Kontent qismiga oʻtish

Braziliya — Turkiya munosabatlari

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Braziliya — Turkiya munosabatlari

Braziliya
Turkiya

Braziliya — Turkiya munosabatlari Braziliya va Turkiya oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir. Mamlakatlar Jahon Savdo Tashkilotiga (JST) aʼzo[1].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Braziliya Prezidenti Dilma Russeff va Turkiya Prezidenti Rajab Toyyib Erdoʻgʻan. 2011-yil 4-noyabr.
Braziliyaning sobiq prezidenti Luiz Inasio Lula da Silva recebe va oʻsha vaqtdagi Turkiyaning bosh vaziri Rejep Tayyip Erdogʻan.

Braziliya imperiyasi Amerikadagi (AQShdan keyin) Usmonli imperiyasi bilan shartnomaviy munosabatlarga kirishgan ikkinchi davlatdir. 1858-yil 5-fevralda mamlakatlar oʻn bir moddadan iborat boʻlgan Savdo va navigatsiya shartnomasini imzoladilar[2]. Braziliya Usmonli imperiyasida toʻrtta konsullik ochgan: Qohira, Yaffa, Sur va Tantada. Usmonlilarning Braziliyada Rio-de-Janeyro va San-Pauluda ikkita konsulligi bor edi. 1909-yildan keyin Braziliya Istanbul va Bayrutda konsullik ochishga harakat qildi, ammo Usmonlilar bunga toʻsqinlik qilgan. Mamlakatlar oʻrtasidagi hamkorlikning rivojlanishi natijasida 100 000 dan ortiq Usmonli fuqarolari, asosan Suriyadan, qahva plantatsiyalarida ishlash uchun Braziliyaga koʻchib borishgan. XIX asrning oxiridan boshlab Braziliyada Usmonli imperiyasidan kelgan muhojirlar uchun arab tilida yigirmata gazeta nashr etilgan. Qoida tariqasida, ular mamlakatlar oʻrtasidagi munosabatlarga bosim oʻtkazadigan Usmonlilarga qarshi tahririyat pozitsiyasini bildirganlar[3].

1926-yilda Braziliya Turkiyani rasman tan oldi va 1927-yil 8-sentabrda yangi doʻstlik shartnomasi imzolandi[3]. 1930-yilda davlatlar bir-birining poytaxtlarida elchixonalar ochdi va 1933-yilda ular savdo shartnomasini imzoladilar.

2003-yilda Turkiya Mudofaa vaziri Vecdi Gonül Braziliyaga rasmiy tashrif bilan borgan va Braziliya Mudofaa vaziri Xose Viegas Filho bilan muzokaralar oʻtkazgan. 2003-yil 14-avgustda tomonlar mudofaa sohasida hamkorlik toʻgʻrisidagi bitimni imzoladilar. Shartnoma 2007-yilda kuchga kirgan[4]. 2006-yilda Turkiya Tashqi ishlar vaziri Abdulla Gul Braziliyaga rasmiy tashrif bilan kelgan. 2009-yilda Braziliya prezidenti Luiz Inasiu Lula da Silva Turkiyaga davlat tashrifi bilan kelgan[5].

2010-yilning may oyida Braziliya va Turkiya Eronning yadroviy dasturi boʻyicha diplomatik inqirozni qisman hal qilishga qaratilgan Eron bilan uch tomonlama shartnoma imzolagan[6]. 2012-yilda Turkiya Mudofaa vaziri İsmet Yilmaz Braziliyaga keldi va Braziliya Mudofaa vaziri Selso Amorim bilan uchrashdi. Tomonlar harbiy texnika ishlab chiqarish masalasini muhokama qildi. Tashrif chogʻida harbiy sohada tajriba almashish boʻyicha kelishuv imzolandi[4].

2015-yil iyun oyida Braziliya armanlar genotsidini tan olgan[7] va Turkiya oʻz elchisini koʻp oʻtmay[8] Braziliyadan olib chiqib ketganidan keyin mamlakatlar oʻrtasidagi munosabatlar keskinlashdi.

Diplomatik missiyalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „Members and Observers“. World Trade Organization. 2009-yil 29-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 24-noyabr.
  2. ↑ Edward A. Van Dyck, Capitulations of the Ottoman Empire Since the Year 1150, Part 1 (Washington, D.C.: Government Printing Office, 1881), p. 23.
  3. ↑ 3,0 3,1 the abstract. (Archive)
  4. ↑ 4,0 4,1 Muhittin Ataman. Insight Turkey 2016-Winter 2016: Interdependence between Germany and Turkey. SETA Foundation for Political, Economic and Social Research, 2016. 
  5. ↑ „Brazil-Turkey Relations - a role theoretical analysis of emerging powers“. 2020-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-yanvar.
  6. ↑ Javedanfar, Meir. „What the Iran Deal is Missing“. The Diplomat (2010-yil 18-may). 2012-yil 3-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 24-noyabr.
  7. ↑ „Federal Senate of Brazil Recognizes Armenian Genocide“. 2015-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-yanvar.
  8. ↑ „Архивированная копия“. 2015-yil 3-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-yanvar.
  9. ↑ „Embassy of Brazil in Ankara“. Ministry of External Relations (Brazil). 2011-yil 23-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 23-noyabr.
  10. ↑ „Embaixada da Republica da Turquia“. 2012-yil 29-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 24-noyabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Braziliya_—_Turkiya_munosabatlari&oldid=3106894" dan olindi