Aziz Aliyev
Aziz Mammad Kerim o'g'li Aliyev — Sovet va Ozarbayjon davlat va partiya yetakchisi, diplomat.
Ozarbayjon SSR Sogʻliqni saqlash xalq komissari (1939-1941), Ozarbayjon SSR Oliy Soveti raisi (1941-1944), Bolsheviklar Butunittifoq Kommunistik partiyasi Dogʻiston viloyat qoʻmitasining birinchi kotibi (1942-1948). Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyevning bobosi[1].
Biografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Aziz Aliyev 1897 yil 1 yanvarda Erivan tumani[2] Amamli qishlogʻida (hozirgi Armanistonning Spitak shahri) Mammadkerim Kerbalay Qurbonali oʻgʻli va Zahra Ibrohim-bek qizi oilasida tugʻilgan, bu haqda guvohnoma mavjud. 1906-yilda Zakavkaz shia diniy kengashi tomonidan "Erivan shahrida yashovchi Aziz Mammad Kerimu o'g'li" ga berilgan[3].
1950-yillarning boshlarigacha A.Aliyevning ijtimoiy kelib chiqishi masalasi u Ozarbayjon Kompartiyasi Markaziy Komitetining oʻsha paytdagi 1-kotibi M.D.Bagirov bilan toʻqnash kelguniga qadar koʻtarilmagan. Ikkinchisi G. M. Malenkovga yozgan maktubida A. Aliyevni ota-onasining haqiqiy ijtimoiy mavqeini partiyadan yashirganlikda aybladi. 1952-yilda tuzilgan guvohnomada Ozarbayjon SSR Davlat xavfsizlik vaziri S.F.Emelyanov, dedi:Andoza:Начало цитаты Отец Алиева Азиза был торговцем и старшиной села… Мать Алиева Азиза происходит из зажиточной семьи… Дядя его со стороны отца — Алиев Алекпер в прошлом являлся урядником и служил в свите охраны Эриванского губернатора. Другой дядя Алиева Азиза по линии отца, согласно личной рекомендации премьер-министра Хан Хойского был назначен начальником одного из уездов в Азербайджане… Третий дядя со стороны матери — Сулейманбеков служил приставом в Эриванской губернии[4]. Andoza:Конец цитаты
От
Mehnat faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
1917-yilda Aziz Erivan gimnaziyasini oltin medal bilan tugatdi va shu yili Sankt-Peterburgdagi Harbiy tibbiyot akademiyasiga oʻqishga kirdi[5].
1918-yilda Aliyevlar oilasi dastlab Naxichevanga, u yerdan esa 1920-yillarning boshlarida Bokuga ko'chib o'tdi. Aziz Aliyev shifokor boʻlib ishlagan, pedagogik va ilmiy faoliyat bilan shugʻullangan, nomzodlik, keyin esa doktorlik dissertatsiyalarini himoya qilgan. 1926-yildan KPSS (b) a'zosi[6]. left|thumb|316x316px| Bokudagi Aziz Aliyev 1941 yildan 1962 yilgacha yashagan uy devoridagi memorial lavha. Haykaltarosh Axmet Tsalikovning ishi 1935-1938 -yillarda Ozarbayjon tibbiyot institutini boshqargan, keyin Ozarbayjon Davlat universiteti rektori, keyin esa Ozarbayjon SSR Sogʻliqni saqlash xalq komissari etib tayinlangan.
1938-yil 21-iyulda 1-chaqiriq Ozarbayjon SSR Oliy Kengashining 1-sessiyasi qarori bilan Aziz Aliyev Ozarbayjon SSR Oliy Soveti Prezidiumi kotibi etib tayinlandi[6].
1941-yil 7-aprelda 1-chaqiriq Ozarbayjon SSR Oliy Kengashining 4-sessiyasi qarori bilan Aliyev Ozarbayjon SSR Oliy Kengashining raisi etib tayinlandi[6]. Oʻsha yilning sentabr oyida SSSR Davlat mudofaa qoʻmitasi qarori bilan Tabriz (Eron) 47-armiyasida joylashgan Harbiy kengash aʼzosi etib tayinlandi. 1941-1942-yillarda Aziz Aliyev, shuningdek, Ozarbayjon Kompartiyasi (b) MK 3-kotibi[6].
1942-yil 27-sentabrda Aziz Aliyev Butunittifoq Bolsheviklar Kommunistik partiyasi Dogʻiston viloyat qoʻmitasining XIV plenumining qarori bilan Bolsheviklar Butunittifoq Kommunistik partiyasi Dogʻiston viloyat qoʻmitasining 1[6] kotibi etib tayinlandi[6].
1948-yilda A.Aliev Moskvaga ishga, avval SSSR Sog'liqni saqlash vazirligiga, so'ngra SSSR Vazirlar Sovetiga ishga o'tkazildi. 1948-1949 yillarda Butunittifoq Bolsheviklar Kommunistik partiyasi Markaziy Komiteti huzuridagi qayta tayyorlash kurslari talabasi. 1949-1950 yillarda u Butunittifoq Bolsheviklar Kommunistik partiyasi Markaziy Qo'mitasining inspektori bo'lgan.
1950-yilda u Ozarbayjon SSR Vazirlar Kengashi Raisining o'rinbosari etib tayinlandi, biroq bir yil o'tgach, u "ota-onasining ijtimoiy kelib chiqishini yashirgani uchun" bu lavozimdan chetlashtirildi va Ortopediya va rekonstruktiv instituti direktori etib tayinlandi. Jarrohlik. Tez orada u ham bu lavozimdan ozod qilindi va oddiy shifokor sifatida qishloqdagi kasalxonaga yuborildi. Sabunchi, u yerda deyarli uch yil ishlagan. 1954 yil mart oyida A. Aliyev Ortopediya va rekonstruktiv jarrohlik instituti direktori lavozimiga tiklandi.
Keyingi yillarda A. Aliyev davlat xizmatiga qaytdi, Ozarbayjon SSR Oliy Kengashi Prezidiumining kotibi bo'ldi, SSSR Oliy Kengashiga deputat etib saylandi.
Bokudagi Faxriy xiyobonga dafn etilgan.
Shahsiy hayot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xotin:
- Leyla Jabbor qizi Abbosova
O'g'illari:
- Tamerlan;
- Jamil;
Qizlari:
- Zarifa, Ozarbayjonning uchinchi prezidenti Haydar Aliyevning rafiqasi va Ozarbayjonning toʻrtinchi prezidenti Ilhom Aliyevning onasi;
- Gular;
Mukofotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Leninning ikkita ordeni[6]
- Mehnat Qizil Bayroq ordeni[6]
- 1-darajali Vatan urushi ordeni[6]
- Ozarbayjon SSRda xizmat ko‘rsatgan shifokor [6]
Xotira[tahrir | manbasini tahrirlash]
Boku, Ganja, Maxachqal'a va Kaspiysk shaharlaridagi ko'chalar Aziz Aliyev nomi bilan atalgan.2016-yil may Maxachqal'ada, Chernishevskiy va Aliyev ko'chalari kesishmasidagi maydonda yodgorlik ochildi[7].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Президент Ильхам Алиев принял заместителя председателя Совета Федерации Российской Федерации и председателя Народного Cобрания Республики Дагестан“. АЗЕРТАДЖ (2017-yil 2-noyabr).
- ↑ Азиз Алиев. Каталог. Баку: Зия, 2013 — 59 bet.
- ↑ Азиз Алиев. Каталог. Баку: Зия, 2013 — 23 bet.
- ↑ Исмаилов Э. Р.. Власть и народ: послевоенный сталинизм в Азербайджане: 1945-1953. Баку: Адильоглы, 2003 — 198—199 bet.
- ↑ Ахмедов Ш. С.. Азиз Алиев — жизнь, государственная и политическая деятельность в Дагестане (1942-1948 г.г.), Дербент, 2003 — 223 bet.
- ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 „Алиев Азиз Мамед Керимович“ (ru). Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898 - 1991. 2018-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 6-dekabr.
- ↑ Мемориальный комплекс имени Азиза Алиева открыли в Махачкале