Kontent qismiga oʻtish

Arthur Schawlow

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Arthur Leonard Schawlow (inglizcha: Arthur Leonard Schawlow; 1921 - yil 5-may, Nyu-York, AQSh — 1999 - yil 28-aprel, Kaliforniya, AQSh) — amerikalik fizik, fizika boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori[1] (1981).

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Arthur Schawlow 1921-yilda Vernon togʻida tugʻilgan, Sashi Leonard Schawlow va Helen Meysonning (1890—1972) oʻgʻli[2]. Otasi Rigadan (oʻsha paytda Livoniya viloyati, 1916) yahudiy muhojir, onasi kanadalik protestant[3]. Uning Rozmari ismli opasi bor edi (1919—2004).

1924-yilda oila Torontodagi onasining ota-onasinikiga koʻchib oʻtdi. Arthur Toronto universitetini tugatgan (1942). Avvalo 1949—1951-yillarda Bell laboratoriyasida ishlagan. Soʻngra, 1951—1961-yillarda esa Kolumbiya universitetida oʻz faoliyatini boshlagan. 1961—1991-yillarda u Stenford universiteti professori. 1951-yilda Arthur Schawlow hamkasbi Charlz Taunesning singlisi Aureliya Taunesga uylandi[4].

Ishlar mikrotoʻlqinli va optik spektroskopiya, kvant elektronika, lazer spektroskopiyasi bilan bogʻliq. 1958-yilda Taunson bilan birga lazer bilan ishlash printsipini va Aleksandr Proxorov va Dikdan mustaqil ravishda Fabry-Perot interferometrini infraqizil va yorugʻlik diapazonlarida lazerlarda rezonator sifatida ishlatish gʻoyasini taklif qildi[5]. 1959-yilda u lazerning ishchi moddasi sifatida sunʼiy yoqut kristalidan foydalanish gʻoyasini ilgari surdi. Soʻng, lazer kristallari ustida ishladi va lazer spektroskopiyasining boshlanishini belgiladi[6] (1960—1961).

1970-yillardan boshlab yuqori aniqlikdagi chiziqli boʻlmagan lazer spektroskopiyasi boʻyicha asosiy tadqiqotlar. 1974-yilda Nicolaas Blombergendan mustaqil ravishda u birinchi boʻlib tor ikki fotonli rezonanslarni eksperimental ravishda kuzatdi, bu esa ikki fotonli Dopplersiz spektroskopiyaning rivojlanishiga olib keldi[7]. 1975-yilda u zarrachalarni ultra past haroratgacha radiatsion sovutish imkoniyatini koʻrib chiqdi. Arthur Schawlow ultra yuqori aniqlikdagi lazer spektroskopiyasining bir qator usullarini taklif qildi, xususan, Doppler ichidagi ikki fotonli optogalvanik spektroskopiya (1979), polarizatsiya-intermodulyatsiya usuli (1981) va boshqalar[8].

Mukofotlar va eʼtirof

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • 1962-yil - Styuart Ballantyne medali
  • 1964-yil - Morris Libman mukofoti
  • 1970-yil - Rixtmyer xotira mukofoti
  • 1976-yil - Frederik Ayves medali
  • 1977-yil - Markoni mukofoti
  • 1981-yil - fizika boʻyicha Nobel mukofoti Nikolas Blombergen bilan birgalikda „lazer spektroskopiyasini rivojlantirishga qoʻshgan hissasi uchun“
  • 1991-yil - AQSh milliy fan medali[9].

AQSH Milliy Fanlar Akademiyasi aʼzosi (1970). Amerika fizika jamiyati prezidenti (1981), Amerika optik jamiyati prezidenti (1975). Amerika fizika jamiyatining lazer fizikasi boʻyicha Arthur Schawlow mukofoti va Amerika lazer institutining Arthur Schawlow mukofoti uning sharafiga nomlangan[10].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ https://www.jewage.org/wiki/ru/Article:%D0%A8%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4_-_%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F
  2. ↑ Генеалогическое древо Шавловых: Arthur 'Sasha' Leonard Schawlow and Helen Edith Schawlow
  3. ↑ Oral History Project
  4. ↑ https://www.jewage.org/wiki/ru/Article:%D0%A8%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4_-_%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F
  5. ↑ https://www.jewage.org/wiki/ru/Article:%D0%A8%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4_-_%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F
  6. ↑ https://www.jewage.org/wiki/ru/Article:%D0%A8%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4_-_%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F
  7. ↑ http://www.all-fizika.com/article/index.php?id_article=1438
  8. ↑ http://www.all-fizika.com/article/index.php?id_article=1438
  9. ↑ http://www.all-fizika.com/article/index.php?id_article=1438
  10. ↑ http://www.all-fizika.com/article/index.php?id_article=1438 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Arthur_Schawlow&oldid=4947470" dan olindi