Ikkinchi bosh og'riqlari xavfli bo'lishi mumkin. Ba'zi "qizil bayroqlar" yoki ogohlantirish belgilari ikkinchi darajali bosh og'rig'i xavfli bo'lishi mumkinligini ko'rsatadi.

Patofizyologiyasi

Miyaning o'zi og'riqqa sezgir emas, chunki unda og'riq retseptorlari yo'q. Biroq, bosh va bo'yinning bir nechta joylarida og'riq retseptorlari mavjud va shuning uchun og'riqni sezishi mumkin. Bularga bosh miyadan tashqari arteriyalar, oʻrta meningeal arteriya, yirik venalar, venoz sinuslar, kranial va orqa miya nervlari, bosh va boʻyin muskullari, miya pardasi, falx serebri, miya poyasining qismlari, koʻzlar, quloqlar, tishlar va ogʻiz boʻshligʻi shilliq qavatlari kiradi. Og'riq paydo bo'lishi uchun pial tomirlar emas, balki pial arteriyalar javobgardir. Bosh og'riqlari ko'pincha mening va qon tomirlarining tortilishi yoki g'azablanishidan kelib chiqadi. Ogʻriq qabul qiluvchilarini bosh jarohatlari yoki oʻsimliklar stimulyatsiya qilishi va bosh ogʻrigʻiga sabab boʻlishi mumkin. qon tomirlari spasmlari, qon tomirlari kenglashgan, meninglar ildizlari yoki infektsiyasi va mushaklarning g'azabini kuchaytirish ham og'riq qabul qiluvchilarini rag'batlantirishi mumkin. Bir marta rag'batlantirilganda, notiseptor miyadagi sinir hujayralariga sinir hujayrasining uzunligi bo'ylab xabar yuboradi va tanadagi bir qism og'riqliligini bildiradi.

Sinflashtirish

Bosh og'riqlari 2004-yilda ikkinchi nashrni nashr etgan Xalqaro bosh og'riq jamiyati Xalqaro boshog'i kasalliklari tasnifi (ICHD) tomonidan eng puxta tasniflanadi. Xalqaro bosh og'rig'i tasnifining uchinchi nashri 2013-yilda yakuniy versiyadan oldin beta versiyasida nashr etilgan. Ushbu tasnif ShHT tomonidan qabul qilinadi.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

{{OʻzME}