Aorta yoyi
| Aorta ravog'i | |
|---|---|
 Aorta ravog'inidan 3 ta shox chiqadi. Bosh-bo'yin poyasi, chap umumiy uyqu arteriyasi, chap o'mrov usti arteriyasi | |
 Aorta ravog'i va uning shoxlari ko'rsatilgan | |
| Detallar | |
| Prekursor | Aorta ravoqlari To'rtinchi chap halqum arteriyasi ravog'i |
| From | Ascending aorta |
| To |
Bosh-bo'yin poyasi Chap umumiy uyqu arteriyasi Chap o'mrovusti arteriyasi davomi Descending aorta va Aortani ko'krak qismi |
| Vena | Yuqor kovak vena va pastki kovak venalar |
| Qon bilan taʼminlaydi | Shoxlaridan tanani yuqori qismini qo'llarni bosh va bo'yinni Aortaning qolgan qismlari o'pka va yurak va butun tanani qon bilan ta'minlaydi. |
| Identifiers | |
| Lotin | Arcus aortae |
| Anatomical terminology [[[d:Script error: The function "pageId" does not exist.|edit on Wikidata]]] | |
Aorta yoyi yaʼni aorta ravogʻi aortaning koʻtariluvchi (aorta ascendens) va tushuvchi qismi (aorta descendens) oʻrtasida joylashgan qismi.
Aorta oʻng tomondan toʻsh qovurgʻa birikkan joy sohasidan chiqib o'pka poyasi (truncus pulmonalis)dan orqa tomonida joylashadi. Chap qorinchadan chiqgan joyida 2 ta tojsimon arteriyalarni hosil qiladi. Th4 toʻrtinchi koʻkrak umurtqasi sohasida aorta yoyi aortani tushuvchi qismiga oʻtadi[1][2]. Aortaning chap tomonida traxeya, qiziloʻngach va koʻkrak limfa yoʻli (olddan orqaga) kabi boshqa tuzilmalar ham yotadi[1]. Pastda aorta yoyi ligamentum arteriosum orqali o'pka poyasi bilan bogʻlangan boʻlsa, yuqorida uchta asosiy tarmoqlar hosil qiladi[1]. Aorta yoyining birinchi va eng katta shoxchasi yelka-bosh poyasi (truncus brachiocephalicus) o‘ngda va qolgan ikki shoxchadan bir oz oldinda joylashgan bo‘lib, to‘sh suyagining dastasi (manubrium sterni) orqasidan boshlanadi. Keyinchalik, chap umumiy uyqu arteriyasi aorta yoyidan truncus brachiocephalicusning chap tomonida boshlanadi, soʻngra traxeyaning chap tomoni boʻylab va yuqori mediastin orqali koʻtariladi. Chap oʻmrov usti arteriya aorta yoyidan chap umumiy uyqu arteriyasining chap tomoniga chiqib, chap umumiy uyqu bilan birga yuqori ko'ks oralig'i orqali traxeyaning chap tomoni boʻylab yuqoriga koʻtariladi[3]:216.
Rivojlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aorta yoyi ko‘tariluvchi va tushuvchi aorta o‘rtasida joylashgan, uning markaziy qismi erta rivojlanish davrida chap 4-aorta yoyi tomonidan hosil bo‘ladi[4].
Arterial kanali homila hayotida rivojlanish o'qining pastki qismiga bogʻlanadi. Bu oʻng qorinchadan qonning asosan oʻpka tomirlarini aylanib oʻtishiga imkon beradi, shundan rivojlanadi.
Aorta yoyining oxirgi qismi aorta istmusi deb ataladi. Bu homila hayotida qon oqimining pasayishi natijasida aortaning torayishi (istmus) boʻlgani uchun shunday deb ataladi[5]. Yurakning chap qorinchasi hayot davomida kattalashib borar ekan, torayishi oxir-oqibat kengayib normal oʻlchamga aylanadi. Agar bu sodir boʻlmasa, bu aorta koarktatsiyasiga olib kelishi mumkin[6][7]. Arterioz kanali homila hayotida yoyning oxirgi qismiga ulanadi. Keyinchalik hayotning keyingi davrida arterial yo'l (ductus arteriosus) arterial boylam (ligamentum arteriosum)ga aylanadi[6].
Tarmoqlanish variantlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Arteriyalarning aorta yoyidan qanday boʻlinishida uchta umumiy variantlar mavjud. Taxminan 75% shaxslarda shoxlanish yuqorida tavsiflanganidek, „normal“ hisoblanadi. Baʼzi odamlarda chap umumiy uyqu arteriyasi aorta yoyidan emas, balki yelka-bosh poyasidan kelib chiqadi. Boshqalarida yelka-bosh poyasi va chap umumiy uyqu arteriyasi bir xil kelib chiqadi. Bu variant aholining taxminan 20% da uchraydi. Uchinchi variantda yelka -bosh poyasi uchta arteriyaga boʻlinadi: chap umumiy uyqu arteriyasi, oʻng umumiy uyqu arteriyasi va oʻng o'mrovosti arteriya; bu variant shaxslarning taxminan 7% da uchraydi. Kamdan kam hollarda toq qalqonsimon arteriya, qalqonsimon bezni taʼminlovchi variant arteriya aorta yoyidan chiqishi mumkin.
Klinik ahamiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aortopeksiya — traxeyani ochiq ushlab turish uchun aorta yoyini to'shga oʻrnatiladigan jarrohlik muolajasidir. Aorta istmusi aorta yoyining nisbatan mahkamlangan qismidir. U shikastlanishga moyil boʻlib, uning yirtilishiga va katta qon ketishiga olib kelishi mumkin[1].
Qoʻshimcha rasmlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
-
Aorta yoyi ustidan adashgan nerv, qaytuvchi hiqildoq nervi, aorta ravog'i pastidan o'tadi.Bu yerda nerv ko'rinadi.
+
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ryan, Stephanie „Chapter 3“,. Anatomy for diagnostic imaging, Third, Elsevier Ltd, 2011 — 141-143 bet. ISBN 9780702029714.
- ↑ S. Standring. Gray's Anatomy The Anatomical Basis Of Clinical Practice, 40th Edition. Elsevier Health Sciences UK.
- ↑ Drake, Richard L.; Vogl, Wayne; Tibbitts, Adam W.M. Mitchell; illustrations by Richard; Richardson, Paul. Gray's anatomy for students. Philadelphia: Elsevier/Churchill Livingstone, 2005. ISBN 978-0-8089-2306-0.
- ↑ Bamforth, Simon D.; Chaudhry, Bill; Bennett, Michael; Wilson, Robert; Mohun, Timothy J.; Van Mierop, Lodewyk H.S.; Henderson, Deborah J.; Anderson, Robert H. (2013-03-01). "Clarification of the identity of the mammalian fifth pharyngeal arch artery" (en). Clinical Anatomy 26 (2): 173–182. doi:10.1002/ca.22101. ISSN 1098-2353. PMID 22623372. https://eprint.ncl.ac.uk/fulltext.aspx?url=184287/7AD54A38-B35D-477A-9763-226F0551002C.pdf&pub_id=184287.
- ↑ "The Aortic Isthmus: A Significant yet Underexplored Watershed of the Fetal Circulation". Fetal Diagnosis and Therapy 40 (2): 81–93. 2016. doi:10.1159/000446942. PMID 27379710.
- ↑ 6,0 6,1 Rubin's Pathology: clinicopathologic foundations of medicine, 5th, Philadelphia [u.a.]: Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins, 2008 — 442 bet. ISBN 978-0-7817-9516-6.
- ↑ Computed tomography and magnetic resonance of the thorax, 4th, Philadelphia: Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins, 2007 — 100 bet. ISBN 978-0-7817-5765-2.
 |
Vikiomborda Aorta yoyi haqida turkum mavjud |