Boliviya — Yaponiya munosabatlari
Boliviya — Yaponiya munosabatlari Boliviya va Yaponiya oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir. Mamlakatlar oʻrtasida doʻstona munosabatlar mavjud boʻlib, uning ahamiyati yaponlarning Boliviyaga koʻchishi tarixiga asoslanadi. Taxminan 14 000 boliviyalik yaponiyadan kelgan[1]. Davlatlar Sharqiy Osiyo-Lotin Amerikasi hamkorlik forumiga aʼzo hisoblanadi.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1899-yilda Boliviyaga birinchi yapon migrantlari yetib kelishgan: Perudan 91 nafar ishchi Boliviyadagi kauchuk plantatsiyalarida ishlash uchun kelishgan. Keyingi bir necha oʻn yilliklarda bir necha ming yapon muhojirlari ish izlab Boliviyaga koʻchishga majbur boʻlishgan. Muhojirlarning aksariyati Beni va Santa Kruz departamentlariga joylashganlar[2]. 1914-yil 3-aprelda Boliviya va Yaponiya oʻrtasida diplomatik munosabatlar oʻrnatilgan[3].
Ikkinchi jahon urushi paytida Boliviya Yaponiya bilan diplomatik aloqalarini uzdi. Amerika Qoʻshma Shtatlariga (AQSh) deportatsiya qilingan yigirma toʻqqiz yapon bundan mustasno, Ikkinchi Jahon urushi Boliviyadagi yapon diasporasi hayotiga juda oz taʼsir koʻrsatdi, ayniqsa hukumat Yaponiyaga qarshi choralar koʻrmaganligi sababli muhojir yaponlarga qiyinchilik boʻlmadi[2]. 1952-yil 20-dekabrda mamlakatlar oʻrtasidagi munosabatlar tiklandi[3]. 1954-yilda AQSh nazoratidagi Okinava prefekturasidan bir necha yapon aholisi Boliviyaga koʻchirildi. Ortiqcha aholini urushdan vayron boʻlgan Yaponiyadan koʻchirish zarurati Boliviya hukumatining Santa-Kruz departamentidagi sharqiy pasttekisliklarni oʻzlashtirish istagini qondirdi[2]. Yapon koʻchmanchilari Santa Kruz de la Sierra shahri yaqinida „Yangi Okinava“ ga poydevor qoʻyishdi[4].
1991-yilda Boliviya Prezidenti Xayme Paz Zamora Yaponiyaga tashrif buyurgan birinchi Boliviya davlat rahbari boʻldi[5]. 1999-yilda yapon malikasi Sayako Kuroda yapon immigratsiyasining 100 yilligini nishonlash uchun Boliviyaga tashrif buyurdi. 2009-yilda yapon shahzodasi Masahito Boliviyaga yapon immigratsiyasining 110 yilligini nishonlash uchun Boliviyaga tashrif buyurdi. Shahzoda Masahito „Yangi Okinava“[3] shahriga ham bordi. Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi Boliviyada vakolatxonasiga ega va mamlakatdagi bir qancha rivojlanish loyihalarini nazorat qiladi[6].
Yuqori darajadagi tashriflar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Prezident Xayme Paz Zamora (1991);
- Prezident Gonsalo Sanches de Lozada (1996);
- Prezident Evo Morales (2007- va 2010).
Yaponiyadan Boliviyaga[3]:
- Malika Sayako Kuroda (1999);
- Shahzoda Masahito (2009).
Ikki tomonlama shartnomalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mamlakatlar oʻrtasida bir qancha ikki tomonlama shartnomalar imzolangan, masalan: Yaponiyadan Boliviyaga immigratsiya toʻgʻrisidagi bitim (1956); Boliviyada Yaponiya koʻngillilari hamkorligi toʻgʻrisidagi bitim (1977) va texnik hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (1978)[3].
Savdo aloqalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]2017-yilda mamlakatlar oʻrtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 913 million AQSh dollarini tashkil etgan. Boliviyaning Yaponiyaga eksporti: rux, kumush, temir, kunjut, qahva, shakar. Yaponiyaning Boliviyaga eksporti: avtomobillar, avtomobil qismlari, mashinalar, elektr jihozlari va mototsikllar[8].
Diplomatik missiyalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Boliviyaning Tokioda elchixonasi bor[9].
- Yaponiyaning La-Pasdagi elchixonasi va Santa-Kruz-de-la-Syerradagi konsulligi mavjud[10].
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Visit to Japan by Mr. Juan Evo Morales Ayma, President of the Republic of Bolivia“. 22-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-avgust 2020-yil.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Bolivia — Migration Historical Overview“. 21-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-avgust 2020-yil.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 „Relaciones políticas entre Bolivia y Japón (in Spanish)“. 28-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-avgust 2020-yil.
- ↑ „Okinawa, Bolivia“. 22-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-avgust 2020-yil.
- ↑ 5,0 5,1 Las relaciones de Bolivia con los paises de Asia-Pacifico (in Spanish)
- ↑ „Modalidades de la cooperación japonesa en Bolivia (in Spanish)“. 7-mart 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-avgust 2020-yil.
- ↑ „Presidente Morales inicia visita oficial a Japón (in Spanish)“. 21-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-avgust 2020-yil.
- ↑ „Relaciones comerciales (in Spanish)“. 22-iyun 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-avgust 2020-yil.
- ↑ „Embassy of Bolivia in Tokyo“. 11-avgust 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-avgust 2020-yil.
- ↑ „Embassy of Japan in La Paz“. 2018-yil 28-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-avgust 2018-yil.